Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Yabancı Dilde Yazılmış Türkçe Dil Öğretimi Kitaplarında Nasrettin Hoca Fıkraları

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 48 - 72, 30.06.2024

Ayşe Afacan Süğümlü

Öz

Yabancılara Türkçe öğretiminde metin seçimi önemli olduğundan metin seçiminde ilgi çekici, merak uyandırıcı, dile alışırken öğrenciyi yormayan ve akılda kalıcı metinler ile çalışmak öğrencinin dile ilgisini de arttırır. Bu yüzden bu çalışmada, yabancılara Türkçe öğretiminde fıkra türü seçilmiş olup bu türün günümüzde yabancılara Türkçe öğretimi metin kaynaklarını da destekleyeceği düşünülmektedir. Bu bağlamda dünyaca tanınan Nasrettin Hoca fıkralarına tarihi bir dönem aralığından bakılmıştır. Çalışma; tarihsel, karşılaştırma, inceleme-değerlendirme ve sınıflandırma yöntemleri çerçevesinde yürütülmüş ve belirtilen yöntemler sayesinde bulgular elde edilmiştir. Araştırmanın verileri, nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi ile elde edilmiştir. Çalışma, yaklaşık yüz yıllık bir zaman diliminde yabancı dilde yazılmış 50 Türkçe dil öğretimi kitabının incelenmesi ile hazırlanmıştır. Bu kitaplardan Nasrettin Hoca fıkralarına yer veren kitaplar taranarak hangi fıkraların yer aldığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışmanın sonunda Nasrettin Hoca fıkralarına yer veren kitapların benzerlik gösterip göstermediği hangi konular üzerinde durduğu, uzun ya da kısa oluşu gibi değerlendirmelere gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılara Türkçe öğretimi, metin seçimi, fıkra, Nasrettin Hoca.

Etik Beyan

Bu araştırmada, anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşım bulunmadığından etik kurul onayı gerekmemektedir.

Kaynakça

• Afacan Süğümlü, A. (2024). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Yabancı Dillerde Yazılmış Türkçe Dil Öğretimi Kitaplarının Karşılaştırmalı İncelenmesi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Arnold, E. (1877). A simple transliteral grammar of the Turkish language with dialogues and vocabulary. London: Trübner Co. Ludgate Hill. https://archive.org/details/simpletransliter00arno adresinden erişilmiştir.
• Barker, W. B. (1854). A practical grammar of the Turkish language: with dialogues and vocabulary. London: Bernard Quaritch. https://books.google.com.tr/books?id=_gAGAAAAQAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Barker, W. B. (1854). A reading book of the Turkish language, with a grammar and vocabulary; containing a selection of original tales, literally translated, and accompanied by grammatical references: the pronunciation of each word given as now used in Constantinople. London: James Madden.
• Berswordt. (1839). Neueste grammatik der türkischen sprache für deutsche zum selbstunterricht: nebst einer reichhaltigen sammlung von gesprächen, so wie einer türkisch-deutschen und deutsch-türkischen wörtersammlung, Berlin: In Verlag bei Ferdinand Dümmler. https://archive.org/details/neuestegrammatik00bers adresinden erişilmiştir.
• Boratav, P., N. (2006). Nasreddin Hoca. (5. Baskı). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Boyd, C. (1842). The Turkish interpreter or a new grammar of the Turkish language respectfully inscribed to the right honorable the earl of Abendeen K. T. secretary of state for foreign affairs. Paris: Jacob / London: Smith Elder. https://www.google.com.tr/books/edition/The_Turkish_Interpreter/jLdViwT7rwQC?hl=tr&gbpv=1&dq=Boyd,+Charles,+The+Turkish+interpreter+or+a+new+grammar+of+the+Turkish+language&printsec=frontcover adresinden erişilmiştir.
• Davids, A. L. (1832). A grammar of the Turkish language: with a preliminary discourse on the language and literature of the Turkish nations, a copious vocabulary, dialogues, a collection of extracts in prose and verse, and lithographed specimens of various ancient and modern manuscripts. London: Sold by Parbury & Allen. https://archive.org/details/grammarofturkish00davirich/page/n5/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Deny, J. (1921). Grammaire de la langue Turque. Ernest Leroux.
• Dieterici, F. H. (1854). Chrestomathie Ottomane précédée de tableaux grammaticaux et suivie d’un glossaire Turc-Français, chez george reimer. Berlin: Chez George Primer.
• Dubeux, L. (1856). Éléments de la grammaire turque, à l'usage des élèves de l'Ećole impériale et spéciale des langues orientales vivantes. Paris: B. Duprat. https://archive.org/details/elementsdelagram00dube/page/n5/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Fink, L. (1879). Türkischer dragoman. Leipzig: F. A. Brockaus. https://www.digitale-sammlungen.de/en/view/bsb11009550?page=5 adresinden erişilmiştir.
• Fuat Efendi, & Ahmet Cevdet Paşa. (1855). Grammatik der Osmanischen sprache von Fu'ad-Efendi und Gävdät-Efendi (Çev. H. Kellgren). Druckerei der Finnischen Litteratur-Gesellschaft, Helsingfors. https://www.digitale-sammlungen.de/de/view/bsb10572721?page=3 adresinden erişilmiştir.
• Güneş, F. (2013) Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(1), 1-12.
• Hagopian, V. H. (1907). Ottoman Turkish conversation grammar a practical method of learning the Ottoman - Turkish language. London: Sampson Low, Marston & Co. https://archive.org/details/dli.ministry.18263 adresinden erişilmiştir.
• Hagopian, V. H. (1908). Key to the Ottoman - Turkish conversation - grammar. London: Sampson Low, Marston & Co. https://archive.org/details/cu31924026883003 adresinden erişilmiştir.
• Hindoglou, A. (1834.). Grammaire théorique et pratique de la langue Turke, telle qu'elle est parlée à Constantinople. Dondey-Dupré.
• Hopkins, F. L. (1877). Elementary grammar of the Turkish language: With a few easy exercises. London: Trübner and Co. https://archive.org/details/elementarygramm00hopkgoog adresinden erişilmiştir.
• Horten, M. (1916). Einführuug in die Türkiscen sprache und Schrift. Halle, Verlag. von Max Niemeyer.
• Horten, M. (1916). Kleine Türkisce sprachlehre. Heidelberg: Julius Groos, Verlag.
• Huart, C. (1890). Grammaire elementaire de la langue Turque seconde édition, revue et corrigée. Paris: Librairie Orientale & Américaine. https://ia902607.us.archive.org/5/items/grammairelme02malluoft/grammairelme02malluoft.pdf adresinden erişilmiştir.
• Jaubert, P. A. (1833). Éléments de la grammaire Turke. Paris: Dundey-Dupré Pére et Fils. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uva.x000827868&view=1up&seq=9 adresinden erişilmiştir.
• Jehlitschka, H. (1895). Türkisches konversations – grammatik. Heidelberg. https://archive.org/details/trkischekonvers00unkngoog/page/n5/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Kazem-Bek, M. A. (1848). Allgemeine Grammatik Der Turkisch-Tatarischen Sprache, universität zu kasan, correspondirendem mitgliede der kaiserlichen academie der wissenschaften, etc. etc. aus dem russischen übersetzt und mit einem anhange und schriftproben herausgegeben von dr. Julius Theodor Zenker, Leipzig: Verlag Von Wilhelm Engelmann. https://books.google.com.tr/books?id=RpdPAAAAYAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Kılıç, T. (2014). İlkokul öğrencilerine yönelik hikâye kitaplarının grafik tasarım öğeleri açısından incelenmesi Keloğlan ve Nasreddin Hoca örneği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kırbaş, G. (2022). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde edebî metin kullanımı: Nasreddin Hoca fıkraları. Aydın TÖMER Dil Dergisi, 7(2), 233-263
• Mackenzie, C. F. (1879). A Turkish manual: comprising a condensed grammar with idiomatic phrases, exercises, and dialogues, and vocabulary. London: Publishers to the India Office. https://books.google.com.tr/books?id=5DxbAAAAQAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Mallouf, N. (1860). Guide En Trois Langues Française Anglaise et Turque. Paris: Maisonneuve. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015065411947&seq=6 adresinden erişilmiştir.
• Mallouf, N. (1862). Grammaire élémentaire de la langue Turque. Paris: Maisonneuve. https://books.google.com.tr/books?id=S_MNAAAAMAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Manissadjiman, J. J. (1893). Mürsid-i lisān-y 'Osmāni - Lehrbuch der modernen Osmanisches Sprache. Stuttgart: W. Spemann. https://archive.org/details/mrsidilisanyos00maniuoft adresinden erişilmiştir.
• Megiser. (1612). Institutionum linguae Turcicae libri quatuor. Leipzig.
• Mutti, G. (1834). A Turkish grammar compiled for the use of travellers. F. D. Ramos, Government Gazette Press.
• Müller, A. (1889). Türkische grammatik mit paradigmen, litteratur, chrestomathia und glossar. Berlin: H. Reuther’s Verlagsbuchhandlung.
• Nemeth, J. (1916). Türkische grammatik. sammlung göschen. Berlin und Leipzig.
• Padel, M. (1917). Türkisch. Leipzig.
• Pfizmaier, A. (1847). Grammaire Turque ou développement séparé et méthodique des trois genres de style usités, savoir l’arabe, le Persan et le Tartare. Viyana. https://books.google.com.tr/books?id=SbwVAAAAYAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Piquere, P. J. (1870). Grammatik der Türkisch - Osmanische umgansprache. Wien: Published by Albert A. Wenedikt.
• Redhouse, J. W. (1846). Grammaire Raisonnée De La Langue Ottomane suıvıe d'un appendıce contenant l'analyse d'un morceau de composition Ottomane ou sont démontrées les différentes règles auxquelles les mots sont assujettis. Paris: Gide et cie libraires – édıteurs. https://archive.org/details/grammaireraison00redhgoog/page/n9/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Redhouse, J. W. (1855). The Turkish campaigner’s vade-mecum of ottoman colloquial language. London: Published by Thomas Harrison. https://books.google.com.tr/books?id=jD1bAAAAQAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Redhouse, J. W. (1884). A simplified grammar of the Ottoman-Turkish language. London: Trübner Co. Ludgate Hill. https://archive.org/details/simplifiedgramma00redhuoft/page/n5/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Roehrig, F. L. O. (1860). De Turcarum linguae indole ac natüre. Philadelphiae: Mdccclx. https://openlibrary.org/books/OL6526167M/De_Turcarum_linguae_indole_ac_natura_scripsit_F.L.O._Roehrig. adresinden erişilmiştir.
• Said, A. (1877). Oriental grammars after an easy and practical method- Part XII the Turkish language. London: Franz Thimm. https://archive.org/details/turkishselftaugh00abusrich adresinden erişilmiştir.
• Sallabaş, M. E. ve Göktentürk, T. (2018). Nasreddin Hoca fıkralarının yabancılara Türkçe öğretimi bakımından değeri. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 260-275.
• Schroeder, G. (1835). Grammaire turque à l'usage des Français et Anglais. Éd. revue, augmentée d'une version angl. Leipzig: Othon Wigand. https://books.google.bi/books?id=43gBAAAAQAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Stumme, H., & Fikret, H. (1916). Türkische lesestücke. Leipzig: Otto Harrassowitz.
• Tarring, C. J. (1886). A practical elementary Turkish grammar. London: Kegan Paul, Trench & Co. https://books.google.com.tr/books?id=tFx9nQEACAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Tien, A. (1896). A Turkish grammar, containing also dialogues and terms connected with the army, navy, military drill, diplomatic and social life. London: Sampson Low, Marston & Company.
• Uslu Üstten, A. ve Haykır, T. (2019). Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde metin seçimi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(3), 1633-1652.
• Wahrmund, A. (1869). Praktisches handbuch der Osmanisch-Türkischen sprache. Giessen.
• Weil, G. (1917). Grammatik der Osmanisch-Türkischen sprache. Berlin: Verlag Von Georg Reimer. https://archive.org/details/gramatikderosman00weiluoft/page/n3/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Wells, C. (1880). A practical grammar of the Turkish language (as spoken and written). with exercises for translation into Turkish, quotations from Turkish authors illustrating Turkish syntax and composition, and such rules of the Arabic and Persian grammars as have been adopted by the Osmanlı’s, the pronunciation being given in English letters throughout. London: Bernard quaritch. https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.31137/page/n1/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Wickerhauser, M. (1853). Wegweiser zum verständniss der Türkischen sprache: eine Deutsch-Türkische chrestomathie. Wien: Aus der kaiserlich-königlichen hof- und staatsdruckerei. https://archive.org/details/wegweiserzumver00wickgoog/page/n7/mode/2up adresinden erişilmiştir.
• Yates, E. (1857). The elements of the science of grammar, illustrated by a comparison of the structure of the English and Turkish languages. London: Allen. https://books.google.com.tr/books?id=uDxbAAAAQAAJ&printsec=frontcover&hl=tr&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false adresinden erişilmiştir.
• Youssouf, R. (1892). Grammaire complete de la langue Ottomane comprenant les trois éléments Turc, Persan et Arabe hamenée, dapres une methode nouvelle, aux principes les plus clairs et les plus simples. Constantinople. https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uiug.30112067716032&view=1up&seq=7 adresinden erişilmiştir.
• Самойлович, А. Н. (2002). Краткая учебная грамматика османско-турецкого языка, Издательская фирма Восточная литература. https://www.livelib.ru/author/152344/top-aleksandr-samojlovich adresinden erişilmiştir.
• Сенковский, О. И. (1854). Карманная книга для русских воинов в турецких походах : Ч. 1-2 / [О. И. Сенковский]. - СПб. : Тип. штаба отд. Корпуса внутр. стражи, 1854. - [10], 84, 98, 95 с. - Две части в одном переплете; Авт. указан в конце предисл. http://elib.shpl.ru/ru/nodes/21959-senkovskiy-o-i-karmannaya-kniga-dlya-russkih-voinov-v-turetskih-pohodah-spb-1828-1829 adresinden erişilmiştir.