EDİRNE MÜFTÜSÜ MEHMED FEVZÎ EFENDİ VE HEDİYYE-i FEVZÎ ADLI ESERİ

Year 2020, Issue: 4, 363 - 397, 30.12.2020

Uğur Yiğiz

Abstract

Klâsik Türk edebiyatında Hz. Muhammed (sav) etrafında oluşmuş olan türler oldukça fazladır. Mevlid, na‘t, hilye, mi‘râciyye gibi türler Peygamber Efendimize duyulan aşkın terennümleri olarak yazıya aktarılmıştır. Bu türler içerisinde en çok rağbet gören ise na‘tlar olmuştur. Klâsik edebiyat çerçevesinde eserler kaleme alan hemen hemen bütün şâirler şiirlerini na‘tlarla taçlandırmışlardır. Bu türde müstakil bir eser yazan şâirlerden biri de Edirne müftülüğü yapmış olan Mehmed Fevzî Efendi’dir. Hediyye-i Fevzî adını verdiği bu eserinde mevlid ve mi’râciyelerden önce ve sonra okunmasını istediği ilâhî ve na‘tları toplamıştır. Bu ilâhî ve na‘tlar dışında Mekke ve Medine’de kadılık görevinde iken yazdığı birkaç şiiri daha bu eserine ilave etmiştir. Hediyye-i Fevzî’de muhtelif beyitler ile yazılmış toplam 25 şiir mevcut olup tamamen dinî muhtevâ ile yazılmıştır. Büyük çoğunluğu oluşturan na‘tlarda Hz. Peygambere duyduğu sevginin yanında şefaatine nâil olma isteği vardır.
Bu çalışmada Mehmed Fevzî Efendi’nin kısaca hayatı ve eserleri hakkında bilgi verildikten sonra Hediyye-i Fevzî incelenmiştir. Daha sonra da metnin transkripsiyonlu çevirisi çalışmaya eklenmiştir.

Keywords

Hz. Muhammed, na't, Mehmed Fevzî Efendi, Hediyye-i Fevzî

References

• Ak, Murat (2014). Na‘tlerin Tasavvufî Temelleri ve Na‘t Mecmuaları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya.
• Andı, Mehmet Fatih (2019). Şiirin Ufku: Hz. Peygamber’i Şiirle Sevmek, Ketebe Yay., İstanbul.
• Aşık, Nazan (2013), Edirne Müftüsü Mehmed Fevzi Efendi’nin İcmâlü’l-Kelâm Adlı Mevlidi”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C 6, S 26, s. 77-91.
• Baybara, Neriman (2007), Kureyşî-zâde Mehmed Fevzî Efendi Hayatı ve Eserleri, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Boran, Uğur (2016), Sözlükçülük Geleneğimize Umumi Bir Bakış ve Edirne Müftüsü Fevzi Efendi’nin Arapça-Türkçe Manzum Sözlüğü: Tuhfe-i Fevzî” Şarkiyat Mecmuası, S 28, s. 73-154.
• Çetişli, İsmail (2012). Türk Şiirinde Hz. Peygamber (1860-2011), Akçağ Yay., Ankara.
• Erdoğan, Mehtap (2010), “Mehmed Fevzi Efendi’nin Kevâ‘ib-i Şi‘r ü İnşâ Adlı Eseri ve Bu Eserindeki Şarkıları”, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 3, S 5, s. 86-145.
• Erdoğan, Mehtap (2014), “Fevzî, Mehmed”, TEİS. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/fevzi-mehmed-mdbir [Erişim Tarihi: 25.05.2020]
• Göz, Kemal (2014) “Denizlili Mehmed Fevzî Efendi’nin “Hadâik-i Hamîdiyye Nâm Ahlâk Risalesi” Çerçevesinde Ahlâkî Erdemler”, Turkish Studies, 9/2 Winter, s. 713-725.
• İnal, İbnulemin Mahmut Kemal (1999). Son Asır Türk Şairleri, C 1, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara.
• Kaplan, Mahmut (2010). Klasik Türk Şiirinde Hz. Muhammed, Etkileşim Yay., İstanbul.
• Kuzubaş, Muhammed (2007), “Muhammed Fevzî’nin Miftahu’n-Necât Adlı Eseri (Kaside-i Bürde Tahmis ve Şerhi)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 1/1, s. 156-192.
• Mütercim Asım Efendi (2013). Kâmsû’l-Muhît Tercümesi, C 1 (Haz. Mustafa Koç; Eyyüp Tanrıverdi), Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, İstanbul.
• Parlatır, İsmail (2016). Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Yargı Yayınevi, Ankara.
• Şener, H. İbrahim (1986). “Türk Divan Edebiyatında Na‘t ve Bazı Na‘t Mecmuaları”, Dokuz Aylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı 3.
• Tanyıldız, Ahmet (2018). Süleyman Nahîfî-Na‘t ve Mi‘r’aciye Mecmûası, KTB e-kitap, Ankara.
• Tanyıldız, Ahmet; Büküm, Mehmet (2020). Mir’ât-i Muhammedî: Dîvân Şiirinden Na‘t Örnekleri, DBY Yay., İstanbul.
• Türkoğlu, Serkan (2013), “Mehmed Fevzi Efendi ve Kudisyyü’s-sirâc fî Nazmi’l-mi’râc Adlı Eseri” Turkish Studies, 8/13 Fall, s. 1617-1644.
• Uzun, Mehmed (1996), Dinî Edebiyatımızın Son Temsilcilerinden Mehmed Fevzî Efendi ve Dinî Mesnevileri, Marifet Yayı., İstanbul.
• Uzun, Mustafa (1995). “Fevzî Efendi” DİA, C 12, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Uzun, Mustafa (2007), “Mevlid Edebiyatında Önemli Bir Son Devir Şâiri: Mehmed Fevzi Efendi ve Mevlidleri” M. Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 33 (2007/2), s. 87-128.
• Yekbaş, Hakan (2010), “Klasik Türk Edebiyatında Regâibiyye ve Mehmed Fevzi Efendi’nin Regâibiyyesi”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S 42, s. 69-95.
• Yekbaş, Hakan (2010), “Mehmed Fevzi Efendi’nin Mevlit Okumanın ve Dinlemenin Câiz Olduğuna Dair Risalesi” C. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XIV/1, s. 371-398.
• Yeniterzi, Emine (1993). Türk Edebiyatında Na‘tlar (Antoloji), TDV Yay., Ankara.
• Yeniterzi, Emine (2006). “Na‘t”, DİA, C 32, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., İstanbul.
• Yılmaz, Mehmet (1992). Edebiyatımızda İslamî Kaynaklı Sözler (Ansiklopedik Sözlük), Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Yılmaz, Ömer (2008), Edirne Müftüsü Mehmed Fevzî Efendi Hayatı, Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı, Avrasya Yay., Ankara.
• Yılmaz, Ömer (2018), “Mehmed Fevzî Efendi’nin İnsan Tanımı ve Tasnifi Üzerine Bazı Mülahazalar”, Lournal of Analytic Divintiy, C 2, S 3, s. 6-22.
• Yılmaz, Ömer; Oymak, Mine (2016), “Edirne Müftüsü Mehmed Fevzî Efendi ve Vesîle-i Sâadet Adlı Eseri”, Turkish Studies, 11/17 Fall, s. 583-608.