Teachers' Views on School Happiness of the Leadership Styles Shown by School Managers

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 122 - 138, 31.12.2022

Doğan Yalçın , Murat Başar

Öz

In this study, it was aimed to determine the leadership styles exhibited by school principals and to reveal and describe the effect of principals' behaviors on classroom teachers' school happiness. The research also aims to identify the factors that affect the decision-making processes of school principals. The research was conducted in the phenomenological research pattern. The working group of the research is a sampling of typical situations determined by an easily accessible method. The study group was selected from school districts with different socio-economic and socio-cultural status. The goal here is to ensure maximum diversity in interviews. The data of the research were obtained through semi-structured interviews. The obtained data were analyzed by thematic content analysis technique. In the study, three main themes and 14 codes related to these themes were created. The sub-codes of “motivating”, “supporting”, “maintaining functioning”, “reminding”, “guaranteeing” were determined regarding the leadership characteristics observed by teachers in school principals. Effective elements in the decisions taken by school principals were determined as “social balance and parent expectation” depending on the “environment” code, “acting in accordance with the decisions and attitudes of administrators” depending on the “hierarchical structure” code, and “participating in decisions and management” depending on the “teacher guidance” code. The suggestions aimed at increasing the school happiness of teachers are collected under the codes of “problem-solving”, “managerial leadership”, “inclusiveness”, “visionary leadership” and “impartiality”. The obtained codes were supported by the statements of the participants and sampled. In the discussion section, interpretations were made in terms of the leadership styles of the managers. At the end of the study, suggestions related to the subject context were presented.

Anahtar Kelimeler

Leadership styles, the effects of leadership styles, classroom teachers, school principals, sustainable and laissez-faire leadership.

OKUL MÜDÜRLERİNİN SERGİLEMİŞ OLDUĞU LİDERLİK STİLLERİNİN OKUL MUTLULUĞUNA YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Öz

Bu çalışmada, okul müdürlerinin sergilediği liderlik tarzlarını belirlemek ve müdürlerin davranışlarının sınıf öğretmenlerinin okul mutluluklarına etkisini ortaya koymak, betimlemek amaçlanmıştır. Araştırma ayrıca okul müdürlerinin karar alma süreçlerini etkileyen unsurları belirlemeyi de hedeflemektedir. Araştırma, fenomonolojik araştırma deseninde yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubu, kolay ulaşılabilir yöntemle belirlenmiş tipik durum örneklemesidir. Türkiye’nin bir ilinde görev yapan ve 14 farklı okuldan belirlenen 14 sınıf öğretmeninden oluşmaktadır. Çalışma grubu, farklı sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel statüdeki okul bölgelerinden seçilmiştir. Buradaki amaç görüşmelerde maksimum çeşitliliği sağlamaktır. Araştırmanın verileri, yarı-yapılandırılmış görüşmeler yoluyla elde edilmiştir. Elde edilen veriler tematik içerik analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Çalışmada üç ana tema ve bu temalara bağlı 14 kod oluşturulmuştur. Öğretmenlerin okul müdürlerinde gözlemledikleri liderlik özelliklerine ilişkin, “motive edicilik”, “destekleyicilik”, “işleyişi devam ettirme”, “hatırlatma”, “garanticilik” alt kodları belirlenmiştir. Okul müdürlerinin aldığı kararlarda etkili unsurlar ise “çevre” koduna bağlı olarak “sosyal denge ve veli beklentisi”,“hiyerarşik yapı” koduna bağlı olarak “yöneticilerin karar ve tutumlarına uygun davranma” ve “öğretmen yönlendirmesi” koduna bağlı olarak “karara ve yönetime katılma” şeklinde tespit edilmiştir. Öğretmenlerin okul mutluluğunu artırmaya yönelik öneriler ise “sorun çözebilen”, “yönetimsel liderlik”, “kapsayıcılık”, “vizyoner liderlik” ve “tarafsızlık” kodları altında toplanmaktadır. Elde edilen kodlar, katılımcıların ifadeleri ile desteklenerek, örneklendirilmiştir. Tartışma bölümünde, müdürlerin liderlik tarzları açısından yorumlamalar yapılmıştır. Çalışmanın sonunda konu bağlamına ilişkin öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Liderlik stilleri, liderlik stillerinin etkileri, okul müdürleri, sınıf öğretmenlerin okul mutluluğu, sürdürümcü ve serbest bırakıcı liderlik.

Kaynakça

• Akan, D. ve Yalçın, S. (2015). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 6(11), 123-150.
• Akçekoce, A. ve Bilgin, K. U. (2016). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ve öğretmen performansı. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2).
• Akdoğan, E. (2002). Öğretim elemanlarının algıladıkları liderlik stilleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Altuntaş, S., ve Genç, H. (2020). Mutluluğun yordayıcısı olarak psikolojik sağlamlık: Öğretmen örnekleminin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(4), 936-948.
• Argon, T. (2015). Öğretmenlerin sahip oldukları duygu durumlarını okul yöneticilerinin dikkate alıp almamalarına ilişkin görüşleri, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 377-404.
• Avalio, B. J. & Bass, B. M. (2002). Developing potential across a full range of leadership: Cases on transactional and transformational leadership, Lawrence Erlbaum Associates.
• Avcı, A. (2015). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stilleri. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 161–189.
• Aydın, A., Sarıer, Y. ve Uysal, Ş. (2013). Okul müdürlerinin liderlik stillerinin, öğretmenlerin örgütsel bağlılığına ve iş doyumuna etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(2), 795-811.
• Bass, B. M. & Riggio, R. E. (2006). Transformational leadership. Lawrence Erlbaum Associates.
• Bektaş, F. , Çoğaltay, N. ve Sökmen, Y. (2014). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik stillerinin örgütsel bağlılık üzerindeki rolü. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, (3), 122-130.
• Bilir, M. E. (2007). Öğretmen Algılarına Göre İlköğretim Okul Yöneticilerin Dönüşümcü Liderlik Özellikleriyle Öğretmenlerin İş Doyumu İlişkisinin İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi.
• Boydak Özan, M. ve Şener, G. (2014). Öğretmenlerin okul müdürü algılarının liderlik modellerine göre incelenmesi. Elazığ ili örneği. Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, 1(2), 111-130.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stillerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 73-112.
• Çelebi, C. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan okul müdürlerinin okulda gösterdikleri liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi.
• Doğan, M., (2007). Eylemsel ve Dönüşümsel Liderliğin İş Tatminine Etkisi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi.
• Eğriboyun, D. (2015). Ortaöğretim okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin liderlik uygulamaları ve iş doyumu algıları arasındaki ilişki. Gaziantep University Journal of Social Sciences 14(1), 241-275.
• Eren, E. (2000). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. Beta.
• Genç-Yücel, B. (2019). Okul öncesi yöneticilerin liderlik stilleri ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişki (Yayınlanmış yüksek lisans tezi) Marmara Üniversitesi İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Güney, S, ve Cansüngü, O. (2016). İlk ve ortaokul müdürlerinin liderlik davranışlarının öğretmenlerin iş tatmin düzeyleri üzerindeki etkisi ve bir uygulama. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (44).
• Gök, Ç. B. E. (2010). Okul yöneticilerinin liderlik stiline ilişkin öğretmen algılarının örgütsel vatandaşlık davranışlarına etkisi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi.
• Hoy, W. K. & Miskel, C. G. (2010). Eğitim yönetimi (çev. ed. S. Turan). Nobel.
• Kahveci, G., Bahadır, E. ve Karagül Kandemir, İ. (2019). Okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 52 (1), 225–249.
• Northouse, P. G. (2016). Leadership theory and practice. Sage.
• Özçağ, K. (2018). Eğitim Yöneticilerinin Liderlik Özelliklerinin Eğitimcilerin Motivasyon Ve Performansına Yönelik Öğretmen Görüşlerinin İncelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). KKTC Yakın Doğu Üniversitesi.
• Parkman, A. W. (2001). An Investigation Of Bass Model Of Transformational And Transactional Leadership Theory İn Respiratory Care.( Unpublished Doctoral Dissertation), University of Capella.
• Rowold, J. & Schlotz, W. (2009). Transformational and transactional leadership and followers’ chronic stress. Leadership Review, 9(2), 35-48.
• Sezer, Ş. ve Can, E. (2019). School happiness: a scale development and ımplementation study. Eurasian Journal of Educational Research, 79, 167-190.
• Soba, M., Akman, E. ve Eroğlu, E. (2018). Liderlik stilleri ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkinin İzmir Karabağlar ilçesinde bulunan devlet okulları üzerinden incelenmesi. İşletme Araştırmaları Dergisi,10(4),1123-1147.
• Stedman, N. L. P. & Rudd, R. (2006). Leadership styles and volunteer admi-nistration competence: Perceptions of 4-H county faculty in the United States. Journal of Extension. 44(1), 56-66.
• Şahin, S. (2005). İlköğretim Okulu Müdürlerinin dönüşümcü ve sürdürümcü liderlik stilleri (İzmir ili örneği). Eğitim ve Bilim, 30(135). http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/5050/1128 adresinden erişildi.
• Taş, M. ve Özcan, Z. Ç. (2020). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin davranışsal açıdan güçlendirilmesi arasındaki ilişkinin incelenmesi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16 (Eğitim ve Toplum Özel Sayısı).
• Ugar, Y. (2019). Okul Müdürlerinin Liderlik Uygulamaları İle Öğretmenlerin Motivasyonu Arasındaki İlişki (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Uyaroğlu, E.S. (2019). Örgütsel Bağlılığın Örgütsel Mutluluğa Etkisi: Eğitim Sektörü Örneği (Yayınlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Yavuz, E ve Tokmak, C. (2009). İşgörenlerin etkileşimci liderlik ve örgütsel bağlılık ile ilgili tutumlarına yönelik bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(2), 17-34.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.