Unpublıshed Poems Wıth The Name Of Şem'ì Regıstered In A Poem Journal (06 Mil Yz A 715)

Year 2024, Issue: 12, 113 - 127, 30.12.2024

Serap Şahin , Metin Samancı

https://doi.org/10.51540/ijof.1514861

Abstract

Mecmua are compiled works of various people and subjects, both prose and verse. Poetry mecmua, on the other hand, are important sources of Turkish poetry after biographies and divans. In general, poetry periodicals whose compilers and compilation dates are unknown are very important in terms of identifying the poems of poets whose divans cannot be found. In the poetry mecmua numbered 06 Mil Yz A 715, registered in the National Library Manuscripts Collection, it is generally written in the 15th century. and XVI. The poems of the poets of the 19th century are included. There are 55 poets who have divans published in the mecmua and 91 poets who do not have divans. In the article, it is focused on whether the 12 poems with the pseudonym Şem'ì in the mecmua belong to Şem'ì and whether they are found in the divan of Şem'ì's who have published divans. In addition, the centuries of the 11 poets with the pseudonym Şem'ì identified in the sources were examined, 5 Şem'ì's to which the poems could belong were emphasized, a comparison was made as to which Şem'ì the poems could belong to, and 12 poems were examined. As a result of the examination made with the limited data we have, the poems are written in the sources in the 16th century. It has been determined that it may belong to Kadı Şem'ì, who is said to have lived in the 16th century. Of course, this determination is just a guess. It is very difficult to say with certainty that it belongs to Kadı Şem'ì. This study is important in terms of shedding light on the poems with the pseudonym Şem'ì that will be identified in poetry mecmuas.

Keywords

mecmua, poetry mecmua, poet, şem'i, ghazal

BİR ŞİİR MECMUASINDA (06 MİL YZ A 715) KAYITLI ŞEM'Î MAHLASLI YAYIMLANMAMIŞ ŞİİRLER

Abstract

Bu makalede Milli Kütüphane Yazma Eserler Koleksiyonu’nda bulunan 06 Mil Yz A 715 numaralı şiir mecmuasında yer alan daha önce yayımlanmamış Şem’î mahlaslı 12 gazel incelenmiştir. Makalede önce çalışmamızda konu edindiğimiz gazellerin yer aldığı mecmua ana hatlarıyla tanıtılmış; daha sonra bu gazellerinin kaynaklarda bahsi geçen Şem’î mahlaslı 11 şairden hangisine ait olabileceği üzerine durulmuştur. Bunun için ilk olarak mecmuada şiirleri yer alan şairlerin vefat tarihlerinden yola çıkılarak bir sınırlama yapılmış ve bunun sonucunda bu gazellerin XV. ve XVI. yüzyılda yaşamış 5 farklı Şem’i’den birine ait olabileceği tespit edilmiştir. Bu 12 gazelin sunduğu eldeki sınırlı verilerle yapılan inceleme sonucunda gazellerin XVI. yüzyılda yaşamış olan Kadı Şem’î’ye ait olabileceği düşünülmüştür. Bu tahminler gelecekte yapılacak daha kapsamlı çalışmalara katkı sağlamayı hedeflemektedir.
Çalışmamızda, gazellerin daha önce yayımlanmamış olmalarının yanı sıra orijinallik ve mahallîleşme bağlamında dikkat çeken içerikleri de incelenmiştir. Sevgili dilinden gazel söylenmesi, güzellik unsurlarına yönelik yaygın benzetmelerin başka güzellik unsurlarına yüklenmesi, Halep’ten söz edilmesi, Kanlıca yoğurdu gibi mahallî unsurların ve orijinal teşbihlerin kullanılması gibi özellikler bu gazellerin edebiyat araştırmaları açısından önemli bir katkı sağlayacağını göstermektedir.

Keywords

mecmua, şiir mecmuası, şair, şem'i, gazel

References

• Açıkgöz, N. (Haz.). (2017). Riyâzü‘ş-şuâra (tezkiretü‘ş-şuâra). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Develioğlu, F. (1984). Mecmua. Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgatı C. 1. Aydın Kitabevi Yayınları.
• Gedik, N. (2022). Klasik Türk edebiyatında "ez-lisân-ı cânâne" tarzı. H. Koncu ve N. Seçgin (Ed.). 17. yy. Işığında Osmanlı (1. Baskı, s. 535-562) içinde. DBY Yayınları.
• Genç, İ. (Haz.). (2018). Tezkire-i şu‘arâ-yı mevleviyye. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Gökyay, O. Ş. Dankoff, R. Kahraman, S. A. ve Dağlı, Y. (1996). Evliya Çelebi seyahatnamesi 1. Kitap (1. Baskı). Yapı Kredi Yayınları.
• Güfta, H. (2009). Mehmed Niyâzî’nin “taraf-ı cânândan uşşâka hitâb olarak kaside” adlı eseri üzerine bir inceleme. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (41), 25-34.
• İnce, M. (2014). Şem‘î Mustafa. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-mustafa adresinden 02.06.2024 tarihinde alınmıştır.
• İsen, M. (Haz.). (2017) Künhü‘l-ahbâr’ın tezkire kısmı. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Kaplan, Y. (2015). Seyrî ve Halep şehrengizi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (14), 67-92.
• Karagözlü, V. (2013). Prizrenli Şem‘î. Türkiye Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-prizrenli-semi adresinden 02.06.2024 tarihinde alınmıştır.
• Karakuş, Y. (2014). Seyyid Nizamoğlu mersiyelerini içeren bir şiir mecmuası: mecmû’a-i kasâ’id. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Karavelioğlu, M. A. (2010). Prizrenli Şem‘î. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.38, ss. 505-506). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Karavelioğlu, M. A. (2010). Türk Edebiyatında aynı mahlası kullanmış olan şairlerin karıştırılması meselesi. Journal of Turkish Studies (Türklük Bilgisi Araştırmaları), 34(2), 183-195.
• Karavelioğlu, M. A. (2012). Klasik Türk Edebiyatında Şem‘î mahlaslı şairler ve Prizrenli Şem‘î. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, (32), 65-80.
• Karavelioğlu, M. A. (2014). Prizrenli Şem‘î dîvânı. (1. Baskı). Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Kartal, A. (1014). Klasik Türk şairinin dilinden Haleb. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, (12), 77-92.
• Kesik, B. (2021). Kıbrıslı Şem‘î ve şiirleri. İksad Yayınevi.
• Kılıç, F. (Haz.). (2018) Meşâ‘irü‘ş-şu‘arâ. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Köksal, M. F. (2012). Şiir mecmûalarının önemi ve ‘mecmûaların sistematik tasnifi projesi (MESTAP). H. Aynur ve M. Çakır vd. (Ed.), Eski Türk Edebiyatı çalışmaları VII Mecmua:Osmanlı Edebiyatının Kırkambarı (20. Baskı, s. 417-420) içinde. Turkuaz Yayınları.
• Kut, G. (2005). Nâbî’nin dilber dilinden yazdığı iki gazel ve Dürrî’nin nazîreleri O. Belli. Y. Dağlı ve M. S. Genim (Ed.). İzzet Günday Kayaoğlu Hatıra Kitabı (s. 338-342) içinde. Türkiye Anıt Çevre Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• Ördek, Ş. (2013). Şem‘î Efendi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/semi-semi-efendi adresinden 02.06.2024 tarihinde alınmıştır.
• Özdemir, F. (2011). Tuhfe-i nâilî metin ve muhtevâ II. cilt s. 468-734. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.
• Öztürk, Ş. (2010). Şem‘î. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C.38, ss. 503-504). Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Sehî Beg (2017). Heşt bihişt. (H. İpekten, G. Kut, M. İsen, H. Ayan ve Karabey, T. Haz.). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Sungurhan, A. (Haz.). (2017). Beyânî tezkiresi (tezkiretü‘ş-şu‘arâ). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü.
• Uzun, M. İ. (2003). Mecmua. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C. 28, ss. 265-268). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yazıcı, T. (1995). Halep. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C. 15, ss. 239-245). Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yeniterzi, E. (2010). Klasik Türk şiirinde ülke ve şehirlerin meşhur özellikleri. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi -Prof. Dr. Turgut Karabey Armağanı-, 3(15), 302-334.
• Yılmaz, Ü. (2018). İstanbul Üniversitesi kütüphanesi no: T 1532’de kayıtlı şiir mecmuası inceleme-metin, [Yayımlanmamış doktora tezi]. Cumhuriyet Üniversitesi.