The Function of Substitution in the Context of Understanding Reading Texts

Yıl 2019, Cilt: 7 Sayı: 1, 157 - 177, 30.03.2019

Elif Cerit Celile Eren Ökten

Öz

The main purpose of this research is to make students understand the reading texts more easily through substitution, which is
one of the tools of text linguistics. As being one of the standards of textuality, Substitution helps to determine the semantic unity
of lexical and linguistic relations, which take place among words, word groups and language units in the reading texts.
Substitution directs the research focus on the objective of developing students’ reading comprehension skills, interpretation
skills, inference skills throughout the texts. Nominal substitution, verbal substitution, clausal substitution and enunciative
substitutions (Torusdağ & Aydın, 2017) based on utterances were determined through examining the coursebook, and they
were shown with words and sentences they substitute. Document analysis and descriptive analysis were used as a research
method in order to examine the collected data (Yıldırım & Şimşek, 2017). The reading texts, which are found in the Secondary
school, the fifth grade Turkish coursebook, were studied within the scope of substitution and effective reading comprehension.
Briefly, substitution plays an important role at reducing word repetitions, developing reading comprehension skills,
interpretation skills, finding main idea, answering questions related to the texts. When the components of substitution, nominal
substitution, verbal substitution, clausal substitution and enunciative substitutions, were used appropriately, it shows that they
improve the student’s competences such as comprehension, interpretation, finding main idea, asking questions about a text. In
conclusion, while conducting activity, a reading text, which included more clausal substitutions and enunciative substitutions
based on utterances, was highly recommended for reading comprehension activities of narrative texts.

Anahtar Kelimeler

Reading comprehension activities, text linguistics, substitution, narrative texts

Okuma Parçalarının Anlaşılması Bağlamında Değiştirim Unsurunun İşlevi

Öz

Araştırmanın temel amacı, metindilbilimin inceleme unsurlarından biri olan değiştirim yoluyla öğrencilerin ders kitaplarındaki
okuma parçalarını daha kolay anlamasını sağlamaktır. Metinsellik ölçütlerinden değiştirim, okuma parçalarındaki sözcükler ve
sözcük grupları ile dil unsurları arasında gerçekleşen sözcüksel ve dilbilgisel ilişkilerin anlamsal bütünlüğünü belirlemeye
yardım eder. Değiştirim, araştırmanın odağını, öğrencilerin; metinleri dikkatli okuma, anlama, metinlerden çıkarımlarda
bulunma, yorumlama becerilerini geliştirmek amacına göre yönlendirir. İncelenen ders kitabındaki okuma parçalarında ada
dayalı değiştirim, sözce değiştirimi, tümceye dayalı değiştirim, eyleme dayalı değiştirim (Torusdağ ve Aydın, 2017) tespit
edilmiş ve bu unsurların hangi kelimelerin ve cümlelerin yerini tuttuğu belirtilmiştir. Bu çalışmada araştırma yöntemi olarak
doküman incelemesi ve betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır (Yıldırım ve Şimşek, 2016). Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders
Kitabındaki okuma parçaları, değiştirim açısından incelenmiş ve okuduğunu anlamayı kolaylaştırıcı olma yönünde tespit
yapılmıştır. Değiştirimin, öğrencilerin kelimeleri tekrar etmelerini azaltmak, metinleri anlama, yorumlama, metinde ana fikri
bulma, metinle ilgili sorulara cevap verme becerilerini geliştirmesi noktasında önemli rol oynadığı belirlenmiştir. Değiştirim
unsurlarının; sözce değiştirimi, tümceye dayalı değiştirim, ada dayalı değiştirim, eyleme dayalı değiştirimin doğru ve yerinde
kullanıldığında öğrencilerin anlama, yorumlama, ana fikri bulma, metinle ilgili soru sorma gibi birçok yetisini artırdığı tespit
edilmiştir. Uygulamada etkinlik olarak öyküleyici metinlerde özellikle okuduğunu anlamayı pekiştiren sözce değiştiriminin,
tümceye dayalı değiştirimin çoğunlukta olduğu bir okuma parçası önerilmiştir

Anahtar Kelimeler

: Okuduğunu anlama etkinlikleri, metindilbilim, değiştirim, öyküleyici metinler

Kaynakça

• Adalı, B. (2017). Arkadaşım Kirpi (1.Baskı), Fom Kitap, İstanbul. Aydın, İ. & Torusdağ, G. (2013). “Lamartine' nin Göl 'Le Lac' Şiirine Metindilbilimsel Bir Yaklaşım”
• Turkish Studies International Periodical For The Languages Literature And History Of Turkish or Turkic, S. 8 / 10, ss. 22- 55.
• Aydın, İ. & Torusdağ, G. (2014). “Türkçe Öğretimi Çerçevesinde Yazınsal Bir Metin Çözümleme Örneği Olarak Refik Halit Karay'ın Garip Bir Hediyesi” Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi,S. 3 / 4, ss. 109 - 134.
• Aydın, İ. & Torusdağ, G. (2015). “M. Şevket Esendal' ın Eşek Adlı Öyküsünde Bağlaşıklık ve Bağdaşıklık Görünümleri” Turkish Studies International Periodical For The Languages Literature And History Of Turkish or Turkic, S. 10 / 8, ss. 535- 550.
• Dilidüzgün, Ş. (2010). “Türkçe Derslerinde Metin Etkinliklerinin Okuma, Anlama Kazanımlarını Gerçekleştirme Yeterliği Bir Öykü Örneği” , Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, S. 13, ss. 13- 30.
• Dilidüzgün, Ş. (2013). “Metindilbilim Dersinin Türkçe Öğretmen Adaylarının Okuma Etkinlikleri Geliştirme Yetilerine Etkisi” , İstanbul Üniversitesi, Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi, Turkish Studies International Periodical For The Languages Literature And History Of Turkish or Turkic, S. 8 / 1, ss. 1239- 1258