THE EMERGING OF WESTERN CIVILIZATION IN THE LAST PERIOD OF THE OTTOMAN EMPIRE IN ISTANBUL AND THE CLASH OF CIVILIZATIONS IN NOVELS OF AUTHORESS OF REPUBLICAN PERIOD

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 3, 394 - 410, 30.12.2015

Tuba Yılmaz

Öz

After the begining of Ottoman Empire to loose territory, the administration and intellectuals started to find new ways to save the Ottoman. In the 19th century the main idea was that the Western modernization and using of Western sources could be only way of the new awaking of the Ottoman. Most of the intellectuals defend that only technical reforms and renovations were not enough for Ottoman. In this context a discussion started: Changes on woman’s life. This new idea believed that with the social change of women the Ottoman state will proper. After this opinion of modernization, a new period of change started in private and social life of women. The changes in social life caused of a new discussion on the definition of “civizilation”. These changes mainly happened quickly in neighborhood of Istanbul Sisli. In this term, the people who were living in this area only focused on nightlife and entertainment. After the start of National independence period we can see insensitivity of this people for Liberty war. All of these developments were awaked the Turkish intellectuals. The authoress aimed to show the wrong modernization and westernization. They focus on wrong modernized and westernized women types and critics in their novels. This work will explain the meanig of “civilisation, westernisation and modernization”. Additionally the misinterpretation of “modernization” in final period of Ottoman and begining period of Turkish Republic will be examined. Finally the conflicts between authoress who aims to explain “Modern Republic ideology, Ideal Westernisation” to the women and Oriental Civilisation’s defender will be explained.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Civilisation, Westernisation, Republic, Women Novels.

OSMANLI’NIN SON DÖNEMİNDE İSTANBUL’DA YÜKSELEN BATI MEDENİYETİ VE CUMHURİYET DÖNEMİ KADIN YAZARLARIN ROMANLARINDA MEDENİYETLER

Öz

Osmanlı Devleti’nin toprak kaybetmeye başlaması ile birlikte devlet yönetimi ve dönemin aydınları, devleti içinde bulunduğu durumdan kurtarmak adına çeşitli arayışlara yönelirler. Çeşitli ıslahatlar yapılarak Batı ile özellikle teknik alanda yakınlaşma sağlanmaya çalışılır. Dönemin aydınları, sadece teknik alanda yapılan yenileşme hareketinin yetersiz olduğunu savunurlar. Bu bağlamda, ictimâî hayatta, özellikle kadın sahasında birtakım değişimlerin gerçekleşmesi ile devletin selamete erişeceği tartışılmaya başlanır. Böylece, özelde kadın dünyasında olmak üzere toplumsal alanda yenileşme serüveni başlar. Sosyal alanda temelleri atılmaya başlanan değişim süreci ve bu çerçevede yapılan tartışmalar ‘medeniyet’ kavramının yeniden yorumlanmasına ve tartışmaların bu kavram etrafında gerçekleşmesine neden olur. Zaman içerisinde Batılılaşma hareketinin devletin arzuladığı ideal şeklinden çıkıp bireysel yorumlarla farklı bir boyut kazanmaya başlaması dikkat çeker. Bu durum en çok İstanbul’un Şişli semtinde kendini gösterir. Şişli’de yapılan yeni binalar, ortak dünya görüşüne sahip kişilerin çeşitli eğlenceler vesilesiyle bir araya gelmelerine kapı aralar. Eğlence hayatının içinde, yaşadıkları çevre dışındaki tüm olaylara kayıtsız kalan bu insanların, zamanla memlekette yaşanan Milli Mücadele sürecine karşı duyarsızlaştıkları görülür. Tüm bu gelişmeler dönemin aydınlarını harekete geçirir. Batılılaşmayı yanlış yorumlayan kadına, doğru yolu göstermeyi hedefleyen kadın yazarlar, eserlerinde bu kadın tiplerini sert bir dille eleştirirler. Osmanlı’da medeniyet kelimesinin mahiyetinin ele alındığı bu çalışmada, Batı’daki medeniyet algısının Osmanlı’da ‘Batılılaşma’/‘modernleşme’ fikrine nasıl dönüştüğü incelenmektedir. Ayrıca Cumhuriyet ideolojisini kadına anlatma misyonunu üstlenen dönemin kadın yazarlarının ideal Batılılaşma karşısında Doğu medeniyetini savunanlar ile yaşadıkları çatışmalar söz konusu edilecektir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Medeniyet, Batılılaşma, Cumhuriyet, Kadın Romanları.

Kaynakça

• Adıvar, H. E. (1943). Kalp Ağrısı / Sonsuz Panayır,İstanbul: Remzi.
• Adıvar, H. E. (1939). Son Eseri / Tatarcık, İstanbul, Ahmet Halit Kitap Evi
• Adıvar, H. E. (2000). Sinekli Bakkal. İstanbul: Özgür. Adıvar, H. E. (2006a). Ateşten Gömlek. İstanbul: Özgür. Adıvar, H. E. (2006b). Zeyno'nun Oğlu. İstanbul: Özgür.
• Enginün, İ. (1978). Halide Edib Adıvar'ın Eserlerinde Doğu ve Batı Meselesi . İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası . Kalın, İ. (2010/2). Dünya Görüşü, Varlık Tasavvuru ve Düzen Fikri: Medeniyet Kavramına Giriş. Dīvān, 1-61. Muhiddin, N. (2006). Bütün Eserleri 2, Ateş Böcekleri. (Y. Zihnioğlu, Dü.) İstanbul: Kitap Yayınevi. Muhiddin, N. (2006a). Bütün Eserleri 1, Benliğim Benimdir, (Y. Zihnioğlu, Dü.) İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Muhiddin, N.(2006b). Bütün Eserleri 2, Bir Aşk Böyle Bitti, (Y. Zihnioğlu, Dü) İstanbul, Kitap Yayınevi. Nihal, Ş. (2008). Bütün Eserleri 2, Çöl Güneşi. (Y. Zihnioğlu, Dü.) İstanbul: Kitap Yayınevi. Oğur, Y. (2013). Cumhuriyet'in Beyaz Mağdurları. İstanbul: Timaş.
• Okay, M. O. (2013). Kağıt Medeniyeti. İstanbul: Dergah . Özer, İ. (2006). Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Yaşam ve Moda. İstanbul: Turuva. Sarıhan, Z. (2006). Kurtuluş Savaşının Kadınları. Ankara: Kitabevi.
• Tanpınar, A. H. (2006). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Y.K.Y. Tek, M. F. (2002). Pervaneler. İstanbul: Kaknüs. Zorlutuna, H. N. (2002a). Sisli Geceler. Ankara : Kültür Bakanlığı.
• Zorlutuna, H. N. (2002b). Gül'ün Babası Kim? Ankara: T.C Kültür Bakanlığı Yayınları.