Yabancı/İkinci Dil Olarak Türkçe Öğretiminde Biçimbilim ve Sözdizimi Farkındalığını Geliştirmede Araç Dil Kullanımı

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 56 - 77, 30.06.2021

Seda Demir

Öz

Türkçe’nin ikinci dil olarak öğretimi Türkiye’de veya yabancı dil olarak öğretimi yurtdışında çoğunlukla öğrenicilerin ana dili açısından homojen dağıtılamadığı ortamlarda gerçekleşmektedir. Öğrenicilerin ana dili açısından homojen gruplar oluşturduğu öğrenim ortamlarında öğrencilerin ana dilinin sınırlı bazı kullanımlar çerçevesinde sürece olumlu katkı sağladığı bilinmektedir. Ancak durumun böyle olmadığı sınıflarda en azından öğrenicilerin çoğunluğu tarafından bilinen ortak herhangi bir dile ihtiyaç duyulduğunda öğretimin temel ilkelerden olan “bilinenden bilinmeye” mantığı ile ve hedef dil öğretiminde araç dil kullanımının sağladığı avantajlardan istifade edilebilir. Türkçeyi ikinci/yabancı dil olarak öğretirken öğretici-öğrenici arasındaki ortak dillerden istifade ederek tasnif, benzetme, farklılıkları ortaya koyma, karşılığını bulma veya örnek verme yoluyla öğrencilerin diğer dillerdeki bilgilerinden hareket edilerek öğrenilmekte güçlük çekilen konu veya hedef kültüre ait ögelerin kavratılması kolaylaştırılabilir. Çalışma buradan hareketle Türkçe’nin yabancı/ikinci dil olarak öğretiminde İngilizce başta olmak üzere dünyada en yaygın konuşulan Batı dillerinden biçimbilim veya sözdizimini ilgilendiren aşamalarda nasıl istifade edilebileceği yönünde Türkçe öğreticilerine iç görü sağlayacak biçimbilimsel ve sözdizimsel bazı detaylara yer vermektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancı/İkinci dil olarak Türkçe, dil tipolojisi, sözdizimi, biçimbilim, diller arası transfer

The Use of Intermediary Language in Developing Morphological and Syntactic in Teaching Turkish as a Foreign/Second Language

Öz

The instruction of Turkish as a foreign language abroad and the instruction of Turkish as a second language are carried out in classrooms that are not composed homogenously in terms of nationality of the learners. In learning environments where learners form homogeneous groups in terms of their mother tongue, it is a well-known fact that the mother tongue of the students contributes positively to the process within some limited levels of use. But in classrooms where this is not the case and at least when there is a need for any common language known by the majority of learners, one of the basic principles of teaching, "from known to the unknown" and the advantages of using an intermediary language can be made use of while teaching the target language. It can be easier to make students comprehend the items that complex and difficult to learn or items that belong to the target culture by benefitting from the languages known by the students in common by classifying, simulating, revealing differences, finding equivalents, or giving examples by making use of the languages they know may be useful in making the understanding the difficult subject. From this point of view, the study aims to provide insight to Turkish teachers on how to use the most widely spoken European languages, especially English, in the stages of morphology or syntax in teaching Turkish as a foreign/Turkish language.

Anahtar Kelimeler

Turkish as a foreing/second language, linguistic typology, syntax, morphology, interlanguage transfer

Kaynakça

• Alyılmaz, S. (2018). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde hedef kitlenin/ “öğrenen” in önemi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 7(4), 2452-2463.
• Bardel, C. & Falk, Y. (2007). The role of the second language in third language acquisition: The case of Germanic syntax. Second Language Research 23(4): 459-484.
• Bayat, N. (2013). Öğretmen adaylarının yazılı anlatımlarında sözcük seçimi ve sözdizim hataları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(43), 116-144.
• Bölükbaş, F., & Yargin, A. (2012). Error analysis in usage of basic tenses in Turkish by Kirgiz students. Studia Uralo-altaica, 49, 143-151.
• Brooks, N. (1964). Language and language learning, theory and practice. San Diego: Harcourt, Brace & World Publish. Büyükkantarcıoğlu, N. (2006). Toplumsal gerçeklik ve dil. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• Candaş Karababa, C. (2009), “Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi ve karşılaşılan sorunlar”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, XLII (2), 265-277.
• Çangal, Ö., & Hattatioğlu, A. (2016). Bosna-Hersek'te Türkçe öğretimi, karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri. Y. E. Enstitüsü içinde, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yöntem ve Uygulamalar (s. 71-112). İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Cenoz, J. (2001). The effect of linguistic distance, L2 status, and age on cross-linguistic influence in third language acquisition. (Ed.) Jasone Cenoz. Cross-linguistic influence in third language acquisition: Psycholinguistic Perspectives içinde, 9-20. Clevedon, Buffalo, Toronto, Sydney: Multilingual Matters LTD.
• Flynn, S., Foley, C., & Vinnitskaya, I. (2004). The cumulative-enhancement model for language acquisition: Comparingadults’ and children’s patterns of development in first, second, and third language acquisition of relative clauses. The International Journal of Multilingualism, 1(3).
• Genç, H. N. ve Oflaz, A. (2015). Fransızca ve Almanca öğretmen adaylarının yazma becerı̇sı̇ gelı̇şı̇mı̇nde karşılaştıkları sözcükbı̇lı̇msel, yazım bı̇lgı̇sel ve sözdı̇zı̇msel sorunlar. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7, 1273-1288.
• Green, D. W. (2017). Language control in the context of L3 acquisition. L3 Syntactic Transfer: Models, new developments and implications içinde, 5, 13.
• Håkansson, G., Pienemann, M. and Sayheli, S. 2002: Transfer and typological proximity in the context of second language processing. Second Language Research 18, 250–73.
• İkiz, B. (2019). Ana dili söz dizimi tipolojisinin yabancı dil olarak Türkçe öğretimine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• İpek, S. (2016). Polonya'da Türkçe öğretimi, karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri. Y. E. Enstitüsü içinde, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yöntem ve Uygulamalar. İstanbul: Kültür Sanat Basımevi (s. 383-424).
• Karaçoban, E., Kayhan, S., & Kayhan, M. (2016). Arnavutluk'ta Türkçe öğretimi, karşılaşılan güçlükler ve Cçözüm önerileri (Tiran Örneği). Y. E. Enstitüsü içinde, Türkçe'nin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yöntem ve Uygulamalar (s. 43-70). İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Kozan, O. (2017). Yabancı dil/çeviri eğitiminde karşıtsal çözümleme: biçim-işlev-anlam üçlüsü. Dil Dergisi, 2(168), 65-81.
• Nurlu, M., & Kutlu, A. (2015). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde temel seviye a1 yazma sorunları: Afganistan örneği. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 25(2), 67-87.
• Özdemir, V., Yazıcı, M. H., & Shiha, M. (2016). Mısır'da Türkçe öğretimi, karşılaşılan güçlükler ve çözüm önerileri (Kahire Örneği). Y. E. Enstitüsü içinde, Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Yöntem ve Uygulamalar içinde (259-296. ss.). İstanbul: Kültür Sanat Basımevi.
• Özkan, F., & Musa, B. (2004). Yabancı dillerin Türkçenin söz dizimi üzerindeki etkisi. Bilig, 30, 95-139.
• Richards, J. C., & Rodgers, T. S. (2001). Approaches and methods in language teaching (Cambridge language teaching library). Cambridge University, Cambridge.
• Rothman, J., Cabrelli Amaro, J. (2010). What variables condition syntactic transfer? A look at L3 initial state. Second Language Acquisition Research, 189-218.
• Sayar, F., & Turan, F. (2012). Okuma gelişiminde üst dil farkındalığı, sesbilgisel süreçler ve bellek süreçlerinin etkisi: kısa süreli bellek ve çalışma belleği.
• Tiryakiol, S. "Türkçenin ikinci/yabancı dil olarak öğretiminde pedagojik dilbilgisi kullanımına yönelik ders modeli önerisi." Unpublished Doctoral Dissertation). Marmara University Graduate School of Educational Sciences, İstanbul (2018).
• Uzun, E. N., (2013). Dil öğretiminde dil tipolojisinin yeri üzerine. Durmuş, M., & Okur, A. (Ed.). Yabancılara Türkçe öğretimi: el kitabı içinde. (551-563. ss.). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Yalçın, Ş., Çeçen, S., & Erçetin, G. (2015). Dil öğrenme yatkınlığının tanımlanmasında işler bellek ve açık/örtük bilgi türlerinin rolü. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 32(2), 1-17.
• Yılmaz, Emine (2016), “Türkçenin tipolojisi”, yabancı dil olarak türkçe öğretimi, kuramlar, yöntemler, beceriler, uygulamalar, Ed. Faruk Yıldırım, Burak Tüfekçioğlu, s. 1-15, Ankara: Pegem Akademi.