Contributions to the Compilation Dictionary of Demirci Dialect-3 (Tools and Equipment)

Year 2024, , 1 - 20, 30.12.2024

Cihan Çakmak

https://doi.org/10.51540/ijof.1511346

Abstract

Dialect researches are among the most important studies in preserving and protecting the language and transferring it to future generations. For this purpose, in the first years of the Republic, the compilation of the dialect of the people, which was initiated by the order of Atatürk himself, was carried out by volunteer teachers working in the remotest corners of Anatolia in the following years, knowing that it was a national duty. These words compiled from Anatolia were later published and recorded under the name of Compilation Dictionary.
In recent years in Turkey, many dialect studies have been conducted in provincial centres. On the other hand, studies on settlements such as districts, towns and villages smaller than the provinces are less common. However, it is possible to find many archaic elements in the spoken language of Anatolian people who manage to protect themselves from the speed of daily life and the harmful effects of technology compared to the provinces. In this study, the vocabulary collected from 78 villages of Demirci district, one of the most remote settlements of Manisa, is examined with a thematic approach. The analysis is based on the thematic list of the words belonging to the tools in Demirci dialects. In the study, the words that are found in Demirci dialects but not included in the Compilation Dictionary will be analysed. In addition, the differences in the meaning of similar items in Demirci dialects and the Compilation Dictionary will be revealed.

Keywords

Compilation Dictionary, vocabulary, tools names, Demirci dialect, dialect researches

DEMİRCİ AĞZINDAN DERLEME SÖZLÜĞÜ’NE KATKILAR-3 (ARAÇ GEREÇLER)

Abstract

Ağız araştırmaları dilin saklanıp korunması ve gelecek nesillere aktarılmasında en önemli çalışmalar arasında yer almaktadır. Bu amaçla Cumhuriyet’in ilk yıllarında bizzat Atatürk’ün emriyle başlatılan halk ağzından derleme çalışmaları sonraki yıllarda Anadolu’nun en ücra köşelerinde görevli gönüllü öğretmenler tarafından millî bir görev bilinerek gerçekleştirilmiştir. Anadolu’dan derlenen bu kelimeler daha sonra Derleme Sözlüğü adıyla neşredilerek kayıt altına alınmıştır.Türkiye’de son yıllarda il merkezlerinin içinde bulunduğu pek çok ağız çalışması yapılmıştır. Buna karşılık ilden daha küçük ilçe, kasaba, köy gibi yerleşim yerlerine ait çalışmalara daha az rastlanmaktadır. Oysa illere oranla günlük hayatın hızından ve teknolojinin zararlı etkilerinden kendini korumayı başaran Anadolu insanının konuşma dilinde pek çok arkaik ögeye rastlamak mümkündür. Bu çalışmada Manisa’nın merkeze en uzak yerleşim yerlerinden Demirci ilçesine bağlı 78 köyden derlenen söz varlığı tematik bir yaklaşımla ele alınmıştır.
İnceleme Demirci ağızlarında yer alan araç gereçlere ait kelimelerin tematik listesine dayanmaktadır. Çalışmada Demirci ağızlarında tespit edilip Derleme Sözlüğü’nde yer almayan kelimeler incelenecektir. Ayrıca Demirci ağızları ile Derleme Sözlüğü’nde yer alan benzer madde başlarının anlam farklılıkları da ortaya konacaktır.

Keywords

Derleme Sözlüğü, söz varlığı, araç gereç adları, Demirci ağzı, ağız araştırmaları

References

• Akar, A. (2009). Ağız sözlükleri: yöntem ve sorunlar-1. Turkish Studies, 4 (4), 1-8.
• Arslan, D. (2018). Eğirdir ve yöresi ağızlarından Derleme Sözlüğü’ne katkılar. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 15, 358-363.
• Biray, N. (2009). Denizli ağzından Derleme Sözlüğü’ne katkılar. Turkish Studies, 4 (8), 747-776.
• Bulut, S. (2020). Alanya (Antalya) ağzından “Derleme Sözlüğü”ne katkılar. Asos Journal, 111, 117-144.
• Buran, A. (1996). Derleme Sözlüğü’ne katkılar. Türk Dili, 535, 38-43.
• Çakmak, C. (2022). Demirci söz varlığı. Gazi Kitabevi.
• Çakmak, C. (2024). Demirci ağzından Derleme Sözlüğü’ne katkılar-1 (bitkiler). Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 7(2), 67-88.
• Ömer Asım Aksoy vd. (Haz.). (2009) Derleme Sözlüğü C. I-VI. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Güven, Ö. (2021). Zara (Sivas) ağzından Derleme Sözlüğü’ne katkılar II. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 5, 299-315.
• Oruç Aslan, B. (2018). Demirci halı dokumacılığında kullanılan terimler ve Derleme Sözlüğü’ndeki yeri. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 39, 65-72.
• Tuğluk, M. E. (2021). İlyas köyünden (Diyarbakır-Çüngüş) Derleme Sözlüğü’ne katkılar. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 145-157.
• http://www.manisa.gov.tr/nufus-ve-dagilim adresinden 09.05.2024 tarihinde alınmıştır.
• http://www.sozluk.gov.tr adresinden 17.06.2024 tarihinde alınmıştır.