DİJİTAL TOPLUMDA AİLE YAPISININ DÖNÜŞÜMÜ: TÜRKİYE'DE BOŞANMA, SOSYAL MEDYA VE SOSYAL HİZMET MÜDAHALESİ

Year 2025, Issue: Special Issue of the Conference on Digitalization and Society, 73 - 91, 22.10.2025

Ayşe Kayaalp , Nurten Ebru Özdemir

Abstract

Dijitalleşme, bireylerin yaşam biçimlerini olduğu kadar aile yapısını da köklü bir şekilde dönüştürmektedir. Özellikle sosyal medya, bireylerin iletişim ve ilişki kurma biçimlerinde önemli değişimlere neden olmakta, bu durum evlilik ilişkileri üzerinde çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Aile içinde mahremiyetin azalması, dijital kıskançlık, iletişim kopukluğu ve sanal dünyadaki etkileşimler, boşanma oranlarında artışa sebep olan temel faktörler arasında yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı, dijitalleşmenin aile yapısına etkilerini incelemek, sosyal medyanın boşanma sürecini nasıl etkilediğini analiz etmek ve bu dönüşüm karşısında sosyal hizmet disiplininin üstlenebileceği rolleri ve müdahale yöntemlerini ortaya koymaktır. Araştırma literatür taranarak oluşturulmuş; var olan bildiri metinleri, tezler, makaleler incelenmiştir. Sosyal hizmet uzmanları süreçte bireylere ve ailelere yönelik danışmanlık, kriz müdahalesi ve aile içi iletişimi güçlendirmeye yönelik çalışmalarla önemli bir destek sunduğu belirlenmiştir. Bu bağlamda, dijitalleşmenin aile yapısına etkilerinin daha yakından takip edilmesi ve sosyal hizmet alanında dijital okuryazarlık, çevrimiçi danışmanlık ve aile temelli önleyici müdahale stratejilerinin geliştirilmesinin yarar sağlayacağı düşünülmektedir.

Keywords

aile , boşanma , dijitalleşme

THE TRANSFORMATION OF FAMILY STRUCTURE IN THE DIGITAL SOCIETY: DIVORCE, SOCIAL MEDIA, AND SOCIAL SERVICE INTERVENTION IN TURKEY

Abstract

Digitalization has profoundly transformed not only individuals’ lifestyles but also the very structure of the family. Social media, in particular, has brought about substantial changes in how individuals communicate and establish relationships, leading to a variety of challenges within marital relationships. Diminished family privacy, digital jealousy, communication breakdown, and interactions in virtual environments have been identified as key factors contributing to the rise in divorce rates. The aim of this study is to examine the impact of digitalization on family structure, to analyze how social media influences the divorce process, and to explore the roles and intervention strategies that social work as a discipline can undertake in the face of these transformations. The research was conducted through an extensive literature review of existing papers, theses, and scholarly articles. Findings indicate that social workers provide crucial support to individuals and families during this process by offering counseling, crisis intervention, and initiatives to strengthen intra-family communication. In this context, it is suggested that closer monitoring of the effects of digitalization on family structures would be beneficial. Furthermore, the development of digital literacy, online counseling, and family-based preventive intervention strategies within the field of social work is considered essential

Keywords

famıly , dıvorce , digitalizion

References

• References
• Abbas, R., & Michael, K. (2022). Socio-Technical Theory: A review'In S. Papagiannidis (Ed). TheoryHub Book, TheoryHub.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2023). 2023 Faaliyet raporu. Retrived from https://www.aile.gov.tr/media/160427/faaliyet-raporu-2023.pdf. Accessed 31.07.2025
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. (2025). Dijital dünyada bilinçli adımlar! mamak sosyal hizmet merkezi koordinasyonunda düzenlenen programda “aile ve internet, bilinçli medya kullanımı” konularında eğitimler sunuldu. Retrived from https://www.instagram.com/p/DI39LXHoiox/ Accessed 07.07.2025
• Akbaş, Ö. Z., & Dursun, C. (2020). Teknolojinin aileye etkisi: Değişen ailenin dijital ebeveyn ve çocukları. Turkish Studies-Social, 15(4), 2245-2265.
• Bayer, A. (2013). Değişen toplumsal yapıda aile. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(8), 101-129.
• Bowbly, J. (2021). Bağlanma (T. V. Soylu, Çev.). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Bozkurt, A., Hamutoğlu, N. B., Kaban, A. L., Taşçı, G., & Aykul, M. (2021). Dijital bilgi çağı: Dijital toplum, dijital dönüşüm, dijital eğitim ve dijital yeterlilikler. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 7(2), 35-63. https://doi.org/10.51948/auad.911584
• Clayton, R. B., Nagurney, A., & Smith, J. R. (2013). Cheating, breakup, and divorce: Is Facebook use to blame?. Cyberpsychology, Behavior, and Social Networking, 16(10), 717-720. https://doi.org/10.1089/cyber.2012.0424
• DataReportal. (2023). Digital 2023: Turkey. We Are Social & Meltwater. https://datareportal.com/reports/digital-2023-turkey
• Dızman, Z. Ş. (2019). Sosyal medyanın boşanmaya etkileri. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4), 548-555.
• Eichenberg, C., Huss, J., & Küsel, C. (2017). From online dating to online divorce: An overview of couple and family relationships shaped through digital media. Contemporary Family Therapy, 39, 249-260.
• Erol, V. (2022). Sosyal medyanın Türk aile yapısına etkisi. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(43), 1127-1139.
• ExpressVPN. (2024, Mayıs). Everywhere TikTok is banned. https://www.expressvpn.com/blog/everywhere-tiktok-is-banned/ Goldenberg, I., & Goldenberg, H. (2013). Family therapy: An overview (8th ed.). Brooks/Cole.
• Güleç, V. (2018). Aile ilişkilerinin sosyal medyayla birlikte çöküşü. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 2(2), 105-120.
• Gülnar, B., & Öztat, F. (2020). Aile içi yüz yüze iletişim, internet ve sosyal medya kullanımı ilişkisi. Kurgu, 28(1), 31-42.
• Işık, E. (2023). Genel sistem teorisinden aile sistemleri teorisine: Aile çalışmalarında sistem kuramı. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 10(2), 701-716.
• Jia, H. (2024). A study of the impact of social media on family structure change. Communications in Humanities Research, 52, 27-37.
• Kandemir, E. Z. (2022, Temmuz 3). Dijital görücü usulü: “İslami dating” platformları. Perspektif. https://perspektif.eu/2022/07/03/dijital-gorucu-usulu-islami-dating-platformlari/
• Kaya, E. N. (2022). Dijitalleşme ve mahremiyet: Özel hayatın değişen dinamikleri (Yüksek lisans tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 15.07.2025
• Mardin Aile ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü. (2025, Mayıs 25). "Ekranla değil akranla" projesi kapsamında aile ziyaretleri devam ediyor [Facebook gönderisi]. Facebook. https://www.facebook.com/mardinaile/posts/ekranla-de%C4%9Fil-akranla-projesi-kapsam%C4%B1nda-aile-ziyaretleri-devam-ediyornusaybin-s/1090433559785771/
• Minuchin, S. (1974). Families and family therapy. Harvard University Press.
• Odom, W., Zimmerman, J., & Forlizzi, J. (2010). Designing for dynamic family structures: Divorced families and interactive systems. In Proceedings of the 8th ACM Conference on Designing Interactive Systems (pp. 151-160). ACM. https://doi.org/10.1145/1858171.185819
• Qian, Y., & Hu, Y. (2024). The digitalization of family life: A multilevel conceptual framework. Journal of Marriage and Family, 86(5), 1160-1183. https://doi.org/10.1111/jomf.12983
• Radyo ve Televizyon Üst Kurulu. (2023, Ekim 15). Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile RTÜK'ten çocukların dijital mahremiyetine yönelik önemli iş birliği protokolü. https://www.rtuk.gov.tr/aile-ve-sosyal-hizmetler-bakanligi-ile-rtukten-cocuklarin-dijital-mahremiyetine-yonelik--onemli-is-birligi-protokolu/4591
• Rawat, N., Yadav, S. K., & Dinker, N. (2023). Transforming family structure and mindsets in India: The impact of social media – A sociological study. Boletín de Literatura Oral, 10, 1251–1266. https://www.researchgate.net/publication/375868248
• The Indian Express. (2024, Mayıs 23). US TikTok ban: A look at other countries restricting the app. https://indianexpress.com/article/trending/top-10-listing/us-tiktok-ban-2025-countries-restricting-the-app-china-india-9794710/
• Trist, E. L., & Bamforth, K. W. (1951). Some social and psychological consequences of the longwall method of coal-getting: An examination of the psychological situation and defences of a work group in relation to the social structure and technological content of the work system. Human relations, 4(1), 3-38. https://doi.org/10.1177/001872675100400101
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2024). Evlenme ve boşanma istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Evlenme-ve-Bosanma-Istatistikleri-2024-54194
• Wikipedia contributors. (2024, Mayıs 20). TikTok ban in Nepal. In Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/TikTok_ban_in_Nepal
• Wikipedia contributors. (2024, Mayıs 30). TikTok. In Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/TikTok
• World Bank. (2023). Individuals using the internet (% of population) - Turkey. https://data.worldbank.org/indicator/IT.NET.USER.ZS
• Yüce, T., & Yaman, Ö. M. (2022). Aile mahkemelerinde görev yapan sosyal çalışmacıların boşanma olgusuna ilişkin düşünceleri üzerine nitel bir araştırma. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(57), 825-862.
• Yücel, G., & Adiloğlu, B. (2019). Dijitalleşme - yapay zekâ ve muhasebe beklentiler. Accounting and Financial History Research Journal, (17), 47-60.
• Yüksel, H. (2021). Sosyal medya ortamında mahremiyet sorunu: Facebook ve WhatsApp platformları. Kastamonu İletişim Araştırmaları Dergisi, (7), 86-108.