BORSA İSTANBUL’DA İLK HALKA ARZLARDA UZUN DÖNEM FİYAT PERFORMANSINA ETKİ EDEN MAKROEKONOMİK FAKTÖRLERİN ANALİZİ

Year 2025, Volume: 21 Issue: 2, 779 - 797, 30.06.2025

Fevziye Gözde Gökpınar , Guven Sayılgan

Abstract

Bu çalışmada, BİST’de 2010-2018 yılları arasında ilk halka arzını gerçekleştirmiş 106 adet payın 3 yıllık piyasaya göre düzeltilmiş birikimli anormal getirilerini etkileyen makroekonomik faktörler dengeli panel veri analiziyle araştırılması amaçlanmıştır. Dolayısıyla analizler 2010-2021 yıllarını kapsamaktadır. Panel veri analizlerinde rassal etkilerin olduğu görülmüş ve Rassal Etkiler Modelinin(REM) kullanılması uygun bulunmuştur. REM sonuçlarına göre; payların uzun dönem getirileri ile Tüketici Güven Endeksi, altın ve GSYH arasında pozitif bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. TGE ve GSYH ile uzun dönem pay getirileri arasında pozitif yönlü bir ilişki olması beklenen bir sonuçken, altın fiyatları ile pay getirileri arasındaki negatif yönlü ilişki beklentiler ile tezat oluşturmaktadır. Bu bulgu; pay fiyatlarının yurtiçindeki yatırımcı talebinden ziyade, yatırımcı duyarlılığı veya uluslararası alandaki gelişmelerden daha çok etkileniyor şeklinde yorumlanabilir. Çalışmanın BİST’de ilk halka arzı gerçekleşmiş payların uzun dönem getirilerini etkileyen makroekonomik faktörleri güncel veriler ile inceleyerek literatüre katkı yapması amaçlanmaktadır.

Keywords

İlk Halka Arz , Uzun Dönem Performans , Makroekonomik Faktörler , Panel Veri Analizi

AN ANALYSIS OF MACROECONOMIC FACTORS AFFECTING LONG-RUN PRICE PERFORMANCE IN INITIAL PUBLIC OFFERINGS ON BORSA ISTANBUL

Abstract

This study aims to investigate the macroeconomic factors affecting the three-year market-adjusted cumulative abnormal returns of 106 stocks that conducted initial public offerings (IPOs) on Borsa Istanbul (BIST) between 2010 and 2018, using balanced panel data analysis. The analysis covers the years 2010-2021. Random effects are observed in panel data analysis, and the Random Effects model is deemed appropriate. According to the results of the Random Effects model, there is a positive relationship between long-term stock returns and the Consumer Confidence Index (CCI), gold prices, and Gross Domestic Product (GDP). While a positive relationship between the CCI and GDP with long-term stock returns is expected, the negative relationship between gold prices and stock returns contradicts expectations. This finding can be interpreted as stock prices being influenced more by investor sentiment or international developments rather than domestic investor demand. The aim of this study is to contribute to the literature by examining the macroeconomic factors affecting the long-term returns of stocks that have conducted initial public offerings (IPOs) on Borsa Istanbul (BIST) using updated data.

Keywords

Initial Public Offering , Long-run Performance , Macroeconomic Factors , Panel Data Analysis

References

• Ayden, T., & Karan, M.B. (2000). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda ilk halka arzların uzun vadeli fiyat performanslarının ölçülmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3, 87-96.
• Bakırhan, C. (2021). Birincil hisse senedi halka arzlarında kısa ve uzun dönemli fiyat performansı ve performans belirleyicileri: (Borsa İstanbul 1993-2020) (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.05.2022
• Bildik, R., & Yılmaz, M. K. (2008). The market performance of initial public offerings in the Istanbul Stock Exchange. BDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 2(2), 49-75.
• Brown, E. (1999). Long-run performance analysis of a new sample of UK IPOs. University of Edinburgh. Retrived from https://www.econ.ed.ac.uk/papers/id41_esedps.pdf, Accessed 25.05.2022.
• Campbell, J. Y., Lo, A. W., & MacKinlay, A. C. (1997). The econometrics of financial markets. New Jersey: Princeton University Press.
• Christ K. P., & Bremmer D. S. (2003). The relationship between consumer sentiment and stock prices, 78th Annual Conference Of The Western Economics Association International, Denver-Abd
• Durukan, M. B. (2002). The relationship between IPO returns and factors influencing IPO performance: Case of Istanbul Stock Exchange. Managerial Finance, 18-38.
• Düzakın, H. G. (1998). Türkiye’de hisse senetleri İmkb’de işlem gören firmaların halka ilk arz ile ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 16.05.2022
• Erdoğan, A. (2010). The long-run performance of initial public offerings: The case of Turkey. European Journal of Economics, Finance and Administrative Sciences, 26, 57-64.
• Ertaş, V. (2012). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda 1998-2007 yılları arasında halka açılan şirketlerin hisse senedi performansı (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 16.05.2022
• Firth, M. (1997). An analysis of the stock market performance of new issues in New Zealand. Pacific-Basin Journal, 3, 55-75.
• Gujarati D. N., & Porter D. C. (2018). Temel ekonometri beşinci basımdan çeviri (Ü. Şenesen & G. G. Şenesen, Çev.). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Güzelhan, H., & Ağar, M. (1991). İlk halka arzlarda hisse senedi performansı. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 68, 51-59.
• Hoechle, D. (2007). Robust standard errors for panel regressions with cross-sectional dependence. The Stata Journal, 1-31. http://fmwww.bc.edu/repec/bocode/x/xtscc_paper.pdf sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.03.2021
• Houge, T., & Loughran, T. (1999). Growth fixation and the performance of bank initial public offerings, 1983–1991. Journal of Banking & Finance, 23(8), 1277-1301.
• Huy, D. T. N., Dat, P. M., & Anh, P. T. (2020). Building and econometric model of selected factors’ impact on stock price: A case study. Journal of Security and Sustainability Issues, 9(7), 77-93.
• Ibbotson, R. (1975). Price performance of common stock new issues. Journal of Financial Economics, 2, 235-272.
• Jaskiewicz, P., González, V. M., Menéndez, S., & Schiereck, D. (2005). Long-Run IPO performance analysis of german and spanish family-owned businesses. Family Business Review, 18(3), 179-202.
• Karaoğlan, S. (2018). Halka arz edilen hisse senetlerinin kısa ve uzun dönem performansını belirlemeye yönelik ekonometrik bir analiz (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 16.05.2022
• Karslı, M. (2004). Sermaye Piyasası, Borsa, Menkul Kıymetler. İstanbul: Alfa Yayınları.
• Kaya, T. (2017). Borsa İstanbul’da ilk halka arzların uzun dönem performans analizi: Normalüstü getiri mümkün mü? Ekonomi, Politika & Finans Araştırmaları Dergisi, 2(1), 6-19.
• Kıymaz, H. (1997). Long run performances of Turkish industries IPOs: 1990-1995 experience. The ISE Review, 1(3), 43-60.
• Kıymaz, H. (1997a). Analysis of factors affecting the performances of Turkish financial IPOs. The ISE Review, 1(2), 56-76.
• Kıymaz, H. (1997b), İMKB’de halka arz edilen hisse senetlerinin uzun dönem performansları ve bunları etkileyen faktörler: İmalat sektörü 1990-1995 uygulaması. İMKB Dergisi, 3, 47-73.
• Kıymaz, H. (1997c), İMKB’de halka arz edilen mali sektör hisse senetlerinin performanslarını etkileyen faktörlerin incelenmesi. İMKB Dergisi, 1 (2), 69-90.
• Kıymaz, H. (2000). The initial and aftermarket performance of IPOs in Turkey and emerging market: Evidence from İstanbul Stock Exchange. Journal of Multinational Financial Management, 213–227.
• Kim, M. & Ritter, J. (1999). Valuing IPOs. Journal of Financial Economics, 53, 409-437.
• Kurtaran, A. (2008). İlk halka arzlardaki düşük fiyatlandırmanın İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda değerlendirilmesi. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1, 407-419.
• Kurtaran, T. A. (2013). Türkiye’deki ilk halka arzların ilk gün getirileri ile uzun dönem fiyat performansları arasındaki ilişkinin analizi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 6(11), 185-210.
• Levis, M. (1993). The long-run performance of initial public offerings: The U.K. experience 1980–1988. Financial Management, 22, 28–41.
• Ölmez, S. (2010). Halka ilk arzda hisse senedi fiyatını belirlemede kullanılan yöntemler, halka arz sonrası kısa ve uzun dönem fiyat performansları: İstanbul menkul kıymetler borsasında bir inceleme (Doktora Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 16.05.2022.
• Ritter, J. (1991). The long-run performance of initial public offerings, Journal of Finance, 46, 3-27.
• Ritter, J. R. V., & Welch, I. (2002). A review of IPO activity, pricing, and allocations. The Journal of Finance, 57(4), 1795-1828.
• Shleifer, A. & Vishny. R. W. (2003). Stock market driven acqusitions. Journal of Financial Economics, 70 (3), 295-311.
• Tatoğlu, F. Y. (2012). Panel veri ekonometrisi, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Ünsal, E. M. (2007). Makro iktisat, Ankara: İmaj Kitapevi.
• Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (2023). TGE Verileri https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/dashboard/4985 adresinden erişilmiştir. Erişim Tarihi: 13.06.2023 Türkiye İstatistik Kurumu (2022). TGE Verileri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tuketici-Guven-Endeksi-Mart-2022-45803&dil=1 adresinden erişilmiştir. Erişim Tarihi: 13.06.2023