Research Article
BibTex RIS Cite

EMRÎ DÎVÂNI’NDA KÂBE MAZMUNU

Year 2024, , 128 - 138, 30.12.2024
https://doi.org/10.51540/ijof.1577744

Abstract

Doğumdan ölüme doğru ilerleyen yaşam, insanları zaman konusunda düşünmek zorunda bırakmıştır. Bundan dolayı ilkel dönemlerden günümüze dek zamana dair çeşitli görüşler ortaya atılmıştır. Bu görüşler özellikle din ve felsefe disiplinlerine ait olmuştur. Zamanın var olup olmadığı en temel sorundur. Zamanın varlığı kabul edildiğinde bunun nesnel mi öznel mi olduğu veya zamanın dairesel mi yoksa doğrusal olarak mı ilerlerdiği şeklindeki sorular dikkat çekmektedir. Antik Yunan’dan başlayarak çoğunlukla felsefe alanında tartışılan bu problemler dinî alanda sorgulanamaz bir dogma olarak kabul edilirler. İslamiyet’e göre Allah kâinatı belirli bir zamanda yaratmıştır ve belirli bir zamanda yok edecektir. Bu nedenle İslam’a göre zaman doğrusal bir şekilde ilerler. 14. asırda ortaya çıkan bir İslam yorumu olan Hurufilik, Arap ve Fars alfabesindeki harflerden oluşan bir evren tasavvur etmiştir. Bu düşünceye göre Allah’ın bizzat kendisi harflerin tamamıdır ve her şey harflerle yaratılmıştır. Yalnızca insanı harflerin tamamını kullanarak yaratan Allah, onu kendisine halife seçmiştir. Bundan ötürü her şey insanın bir parçasıdır. Zaman da yaratılan bir unsurdur. Demek ki zaman insanın ve Allah’ın bir parçasıdır. Zamana dair bu düşünceler, Hurufi Türk şairleri tarafından şiirlere konu edinilmiştir. Bu çalışmada Nesîmî, Refî‘î, Muhîtî, Misâlî ve Arşî’nin eserleri örneğinde Hurufiliğin zaman anlayışının klasik Türk şiirine nasıl yansıdığı araştırılacaktır.

References

  • Akdoğan, Y. (t.y.). Ahmedı̂ dı̂vânı. KTB Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10591,ahmedidivaniyasarakdoganpdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 27.11.2024
  • Akün, Ö. F. (1994). Divan edebiyatı. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 9, ss. 389-427). TDV Yayınları.
  • Alvan, T. (Çınar). (2005). Emrî dîvânı’nın nazım bilgisi ve belâgat yönünden incelenmesi. [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Baktır, M. (2000). İçki (İslâm’da). TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 21, ss. 458-462). TDV Yayınları.
  • Can, Y. (1993). Kâbe. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(7), 67-92.
  • Demirkazık, H. İ. (2012). Emrî divanı’nda âdetler ve gelenekler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 9(9), 49-110.
  • Devellioğlu, F. (2001). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat (18. Baskı). Aydın Kitabevi Yayınları.
  • Doğan, R. (2016). Emrî’de kelime oyunları yahut harf simgeciliği. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6 (12), 67 - 91.
  • Erdoğan, M. (2013). Güzellik unsurlarıyla divan şiirinde sevgili. Kitabevi.
  • Fayda, M. (1992). Bilâl-i Habeşî. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 6, ss. 152-153). TDV Yayınları.
  • Gönel, H. (2010). Divan şiirinde sevgiliye dair. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 208-222.
  • H. Altuntaş ve M. Şahin (Çev.). (2011). Kur’an-ı Kerim Meâli (12. Baskı). Diyanet İşleri Başkanlığı.
  • Hakkulov, İ. (1998). Ahmet Yesevî (hikmetleri) (E. S. Toplu, Çev.). Millî Eğitim Basımevi.
  • Kaplan, Y. (2012). Emrî dîvânı’nda halk kültürü. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 46 (46), 29-54.
  • Kavaklıyazı, A. (2016). Divan şiirinde mazmun olarak millet adları. The 1st International Conference on Studies in Turkology (ICOSTURK'2016), Barcelona, İspanya.
  • Kaya, H. (2011). Emrî Divanı’nda deyimler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 6(6), 55-130.
  • Kiraz, S. (2020). İndî’nin manzum menâsik-i hacc’ı (inceleme metin dizin ve sözlük). Fenomen Yayıncılık.
  • Koşik, H. S. (2017). Bâkî’nin el-i‘lâm bi-a‘lâmi beledi’llâhi’l-harâm tercümesi (Fezâ’il-İ Mekke): İnceleme-Tenkitli Metin. [Doktora Tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
  • Mengi, M. (2000). Mazmun üzerine düşünceler. Divan Şiiri Yazılar. Akçağ Yayınları.
  • Necâti Bey. (1963). Necâti Beg divanı. Milli Eğitim Basımevi.
  • Onay, A. T. (2004). Eski Türk edebiyatında mazmunlar (2. Baskı). MEB Yayınları.
  • Pala, İ. (1999a). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü (5. Baskı). Ötüken Yayınları.
  • Pala, İ. (1999b). Mazmunun mazmunu. (M. Kalpaklı, Haz.) Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler (s. 399-402) içinde. Yapı Kredi Yayınları.
  • Saraç, M. A. Y. (1995). Emrî, Emrullah. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 11, s. 164). TDV Yayınları.
  • Saraç, M. A. Y. (t.y.). Emrî dîvânı. KTB Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78368/emri-divani.html
  • Şemsettin Sami. (2019). Kâmûs-ı Türkî. İdeal Kültür-Yayıncılık.
  • Şenödeyici, Ö. (2020). El-mazmûn beyitlerin ardındaki gizem. Kut Yayınları.
  • Topal, A. (2012). Klasik Türk şiirinde Şam-ı şerif. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 48, 51-70.
  • Uçar, Ş. (1995). Varlığın mânâ ve mazmunu. İz Yayıncılık.
  • Uzun, M. İ. (2001). Kâbe (Türk edebiyatı). TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 23-26). TDV Yayınları.
  • Uzun, Ş. (2009). Şair sultanların şiirlerinde hacca dair unsurlar. İstem 13, 331-340.
  • Ünal, S. (2001). Kâbe. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 14-21). TDV Yayınları.
  • Yaşaroğlu, M. K. (2001). Kâbe (fıkıh). TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 21-22). TDV Yayınları.
  • Yılmaz, B. (2019). Emrî Divanı’nda hüsn-i ta’lil malzemesi olarak deyimler. B. Yuvalı ve T. Eğri (Ed.). 8. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı I. (35-48) içinde.
  • Yılmaz, B. (2024). Emrî dîvânı’nda anâsır-ı erbaanın örneklerle izahı. Folklor Akademi Dergisi, 7 (1), 208-221.

Mazmun Of Kaaba In Emrî’s Dîvân

Year 2024, , 128 - 138, 30.12.2024
https://doi.org/10.51540/ijof.1577744

Abstract

Life progressing from birth to death has forced people to think about time. For this reason, various views on time have been put forward from primitive times to the present day. The most fundamental question is whether time exists or not. When it is accepted that time exists, secondary problems arise as to whether it is objective or subjective, or whether time progresses circularly or linearly. According to Islam, Allah created the universe at a certain time and will destroy it at a certain time. Therefore, according to Islam, time progresses linearly. Hurufism envisioned a universe consisting of letters in the Arabic and Persian alphabets. According to this idea, God Himself is all letters and everything created was created with letters. Only God, who created man using all letters, chose him as his caliph. Therefore, everything is a part of man. Time is also a created element. So, time is a part of man and God. These thoughts about time were used as the subject of poems by Hurufi Turkish poets. In this study, it will be investigated how Hurufism's understanding of time is reflected in classical Turkish poetry, in the example of Nesimi, Refii, Muhiti, Misali and Arshi’s poems.

References

  • Akdoğan, Y. (t.y.). Ahmedı̂ dı̂vânı. KTB Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/10591,ahmedidivaniyasarakdoganpdf.pdf?0 Erişim Tarihi: 27.11.2024
  • Akün, Ö. F. (1994). Divan edebiyatı. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 9, ss. 389-427). TDV Yayınları.
  • Alvan, T. (Çınar). (2005). Emrî dîvânı’nın nazım bilgisi ve belâgat yönünden incelenmesi. [Doktora Tezi]. İstanbul Üniversitesi.
  • Baktır, M. (2000). İçki (İslâm’da). TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 21, ss. 458-462). TDV Yayınları.
  • Can, Y. (1993). Kâbe. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(7), 67-92.
  • Demirkazık, H. İ. (2012). Emrî divanı’nda âdetler ve gelenekler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 9(9), 49-110.
  • Devellioğlu, F. (2001). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat (18. Baskı). Aydın Kitabevi Yayınları.
  • Doğan, R. (2016). Emrî’de kelime oyunları yahut harf simgeciliği. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 6 (12), 67 - 91.
  • Erdoğan, M. (2013). Güzellik unsurlarıyla divan şiirinde sevgili. Kitabevi.
  • Fayda, M. (1992). Bilâl-i Habeşî. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 6, ss. 152-153). TDV Yayınları.
  • Gönel, H. (2010). Divan şiirinde sevgiliye dair. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 5(3), 208-222.
  • H. Altuntaş ve M. Şahin (Çev.). (2011). Kur’an-ı Kerim Meâli (12. Baskı). Diyanet İşleri Başkanlığı.
  • Hakkulov, İ. (1998). Ahmet Yesevî (hikmetleri) (E. S. Toplu, Çev.). Millî Eğitim Basımevi.
  • Kaplan, Y. (2012). Emrî dîvânı’nda halk kültürü. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 46 (46), 29-54.
  • Kavaklıyazı, A. (2016). Divan şiirinde mazmun olarak millet adları. The 1st International Conference on Studies in Turkology (ICOSTURK'2016), Barcelona, İspanya.
  • Kaya, H. (2011). Emrî Divanı’nda deyimler. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 6(6), 55-130.
  • Kiraz, S. (2020). İndî’nin manzum menâsik-i hacc’ı (inceleme metin dizin ve sözlük). Fenomen Yayıncılık.
  • Koşik, H. S. (2017). Bâkî’nin el-i‘lâm bi-a‘lâmi beledi’llâhi’l-harâm tercümesi (Fezâ’il-İ Mekke): İnceleme-Tenkitli Metin. [Doktora Tezi]. Manisa Celal Bayar Üniversitesi.
  • Mengi, M. (2000). Mazmun üzerine düşünceler. Divan Şiiri Yazılar. Akçağ Yayınları.
  • Necâti Bey. (1963). Necâti Beg divanı. Milli Eğitim Basımevi.
  • Onay, A. T. (2004). Eski Türk edebiyatında mazmunlar (2. Baskı). MEB Yayınları.
  • Pala, İ. (1999a). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü (5. Baskı). Ötüken Yayınları.
  • Pala, İ. (1999b). Mazmunun mazmunu. (M. Kalpaklı, Haz.) Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler (s. 399-402) içinde. Yapı Kredi Yayınları.
  • Saraç, M. A. Y. (1995). Emrî, Emrullah. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 11, s. 164). TDV Yayınları.
  • Saraç, M. A. Y. (t.y.). Emrî dîvânı. KTB Yayınları. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78368/emri-divani.html
  • Şemsettin Sami. (2019). Kâmûs-ı Türkî. İdeal Kültür-Yayıncılık.
  • Şenödeyici, Ö. (2020). El-mazmûn beyitlerin ardındaki gizem. Kut Yayınları.
  • Topal, A. (2012). Klasik Türk şiirinde Şam-ı şerif. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 48, 51-70.
  • Uçar, Ş. (1995). Varlığın mânâ ve mazmunu. İz Yayıncılık.
  • Uzun, M. İ. (2001). Kâbe (Türk edebiyatı). TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 23-26). TDV Yayınları.
  • Uzun, Ş. (2009). Şair sultanların şiirlerinde hacca dair unsurlar. İstem 13, 331-340.
  • Ünal, S. (2001). Kâbe. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 14-21). TDV Yayınları.
  • Yaşaroğlu, M. K. (2001). Kâbe (fıkıh). TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, ss. 21-22). TDV Yayınları.
  • Yılmaz, B. (2019). Emrî Divanı’nda hüsn-i ta’lil malzemesi olarak deyimler. B. Yuvalı ve T. Eğri (Ed.). 8. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi Bildiriler Kitabı I. (35-48) içinde.
  • Yılmaz, B. (2024). Emrî dîvânı’nda anâsır-ı erbaanın örneklerle izahı. Folklor Akademi Dergisi, 7 (1), 208-221.
There are 35 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Turkish Islamic Literature, Classical Turkish Literature of Ottoman Field
Journal Section Articles
Authors

Ramazan Çelik 0000-0002-0048-0126

Publication Date December 30, 2024
Submission Date November 1, 2024
Acceptance Date December 25, 2024
Published in Issue Year 2024

Cite

APA Çelik, R. (2024). EMRÎ DÎVÂNI’NDA KÂBE MAZMUNU. International Journal of Filologia(12), 128-138. https://doi.org/10.51540/ijof.1577744

ULAKBİM-DERGİPARK Bünyesinde Faaliyet Gösteren International Journal of Filologia (IJOF) Filoloji Alanında Yayımlanan Uluslararası Hakemli, Bilimsel Bir Dergidir.