HUMANITARIAN OR PRAGMATIC?: REVISITING TURKIYE’S “MODEL” OF HUMANITARIAN DIPLOMACY

Year 2024, , 1324 - 1357, 31.12.2024

Hikmet Mengüaslan

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1498515

Abstract

This article appraised a hypothesis that Türkiye’s “model” of humanitarian diplomacy serves
as a human-oriented and functional model as to humanitarian intervention, conflict resolution, and
peacebuilding by transcending national interest and power struggle oriented conventional diplomacy
approaches. During Justice and Development Party governments (AK Party), Türkiye aptly utilized
humanitarian diplomacy tools for peaceful resolution of conflicts and intervening in humanitarian crises,
which turned Türkiye into a global-level actor in humanitarian diplomacy. However, by the second half of the 2010s, various developments, “Arab Spring/Revolts in particular, have led to new regional/
systemic threats emerge and increase in the use of hard power capabilities due to growing geopolitical
competition. At the same period, Türkiye’s soft power capabilities as a humanitarian actor have been
undermined and the room for humanitarian diplomacy in international politics has been limited. The
article analyzed the effects of afore-mentioned changes on Türkiye’s humanitarian diplomacy approach
on the context of “Somalia”, “Syria”, and “Gaza” cases and reached two main conclusions. Firstly,
despite the processes that politicize and limit humanitarian diplomacy and intervention, Türkiye seems
to follow a human-oriented agenda that is liberal, aiming to contribute multilateralism and in harmony
with those of international humanitarian actors. Secondly, the hard power capabilities used in post-2015
humanitarian diplomacy performance are mobilized for Türkiye’s humanitarian agenda and as part of
the long-term humanitarian strategies instead of expansionist purposes that prioritize national interests.

Keywords

Humanitarian Diplomacy, Türkiye’s Foreign Policy, Humanitarian Aid, Peacebuilding, Development Cooperation

İNSANİYETÇİ Mİ PRAGMATİK Mİ? TÜRKİYE’NİN İNSANİ DİPLOMASİ “MODELİNİ” YENİDEN DEĞERLENDİRMEK

Abstract

Bu çalışma, Türkiye’nin insani diplomasi “modelinin” insani müdahale, çatışma çözümü ve
barış inşası süreçlerinde ulusal çıkar ve güç mücadelesi merkezli geleneksel diplomasi yaklaşımlarının
ötesine geçebilen, insan odaklı ve işlevsel bir örnek temsil ettiği varsayımını değerlendirmiştir. Türkiye
Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti) hükümetleri döneminde çatışmaların barışçıl çözümlenmesi ve
insani krizlere müdahale konusunda insani diplomasi araçlarından etkili şekilde faydalanmış, sonuçta
insani diplomasi alanında küresel ölçekli bir aktöre dönüşmüştür. Öte yandan, 2010’ların ikinci yarısı
itibariyle başta “Arap Baharı/Ayaklanmaları” olmak üzere çeşitli gelişmeler yeni bölgesel/sistemik
güvenlik tehditleri ortaya çıkarmış ve büyüyen jeopolitik rekabet doğrultusunda sert güç unsurlarının
kullanımı da artmıştır. Aynı dönemde, insani bir aktör olarak Türkiye’nin yumuşak güç kapasitelerinin
aşındığı ve uluslararası politikada insani diplomasi alanlarının daraldığı gözlemlenmiştir. Çalışma
söz konusu değişimlerin Türkiye’nin insani diplomasi yaklaşımına etkilerini “Somali”, “Suriye” ve
“Gazze” vakaları kapsamında ele almış ve iki temel sonuca ulaşmıştır. Birincisi, insani diplomasi ve
insani müdahale alanlarını siyasallaştıran ve daraltan süreçlere rağmen Türkiye’nin uluslararası insani
aktörlerinkiyle uyumlu şekilde liberal, çok-taraflılık temeline katkıda bulunmayı hedefleyen ve insan
odaklı bir gündem takip ettiği görülmektedir. İkincisi, 2015 sonrası insani diplomasi icrasında daha fazla
yer verilen sert güç unsurları ulusal çıkarları önceleyen yayılmacı amaçlar yerine Türkiye’nin insani
gündemi doğrultusunda uzun vadeli insani stratejilerin bir parçası olarak seferber edilmektedir.

Keywords

İnsani Diplomasi, Türk Dış Politikası, İnsani Yardımlar, Barış İnşası, Kalkınma İşbirliği

Ethical Statement

Bu çalışmada araştırma ve yayın etiğine uyulmuştur.

References

• Acer, Y. (2023). Filistin-İsrail barışı için Türkiye’nin garantörlük teklifi ve önemi. SETA Perspektif, 376, www.setav.org sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Achilles, K., Sazak, O., Wheeler, T., & Woods, A. E. (2015). Turkish aid agencies in Somalia: risks and opportunities for building peace. Istanbul: Saferworld and Istanbul Policy Center.
• Akpınar, P. (2013). Turkey’s peacebuilding in Somalia: The limits of humanitarian diplomacy. Turkish Studies, 14(4), 735-757.
• Akpınar, P. (2022). Turkey’s ‘novel’ enterprising and humanitarian foreign policy and Africa. In J. Jongerden (Ed.). The Routledge handbook on contemporary Turkey (pp. 495-508). Routledge.
• Altun, F. (2020). Altun: ‘Our President gives the world a lesson of strong leader-to-leader diplomacy’. Directorate of Communications http://www.mfa.gov.tr/deputy-foreign-minister-koru-attendsthe- opening-of-todaie-training-program-on-public-diplomacy.en.mfa sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Altunışık, M. B. (2014). Turkey as an ‘emerging donor’ and the Arab Uprisings. Mediterranean Politics, 19(3), 333–350.
• Altunışık, M. B. (2019). Turkey’s humanitarian diplomacy: The AKP model. https://www.cmi.no/publications /6973-turkeys-humanitarian-diplomacy-the-akp-model sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Altunışık, M. B. (2022). Humanitarian diplomacy as Turkey’s national role conception and performance: Evidence from Somalia and Afghanistan. Southeast European and Black Sea Studies, 23(3), 657-673.
• Altunışık, M. B., & Cuhadar, E. (2010). Turkey’s search for a third-party role in Arab–Israeli conflicts: A neutral facilitator or a principal power mediator?. Mediterranean Politics, 15(3), 371-392.
• Aras, B. (2009). Turkey and the Palestinian Question, SETA Policy Brief No:27, www.setav.org sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Ataman, M. (2024, Nisan 13). Türkiye’nin Gazze politikası. https://www.setav.org/turkiyenin-gazze-politikasi/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Ataman, M., & Özdemir, Ç. (2018). Turkey’s Syria policy: Constant objectives shifting priorities. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 5(2), 13-36.
• Aslan. M. (2024, Nisan 12). Türkiye insani yardımlarıyla yıllardır Filistin’de. https://www.setav.org/turkiye- insani-yardimlariyla-yillardir-filistinde/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Baird, T. (2016). The geopolitics of Turkey’s ‘humanitarian diplomacy ’in Somalia: A critique. Review of African Political Economy, 43(149), 470-477.
• Barnett, M. N., & Weiss, T. G. (Eds.). (2008). Humanitarianism in question: Politics, power, ethics. Cornell University Press.
• Bayer, R., & Keyman, F. (2012). Turkey: An emerging hub of globalization and internationalist humanitarian actor? Globalizations, 9(1), 73-90.
• BBC News Türkçe (2017, Aralık 13). İslam İşbirliği Teşkilatı: Doğu Kudüs Filistin’in başkentidir https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya42337996#:~:text=%C4%B0stanbul’da%20 T%C3%BCrkiye’nin%20daveti,Filistin’i%20tan%C4%B1yoruz%22%20dendi sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• BBC News Türkçe. (2022, Mayıs 3). Erdoğan, 1 milyon Suriyelinin gönüllü geri dönüşü için hazırlık yaptıklarını söyledi. https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-61307585 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Berridge, G.R., & Lloyd, L. (2012). The Palgrave Macmillan dictionary of diplomacy. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Binder, A., & Meier, C. (2011). Opportunity knocks: Why non-Western donors enter humanitarianism and how to make the best of it. International Review of the Red Cross, 93(884), 1135–49.
• Çakırca, B. (2024). İnsani diplomasinin somut bir örneği olarak Tahıl Koridoru Anlaşması ve yükselen bir insani diplomasi aktörü olarak Türkiye. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, 19(3), 936-958.
• Çavuşoğlu, M. (2017). Turkish Foreign Policy in a time of perpetual turmoil. Insight Turkey, 19(1), 11-16. Çetinoğlu, T. (2019). ‘New’ humanitarianisms and programming: the encounter of Turkey and Europe with Syrian refugees. Conflict, Security & Development, 19(3), 289-294.
• Çevik, S., & Sevin, E. (2017). A quest for soft power: Turkey and the Syrian refugee crisis. Journal of Communication Management, 21(4), 399-410.
• Çolakoğlu, E. (2024). Food insecurity in the Middle East, the Black Sea Grain Initiative, and Türkiye. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 20(47), 63-82.
• Cooper, A. F. (2016). Celebrity diplomacy. New York: Routledge.
• Constantinou, C., Kerr, P. & Sharp, P. (Eds.). (2016). Introduction: Understanding diplomatic practice. SAGE handbook of diplomacy (pp. 1-10). Londra: SAGE.
• Çuhadar, E., & Diaz-Prinz, J. (2022). To sustain hopes for peace in Ukraine, keep an eye on Turkey. Washington, D.C.: United States Institute of Peace (USIP). www.usip.org/publications/2022/04/ sustain-hopes-peace-ukraine-keep-eye-turkey sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 17.12.2024. Cumhuriyet. (2024, Mayıs 6). https://www.cumhuriyet.com.tr/siyaset/son-dakika-erdogan-kabine-sonrasiaciklama-
• yapiyor-2203763?utm_campaign=Cumhuriyet&utm_medium=Surmanset&utm_ source=Anasayfa sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Davutoğlu, A. (2012). Principles of Turkish foreign policy and regional political structuring. Turkey Policy Brief 3.http://www.tepav.org.tr/upload/files/1336135395-4.Principles_of_Turkish_Foreign_ Policy_and_Regio nal_Political_Structuring_ by Ahmet_Davutoglu.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Davutoğlu, A. (2013). Turkey’s humanitarian diplomacy: Objectives, challenges, and prospects. Nationalities Papers, 41(6), 865-870.
• Decottignies, O., & Cagaptay, S. (2016, Ocak 11). Turkey’s new base in Qatar. Washington Institute for Near East Policy, Policy Watch No. 2545, http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/ view/turkeys-new-base-in-qatar sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• DEİK. (2017). Filistin ülke bülteni. https://www.deik.org.tr/uploads/filistin-ulke-bulteni-ekim-2017.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• De Lauri, A. (2018). Humanitarian diplomacy: A new research agenda, Cambridge Market Insights Brief 4 https://www.cmi.no/publications/6536-humanitarian-diplomacy-a-new-research-agenda sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.11.2024.
• Devinit Raporu. (2023). Global humanitarian assistance report 2023. https://devinit-prod-static.ams3. cdn.digitaloceanspaces.com/media/documents/GHA2023_Digital_v9.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.11.2024.
• Devinit Raporu. (2024). Falling short? Humanitarian funding and reform. https://devinit-prod-static. ams3.cdn.digitaloceanspaces.com/media/documents/Falling_short_Humanitarian_funding_and_ reform.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.11.2024.
• Dieckhoff, M. (2020). Reconsidering the humanitarian space: Complex interdependence between humanitarian and peace negotiations in Syria. Contemporary Security Policy, 41(4), 564-586.
• Dobrowolska-Polak, J. (2014). Humanitarian diplomacy of the European Union. Open Europe: Cultural Dialogue Across Borders, 5, 115- 126.
• Donelli, F. (2017). Features, aims and limits of Turkey’s humanitarian diplomacy. Central European Journal of International and Security Studies, 11(3), 59-83.
• Duran, B. (2023). Filistin Sorunu ve Türkiye’nin rolü. Kriter, 8(84), 6-8.
• Dülger, K. (2017). Etkinliği giderek artan yeni bir kavram olarak insani diplomasi ve bu alanda örnek teşkil eden Türkiye’nin insani diplomasi anlayışı. Uluslararası Politik Araştırmalar Dergisi, 3(2),1-20.
• Dünya Bankası. (2015). Turkey’s response to the Syrian refugee crisis and the road ahead. https:// documents1.worldbank.org/curated/en/583841468185391586/pdf/102184-WP-P151079- Box394822B-PUBLIC-FINAL-TurkeysResponseToSyrianRefugees-eng-12-17-15.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Egeland, J. (2013). Humanitarian diplomacy. In A. F. Cooper, J. Heine, & R. Thakur (Eds.). The Oxford handbook of modern diplomacy (pp. 353-369). UK: Oxford University Press.
• Ertem, H. S. (2017). Reflections of beliefs and worldviews of the Turkish ruling elite on Syria crisis. In F. Aksu & H. S. Ertem (Eds.). Analyzing foreign policy crises in Turkey: Conceptual, theoretical and practical discussions (pp. 112-142). Londra: Cambridge Scholars Publishing.
• Ertem, H. S. (2019). Filistin’in sosyo-ekonomik sorunlarının giderilmesinde Türkiye’nin imkân ve sınırları. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 6(1), 133-168.
• Ekşi, M. (2019). Hospitality in Turkey’s public diplomacy. Ankasam, https://ankasam.org/en/hospitalityin- turkeys-public-diplomacy sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Ekşi, M., & Seyfettin, M. (2018). The Rise and fall of Turkish soft power and public diplomacy. Akademik Bakış, 23(11), 15-45.
• Felfeli, A. (2023). Humanitarian diplomacy. In Onditi, F., McLarren, K., Ben-Nun, G., Stivachtis, Y.A., & Okoth, P. (Eds.). The palgrave handbook of diplomatic thought and practice in the digital age (pp.173-199). Palgrave Macmillan: Cham.
• Gilley, B. (2015). Turkey, middle powers, and the new humanitarianism. Perceptions, 20(1), 37-58. Good Humanitarian Donorship. https://www.ghdinitiative.org/ghd/gns/home-page.html sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.11.2024.
• Göle, D. (2014). Turkey’s development assistance to fragile states: From sporadic actions to system building practices. Alternatives, 13(1-2), 88-104.
• Gürkaynak, E. (2007). Turkey as a third party ın Israeli-Palestinian Conflict: Assessment and reflections. Perceptions, Bahar, 89-108.
• Hale, W. (2009). Turkey and the Middle East in the ‘new era’. Insight Turkey, 11(3),143-159. Haşimi, C. (2014). Turkey’s humanitarian diplomacy and development cooperation. Insight Turkey, 16(19), 127-145.
• Ihlamur-Öner, S. G. (2014). Türkiye’nin Suriyeli mültecilere yönelik politikası. Ortadoğu Analiz, 6(61), 42-45.
• Ilgıt, A., & Davis, R. (2013). The many roles of Turkey in the Syrian crisis. Middle East Report Online. https://merip.org/2013/01/the-many-roles-of-turkey-in-the-syrian-crisis/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• International Crisis Group. (2012). Assessing Turkey’s role in Somalia. International Crisis Group Policy Briefing Africa Briefing No. 92. Nairobi/Istanbul/Brussels.
• Ivanchenko, V. (2016). NGO public diplomacy as an instrument of global “soft power” competition: American and West European approaches. World Affairs: The Journal of International Issues, 20(3), 10–15.
• İpek, P. (2015). Ideas and change in foreign policy instruments: Soft power and the case of the Turkish International Cooperation and Development Agency. Foreign Policy Analysis, 11(2), 173-193.
• İpek, V. (2021). Revisiting liberal peacebuilding: BRICS and Turkey in Somalia. Perceptions: Journal of International Affairs, 26(1), 152-176.
• Jeong, H. W. (2021). Turkey’s Islamic public diplomacy in the post-Davutoğlu era: Neo-Ottomanism, humanitarianism and the legitimation of Hamas after the Arab Spring. The Hague Journal of Diplomacy, 16(1), 1-26.
• Karadeniz Tahıl Girişimi Anlaşması. https://www.un.org/en/black-sea-grain-initiative sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Keyman, F. (2017). A new Turkish Foreign Policy: Towards proactive ‘moral realism’. Insight Turkey, 19(1), 55-69.
• Keyman, F., & Sazak, O. (2014). Turkey as a humanitarian state. POMEAS, Paper No 2. http://pomeas. org/Home/index.php/publications/pomeas-papers/419-turkey-as-a-humanitarian-state sayfasından erişilmiştir. Erişim tarihi: 09.06.2024.
• Kubıcek, P. (2022). Contrasting theoretical approaches to Turkish foreign policy. Turkish Studies, 23(5), 645-658.
• Kulaklıkaya, M., & Nurdun. R. (2010). Turkey as a new player in development cooperation. Insight Turkey,12(4), 131–145.
• Langan, M. (2017). Virtuous power Turkey in Sub-Saharan Africa: The ‘neo-Ottoman’ challenge to the European Union. Third World Quarterly, 38(6), 1399-1414.
• Levaggi, A. G. (2015). Forced humanitarianism: Turkey’s Syrian policy and the refugee issue. Caucasus International Journal, 5(1), 39-50.
• Melissen, J. (Eds.). (2005). The new public diplomacy (pp. 292-31). Basingstoke: Palgrave Macmillan. Mengüaslan, H. (2023). Turkish aid allocation in turbulent times: Changes and continuities in Turkish aid modality. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(Özel), 135-160.
• Mengüaslan, H. (2024). 7 Ekim sonrası Türkiye’nin Gazze diplomasisi: Filistin’de barış inşasına yönelik imkân ve sınırlar. Ombudsman Akademik, (Özel Sayı 2 (Gazze), 250-281.
• Mengüaslan, H., & Fidan, Y. (2022). Pandemi ve düzensiz göç: Avrupa Birliği düzensiz göç politikasının Türkiye ve Libya Mutabakatları bağlamında eleştirel bir analizi. Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, 21(1), 195-223.
• Minear, L. (2002). The humanitarian enterprise: Dilemmas and discoveries. ABD: Kumarian Press. Minear, L., & Smith, H. (Eds.). (2007). Humanitarian diplomacy: Practitioners and their craft. United Nations Press, Tokyo.
• Nur, M. A. (2024, Şubat 27). GÖRÜŞ - Afrika Boynuzu’nda güvenlik ve refah dönemi: Türkiye-Somali işbirliği https://www.aa.com.tr/tr/analiz/gorus-afrika-boynuzunda-guvenlik-ve-refah-donemiturkiye- somali-isbirligi/3148833 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Nye, J. (2005). The means to success in world politics. New York: Public Affairs.
• Nye J. (2008). Public diplomacy and soft power. The annals of the American academy of political and social science, 616(1), 94-109.
• OCHA. (2023). Global humanitarian overview 2024. https://www.unocha.org/publications/report/world/ global-humanitarian-overview-2024-enarfres sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024. OECD. Aid by sector and donor. https://stats.oecd.org/Index.aspx? sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• OECD/DAC (2010). DAC statistical reporting directives. www.oecd.org/dataoecd/28/62/38429349.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Oğuzlu, T. (2007). Soft power in Turkish foreign policy. Australian Journal of International Affairs, 61(1), 81–97.
• Omidi, A. (2021). The evolutionary feature of Turkey’s soft power in the Middle East, 2011-2020. Insight Turkey, 23(4), 11-25.
• Oktav, Ö. Z., & Çelikaksoy, A. (2015). The Syrian refugee challenge and Turkey’s quest for normative power in the Middle East. International Journal, 70(3), 408-420.
• Öniş, Z. (2011). Multiple faces of the ‘new’ Turkish foreign policy: Underlying dynamics and a critique. Insight Turkey, 13(1), 47–65.
• Öniş, Z. (2014). Turkey and the Arab Revolutions: Boundaries of middle power influence in a turbulent Middle East. Mediterranean Politics, 19 (2), 1-22.
• Öniş, Z., & Kutlay, M. (2017). The dynamics of emerging middle-power influence in regional and global governance: the paradoxical case of Turkey. Australian Journal of International Affairs, 71(2), 164-183.
• Özerdem, A. (2016). İnsaniyetçilik ve Türk dış politikası. Uluslararası İlişkiler, 13(52), 129-149.
• Özkan, M. (2018). Turkey in South-South cooperation: New foreign policy approach in Africa. Вестник Российского университета дружбы народов. Серия: Международные отношения, 18(3), 565-578.
• Rasmussen, R. K., & Merkelsen, H. (2012). The new PR of states: How nation branding practices affect the security function of public diplomacy. Public Relations Review, 38(5), 810-818.
• Rossiter, A., & Cannon, B. J. (2019). Re-examining the “base”: The political and security dimensions of Turkey’s military presence in Somalia. Insight Turkey, 21(1), 167–188.
• Sander, O. (2008). Anka’nın yükselişi ve düşüşü: Osmanlı diplomasi tarihi üzerine bir deneme. İmge Yayınları: Ankara.
• Sandrin, P., & Toscano, V. (2020). Humanitarian, hospitable and generous: Turkish public diplomacy’s ‘story’ in times of authoritarianism and military interventionism. Carta Internacional, 15(2), 238- 263.
• Sazak, O., & Özkan, N.S. (2016). Turkey’s contributions to security sector reform (SSR) in conflict-affected countries. Istanbul Policy Center. http://Ipc.Sabanciuniv.Edu/Wp-Content/Uploads/2016/11/ Turkeys-Contributions-To-Security-Sector-Reform-SSR-In-Conflict-Affected-Countries_Sazak_ Ozkan1.Pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Şeyşane, V., & Tanriverdi-Şeyşane, G. (2022). States as ‘humanitarians’: The Turkish brand of humanitarian diplomacy. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 10(1), 153-178.
• Simonin, B. L. (2008). Nation branding and public diplomacy: Challenges and opportunities. Fletcher F. World Aff., 32(3), 19-34.
• Smith, H. (2007). Humanitarian diplomacy: Theory and practice. In L. Minear & H. Smith (Eds.), Humanitarian diplomacy: Practitioners and their craft (ss. 36–62). Tokyo; New York: United Nations University Press.
• Sputnik Türkiye. (2015, 19 Kasım). Erdoğan: Batı destek vermese de sonuna kadar devam edeceğiz. https://anlatilaninotesi.com.tr/20151119/erdogan-bati-destek--1019143096.html sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Stearns, J., & Sucuoglu, G. (2017). South–South Cooperation and peacebuilding: Turkeyʼs involvement in Somalia. South African Institute of International Affairs. http://www.jstor.org/stable/resrep25981. Süleymanoğlu-Kürüm, R. (2020). Kamu diplomasisi üzerine bir inceleme: denizaşırı gönüller ve akıllar kazanma. Küresel Çalışmalar. https://kureselcalismalar.com/kamu-diplomasisi-uzerinebir- inceleme-denizasiri-gonuller-ve-akillar-kazanma/ sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.11.2024.
• Tank, P. (2015). Turkey as a humanitarian actor: the critical cases of Somalia and Syria. NOREF Report. T.C. Cumhurbaşkanlığı. (2016, Şubat 4). Humanitarian diplomacy should be the key to international relations. https://www.tccb.gov.tr/en/news/542/38708/insani-diplomasi-uluslararasi-iliskilerinanahtari- olmalidir sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı. (2023, Ekim 27). İnsani, siyasi ve askeri varlığımızla Filistin tarafının garantörlerinden biri olmaya hazırız. https://www.tccb.gov.tr/haberler/410/149864/-insani-siyasi-veasker- varligimizla-filistin-tarafinin-garantorlerinden-biri-olmaya-haziriz sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 19.01.2024.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2020). Yüzyılın işgali tek taraflı planların gölgesinde: Filistin. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları: İstanbul.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı. (2023, 25 Ekim). Cumhurbaşkanı Erdoğan: “Bölgede etkili tüm aktörlerin yer alacağı bir ‘Uluslararası Filistin-İsrail Barış Konferansı’ düzenlenmesini öneriyoruz”. https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/cumhurbaskani-erdogan-bolgedeetkili- tum-aktorlerin-yer-alacagi-bir-uluslararasi-filistin-israil-baris-konferansi-duzenlenmesinioneriyoruz sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (tarihsiz). https://www.mfa.gov.tr/turkiye-somali-siyasi-iliskileri.tr.mfa sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı. (tarihsiz). Türkiye yüzyılında milli diş politika. https://www.mfa.gov.tr/dispolitika- genel.tr.mfa sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Tekin, S. (2023). Türk dış politikasında insani diplomasi: Latin Amerika ve Karayiplerle ilişkiler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı:Cumhuriyet’in 100. Yılı Özel Sayısı,124-35.
• Telci, İ. N. (2023). Bölgesel barış ve istikrarın temininde Türkiye’nin Gazze diplomasisi. Ortadoğu Analiz, 14(131), 8-11.
• Thiessen, C., & Özerdem, A. (2019). Turkey in Somalia: challenging North/Western interventionism? Third World Quarterly, 40(11), 1976–1995.
• TİKA. TİKA Kalkınma Yardımları Raporları. https://www.tika.gov.tr/tr/yayin/liste/turkiyekalkinma_ yardimlari_ raporlari-24?page=1 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024. TOBB-BIS. (2006). Barış için sanayi girişimi: Kavramsal çerçeve. Ankara: TEPAV.
• Turhan, Y. (2022). Turkey as an emerging donor in the development community: The Turkish-type Development Assistance Model (TDAM). Development Policy Review, 40, e12583. https://doi. org/10.1111/dpr.12583.
• Turunen, S. (2020). Humanitarian diplomatic practices. The Hague Journal of Diplomacy, 15(4), 459- 487.
• Türkten, F. (2023 Aralık 29). Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan, 2023’te Gazze için yoğun diplomasi. https://www.aa.com.tr/tr/politika/cumhurbaskani-erdogandan-2023te-gazze-icinyogundiplomasi/ 3095320 sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• USC Center on Public Diplomacy. (tarihsiz). What is Public Diplomacy. https://uscpublicdiplomacy.org/ page/what-is-pd sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.11.2024.
• Uzer, U. (2013). Turkish-Israeli relations: Their rise and fall. Middle East Policy, 20(1), 97-110. Uzer, U. (2023). Guarantorship model for Palestine: An alternative approach to peace. SAM Papers, No. 24. Center for Strategic Research.
• Üney, N. A. (2022). Food corridor: Türkiye’s successful role as mediator. Insight Turkey, 24(3), 43–52. van den Berg, W., & Meester, J. (2019). Turkey in the Horn of Africa: Between the Ankara Consensus and the Gulf Crisis. Clingendael Institute. http://www.jstor.org/stable/resrep21324.
• Wasuge, M. (2016). Turkey’s assistance model in Somalia: Achieving much with little. The Heritage Institute for Policy Studies. http://www. Heritageinstitute.Org/Wp-Content/Uploads/2016/02/ Turkeys-Assistance-Model-In-Somalia-Achieving-Much-WithLittle1-1.Pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 09.06.2024.
• Wei, M. (2019). Turkish foreign policy towards the Syrian crisis: Dynamics of transformation. Asian Journal of Middle Eastern and Islamic Studies, 13(3), 462-477.
• Woods, N. (2005). The shifting politics of foreign aid. International Affairs,81(2), 393-409.
• Yavuz, H. (2022). The motives behind the AKP’s foreign policy: neo-Ottomanism and strategic autonomy. Turkish Studies, 23(5), 659-680.