YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇENİN ÖĞRETİMİ ALANINDA HAZIRLANAN YEDİ İKLİM KİTAP SETİNİN ANONİM TÜRK HALK EDEBİYATI UNSURLARI AÇISINDAN İNCELEMESİ

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 206 - 230, 20.12.2020

Ramazan Çakır

Öz

Küreselleşen dünyada, geleneksel kültürümüze ait değerlerin ve Türk halk edebiyatı unsurlarının, başka milletlere özellikle de yüksek eğitim almak ve dil öğrenmek için ülkemize gelen yabancı uyruklu öğrencilere aktarılması gün geçtikçe daha fazla önem kazanmaktadır. Dil öğretimiyle birlikte edebi-kültürel unsurların aktarımı da kolaylaşmaktadır. Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi ilk olarak 11.yüzyılda Kaşgarlı Mahmut’un Divan-ı Lügati’t Türk adlı eserinde kullanılan tümevarım metoduyla başlamış, kelime tekrarlarına ve örnek cümlelere yer verilerek Araplara-yabancılara ilk Türkçe öğretimi gerçekleştirilmiştir. Codex Cumanicus ve Muhakemetü‟l Lügateyn gibi eserlerde Türk dili öğretilirken, Türk halk bilimi ürünlerini de öğretme amacı güdülmüştür.
Yabancı dil öğrenmek sadece o dilin dil bilgisi kurallarını, yapısını ve söz varlığını öğrenmek değildir. Yabancı bir dil öğrenmek, yeni bir kültürle, yeni bir edebiyatla karşılaşmak, karşılaşılan kültürün-edebi ürünlerin özelliklerini tanımak ve içselleştirmek demektir. Bu nedenle günümüzde yabancı dil öğretilirken, o dile ait kültür-edebiyat aktarımları da gerçekleştirilmektedir.
Araştırmanın çalışma örneklemini Yunus Emre Enstitüsü “Yedi İklim Türkçe Öğretim Seti” oluşturmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, Yabancılara Türkçe Öğretimi alanında hazırlanmış Yedi İklim (A1, A2, B1, B2, C1, C2) kitap setlerinde geçen Anonim Türk Halk Edebiyatı unsurlarını tespit etmek, elde edilen bulgulara dayanarak yorumlamak ve Yabancılara Türkçe Öğretimi alanında yeni öneriler geliştirmek ve sonuçlara ulaşmaktır.
Bu araştırma, nitel analiz tekniklerinden belge taraması tekniği kullanılmıştır. Elde edilen veriler, gruplandırılarak betimsel olarak incelenmiştir.
Çalışmamızda, Yedi İklim setinde yer alan 343 okuma metni incelenmiş ve kısaca şu sonuçlara ulaşılmıştır.
Yedi İklim setinde A1-128 alkış-dilek, A2-57 alkış-dilek, 47 deyim, 1 efsane “Ağrı Dağı Efsanesi” 4 kargış, B1-46 alkış-dilek, 99 deyim, 1 halk hikâyesi “Tahir ile Zühre” 3 mani, B2- 21 alkış-dilek, 176 deyim, 8 atasözü, C1 alkış-dilek yok, 186 deyim, 5 atasözü, 5 fıkra ve C2 seviyesindeki ders kitaplarında alkış-dilek bulunmazken, 178 deyime rastlanmıştır. Yedi İklim setinde toplam, 252 alkış-dilek, 686 deyim, 13 atasözü, 3 mani, 5 fıkra, 1 halk hikâyesi, 1 efsaneye yer verilmiştir.
İncelenen sette, Anonim Türk Halk Edebiyatı unsurlarından sadece mani, masal, efsane, halk hikâyesi, atasözü, deyim, alkış-dilek (dua) ve kargış (beddua) yer almaktadır. Ninni, tekerleme, türkü, ağıt, bilmece, geleneksel halk tiyatrosu örneklerine rastlanmamıştır.
Sonuç olarak, Yabancılara Türkçe Öğretimi alanında hazırlanan bu sette, Türk kültürü ve edebiyatı ürünleri açısından birçok örneğe yer verilse de, zengin Türk halk edebiyatı türlerinin çeşitliliği ve sayısal yetersizliği dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe, Yabancılara Türkçe Öğretimi, Yedi İklim, Anonim Türk Halk Edebiyatı

Teşekkür

Sakarya Üniversitesinin ev sahipliğinde gerçekleşen“6. Uluslararası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Kongresi“ ICOTFL 2020, son derece bilgilendirici ve ufuk açıcı bir kongre olmuştur. Bu vesileyle Sayın Prof. Dr. Alpaslan OKUR Hocama ve emeği geçen tüm hocalarımıza, kongrenin bir katılımcısı olarak teşekkürlerimi arz ederim. 3.yılını dolduran "Uluslarası Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretimi Dergisi" çalışanlarına yayın hayatında başarılar diler,saygılarımı sunarım.

Kaynakça

• Aksoy, Ö.A. (2013). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. Ankara: İnkılâp Yayınları.
• Albayrak, N. (2004). Ansiklopedik Halk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü. İstanbul:
• Arı, G. (2014). Türkçe Ders Kitaplarında Fiziksel ve Biçimsel Görünüm. H. Ülker (Editör) Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Boratav, P.N.(1988). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. (5.Baskı). İstanbul: Gerçek Yayınevi
• Börekçi, M. (2006). Atatürk-Dil ve Kültür. AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (31), 15-21.
• Büyükikiz, K. (2010). Yabancı Dil Olarak Türkçenin Öğretiminde Sözcük Öğretimi Üzerine Bir Değerlendirme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 145-155.
• Büyüköztürk, Ş. vd. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 11. Basım. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çakır, R. (2006), “Berdinazar Hüdaynazarov’un Romanlarında Halk Edebiyatı Unsurları”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 29: 1–24.
• Çakır, R. (2018). “Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Türk Halk Sanatı – Edebiyatı Unsurlarını Öğrenmeleri ve Aktarımları” Folklor/Edebiyat Dergisi, DOI: 10.22559/ folklor.255 cilt:24, sayı:94, Lefkoşa, s.143-160.
• Çakmakcı, C. C. (2009). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Öğretiminde Kavram Geliştirme Açısından Atasözü ve Deyimler. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Elçin, Ş. (2004). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Elçin, Ş. (2000). Halk Edebiyatına Giriş, Ankara: Akçağ. Yayınları.
• Göde H.A. Türkan H. (2013). “Yabancı Uyruklu Öğrencilere Türkçe Öğretiminde Millî Kültürümüzü Oluşturan Halkbilimi (Folklor) Unsurlarından Yararlanma”. Uluslararası Dil -Edebiyat Çalışmaları Konferansı. Tiran/Arnavutluk: 162-169.
• Güleç, İ. (2007). "Anonim Halk Edebiyatının Tasnifine Dair Yeni Bir Öneri". Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 14: 47–58.
• Kaplan, M. (2006). Kültür ve Dil. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karadağ, M.(1999). Türk Halk Edebiyatı Anlatı Türleri. Ankara: Ürün Yayınları
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1995). Türk Dili Üzerine Araştırmalar. Ankara: TDK Yayınları.
• Özbay, M. (2002). Kültür Aktarımı Açısından Türkçe Öğretimi. Türk Dili, 602: 112-120.
• Özbay, M. (2003). Türkçe Öğretiminde Hedef-Araç İlişkisinin Ders Kitabı Örneğinde Değerlendirilmesi. TÜBAR-XIII-Bahar.
• Sakaoğlu, S., Alptekin, A.B., (2006). Anonim Halk Edebiyatı. Türk Edebiyatı Tarihi IV, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sevim, O. (2005). Tekerlemeler. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Şimşek, E. (2015). Anonim Halk Şiiri İçerisinde Manilerin Yeri. Akra Kültür Sanat Yayınları
• Torun, A. Güzel, A. (2004). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Turhan, T. (2014). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Türk Halk Edebiyatı Metinleri Kullanımı: Oğuz Kağan Destanı Örneği. Turkish Studies, 9/3 Ankara:1481-1497.
• http://www.tdk.gov.tr/ (Erişim tarihi: 20 Nisan 2019)
• https://www.yee.org.tr/ (Erişim tarihi 20 Nisan 2019)