16. YÜZYIL DİVAN ŞAİRLERİNDEN KERÎMÎ VE GAZELLERİ

Year 2024, Issue: 12, 96 - 112, 30.12.2024

Halil Batur

https://doi.org/10.51540/ijof.1563249

Abstract

Genellikle divan edebiyatı geleneğine uygun şiirlerin derlendiği şiir mecmuaları üzerine yapılan yeni çalışmalar, hakkında yeterince bilgi edinemediğimiz kimi şairlerin tanıtılıp literatüre ilave edilmesini sağlamaktadır. Hayat ve eserlerine dair oldukça sınırlı bilgilere sahip olduğumuz şairlerin şiir mecmualarında kayda geçip derlenen şiirleri sayesinde bu şairler, ilim ve sanat camiasına tanıtılmaktadır. Yaptığımız araştırma neticesinde bir şiir mecmuasında derlenen 16 gazeli ve iki mecmuada bulunan birkaç gazeli dışında hakkında oldukça kısıtlı bilgiye sahip olduğumuz Kerîmî mahlaslı şair de şiir mecmuaları vasıtasıyla varlığından haberdar olduğumuz şairlerdendir.
Bu çalışmada öncelikle biyografik ve bibliyografik kaynaklar ışığında Türk edebiyatında Kerîmî mahlasını kullanan şairler tanıtılacaktır. Elde edilen bilgilere dayanarak Kerîmî adlı şairin hayat ve eserlerine dair bilgiler ortaya konarak elimizde sınırlı sayıda gazeli bulunan Kerîmî adlı şairin kimliği tespit edilmeye çalışılacaktır. Sonrasında şairin İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde NEKTY03563 demirbaş numarasıyla kayıtlı bir mecmuada “Gazeliyyat-ı Kerîmî” başlığıyla verilen 16 gazeli ile birlikte kimi mecmualarda tespit ettiğimiz gazelleri bir araya getirilerek şairin XVI. asrın divan şiiri içerisindeki yeri ortaya konulacaktır. Bu makalede şairin tespit edilen tüm gazelleri şekil ve muhteva bakımından incelenmiş, çalışmanın sonuna gazellerin çeviri yazılı metni eklenmiştir.

Keywords

Kerîmî, şiir mecmuaları, divan edebiyatı, gazel

16th Century Dıwan Poet Kerîmî and Hıs Ghazals

Abstract

New studies on poetry collections, where poems written in the style of divan literature are usually compiled, enable some poets, about whom we do not have enough information, to be introduced and added to the literature. Thus, these poets, whose lives and works we have very limited information about, are introduced to the scientific and artistic community thanks to their poems recorded and compiled in poetry collections. As a result of our research, the poet with the pseudonym Kerîmî, about whom we have very limited information except for his 16 ghazals compiled in a poetry collection and 3 ghazals and 2 nazire ghazals in Pervâne Bey’s collection, is one of the poets whose existence we are aware of through poetry collections.
In this study, firstly, the poets using the pseudonym Kerîmî in Turkish literature will be introduced in the light of biographical and bibliographical sources. Based on the information obtained, information about the life and works of the poet named Kerîmî will be revealed and the poet named Kerîmî, the poet of the ghazals we have, will be tried to be identified. Afterwards, the poet’s 16 ghazals in a collection registered in the Istanbul University Rare Works Library with the fixture number NEKTY03563 and titled ‘Gazeliyyat-ı Kerîmî’ and the ghazals in the Pervâne Bey Collection will be brought together and the poet’s place in divan poetry in the XVIth century will be tried to be determined. In this article, all the identified ghazals of the poet are analysed in terms of form and content, and the translated text of the work is added at the end of the study.

Keywords

poetry collections, divan literature, gazel

References

• Aksoyak, İ. H. (2014). Kerîmî, Kerîmî Efendi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kerimi-kerimi-efendi, adresinden 28.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• Aslan, Ü. (2009). Fetih’ten sonra yazılmış Türkçe ilk mevlid-i manevî: Kerîmî’nin İrşâd’ı. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2, 19-80.
• Batur, H. (2022). Nihâlî’nin Kanunî’ye sunduğu Mekke-i Mükerreme vasfındaki arz-ı hâli. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (30), 644-660.
• Canım, R. (2000). Latîfî tezkiretü’ş-şu˘arâ ve tabsıratü’n-nuzamâ (inceleme-metin). Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Dilçin, C. (1983). Örneklerle Türk şiir bilgisi. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Doğan H. (2022). XVI. yüzyıl şairlerinden Kâdı Mevlânâ Hasan ve dîvânı. DBY Yayınları.
• İpekten, H., İsen, M. Toparlı, R. Okçu, N. ve Karabey, T. (1988). Tezkirelere göre divan edebiyatı isimler sözlüğü. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kaplan, Y. (2014). Kerîmî, Şeyhülharem-zâde Abdulkerim Efendi. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kerimi-seyhulharemzade-abdulkerim, adresinden 28.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• Kaya, H. (2017). Kerîmî’nin manzum sözlüğü. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 18, 213-252.
• Köksal, M. F. (2013). Kerîmî, Abdülkerîm. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/kerimi-abdulkerim, adresinden 28.09.2024 tarihinde alınmıştır.
• Köksal, M. F. (2017). Edirneli Nazmî, mecma’u’n-nezâ’ir. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/dosya/1-292688/h/edirneli-nazmi-mecmaun-nezair.pdf.
• Mazıoğlu, H. (1974). Türk edebiyatında mevlid yazan şairler. Ankara Üniversitesi DTCF Türkoloji Dergisi, 6 (1). 31-62.
• Zülfe, Ö. (2007). Pervâne Bey mecmuası. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. (C. 34, ss. 244-245). Diyanet Vakfı Yayınları.