Basın Kaynaklarına Göre 27 Mayıs 1960’a Giden Süreçte Turan Emeksiz Olayı

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 180 - 197, 31.12.2020

Mehmet Korkud Aydın

Öz

27 Mayıs 1960 Hükumet Darbesi’ne giden süreçte ortaya çıkan önemli krizlerden biri de yakın dönem Türk tarihinde “28-29 Nisan Olayları” olarak bilinen ve İstanbul Üniversitesi öğrencilerinin başlattığı olaylardır. TBMM’de Demokrat Parti ve CHP arasında gerginliğe sebep olan Tahkikat Komisyonu meselesi etrafında ortaya çıkan öğrenci olayları, 28 Nisan 1960 tarihinde İstanbul Üniversitesi bahçesinde düzenlenen miting ile başlamıştır. Miting, İstanbul Üniversitesi bahçesinden Beyazıt Meydanı’na yayılmış ve kolluk kuvvetlerinin öğrencilere müdahalesi üzerine olaylar büyümüştür. Olaylar sırasında İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi öğrencilerinden Turan Emeksiz, polisin açtığı ateş sonucunda vurularak hayatını kaybetmiştir.
28 Nisan Öğrenci olayları ve Turan Emeksiz’in öldürülmesi büyük bir infiale sebep olmuş, Demokrat Parti Hükumeti olayların büyümesini önlemek adına Ankara ve İstanbul’da sıkıyönetim ilan etmek zorunda kalmıştır. Ancak sıkıyönetim uygulaması, Turan Emeksiz’in öldürülmesi etrafında ortaya çıkan gerginliği ortadan kaldırmak için yeterli olmamış, 29 Nisan 1960 tarihinde İstanbul’daki öğrenci olayları devam ettiği gibi aynı gün Ankara Üniversitesi Hukuk ve Siyasal Fakültelerinin öğrencileri de Hükumeti protesto eden gösteriler düzenlemişlerdir.
Bu çalışmanın amacı, 27 Mayıs 1960 Hükümet Darbesi’ne günler kala yaşanan öğrenci olaylarının toplumsal ve siyasi sonuçlarını ortaya koymaktır. Çalışmanın kaynaklarını ise dönemin ulusal basınında yer alan gazeteler oluşturmuştur. 27 Mayıs Darbesi’nden sonra Türk basını, Turan Emeksiz’in öldürülmesi ve sonrasında gelişen olayları detaylı bir şekilde haber yapmıştır. Akşam, Cumhuriyet, Gece Postası, Hergün, Ulus ve Vatan gibi gazetelerde yer alan haberler özellikle 27 Mayıs’tan sonra Türk Basınının Demokrat Parti Hükümetine yaklaşımlarının bir özeti mahiyetindedir. Bu yönü ile söz konusu haberlerin incelenmesi, 27 Mayıs Darbesi’ne giden süreçte Türkiye’nin içinde bulunduğu siyasi atmosferin ve bir çatışma haline dönüşen iktidar-muhalefet ilişkilerinin anlaşılmasını da sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

İstanbul Üniversitesi, Turan Emeksiz, Demokrat Parti Hükumeti, 27 Mayıs Darbesi, Basın

Kaynakça

• Referans1 Resmi Gazete (1960), “Turan Emeksiz’in Annesi Zeynep ve Kız Kardeşleri Gülnaz ve Solmaz Emeksiz’e Vatani Hizmet Tertibinden Aylık Bağlanması Hakkında Kanun”, 12 Haziran 1960, Sayı: 10627
• Referans2 Akandere, O. (2010). 1946 Genel Seçimleri ve Sonuçları Üzerinde İktidar ve Muhalefet Partileri Arasında Yapılan Tartışmalar.
• Referans3 Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 26/ 75, 437-463.
• Referans4 Akça, B., Kıyanç. (2018). S. CIA ve 27 Mayıs 1960 Darbesi. Tarih Okulu Dergisi, 11/ 36, 528-564.
• Referans5 Akgün, Seçil K. (2009). Ellinci Yılına Yaklaşırken 27 Mayıs ve Getirdiği Anayasaya Kısa Bir Bakış. Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi. 43, 407-454.
• Referans6 Akın, F. (2005). 12 Temmuz Beyannamesi’nin Türk Siyasi Tarihindeki Yeri ve Önemi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 7/ 2, 92-109.
• Referans7 Aydemir, Sefa Salih (2006). 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesine Giden Süreçte Üniversite’nin Etkisi. IJOEEC. Sayı:1, ss. 9-22.
• Referans8 Başgil, Ali Fuat (2006). 27 Mayıs İhtilali ve Sebepleri. Yağmur Yayınları, İstanbul.
• Referans9 Bulut, Sedef (2009). Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu. Gazi Üniversitesi Akademik Bakış Dergisi, Cilt:2, Sayı:4, ss. 125-145.
• Referans10 Çavdar, Tevfik (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, İmge yayınları, Ankara 2004.
• Referans11 Dikici, Ali (204). 27 Mayıs 1960 Askeri Darbesi ve Türk Polisi, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Cilt:30, Sayı:89, ss. 11-60.
• Referans12 Emiroğlu, Atiye (2011). 27 Mayıs 1960 İhtilali ve Demokrat Parti’nin Tasfiyesi, Selçuk Üniversitesi Kadınhanı Faik İçil Meslek Yüksek Okulu Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, Cilt:1, Sayı:1, ss. 13- 27.
• Referans13 Goloğlu, Mahmut (2013). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi- IV (1946- 1950) Demokrasiye Geçiş, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul.
• Referans14 Kırkpınar, Leyla (2000). “Demokrat Parti ve Muhalefet Stratejisi”, Çağdaş Türkiye Araştırmaları Dergisi, Cilt:3 Sayı:9-10, ss. 85-98.
• Referans15 Özacun, Orhan (2002). “Siyaset Tarihimizde Milli Kalkınma Partisi”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, Sayı:2, ss. 205-233.
• Referans16 Şahin, Enis, Tunç Bilal (2015). “Demokrat Parti’nin Kuruluş Süreci ve DP- CHP Siyasi Mücadelesi (1945-1947)”, Sosyal ve Kültürel Araştırmalar Dergisi, Cilt:1, Sayı:2, ss. 31-69.
• Referans17 Temizgüney, Firdes (2018). “1960 Darbesine Giden Süreçte Önemli Bir Kesit: İstanbul Öğrenci Olayları”, Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 27, ss.181-211.
• Referans18 Akşam (1960). “Cesetler Yem Makinelerinde Kıyılıp Toz Haline Getirilmiş” 4 Haziran.
• Referans19 Akşam (1960) “Kayıp Öğrenci Velilerinin Resmi Makamlara Başvurması İsteniyor”, 4 Haziran 1960.
• Referans20 Akşam (1960). “Şehitlerimiz Ata’nın Huzurunda”, 10 Haziran.
• Referans21 Cumhuriyet (1960). “22 Kişi Adliyeye Verildi”, 20 Nisan.
• Referans22 Cumhuriyet (1960). “Dün Tıp Talebe Cemiyeti Kongresini Polis Dağıttı”, 28 Nisan.
• Referans23 Cumhuriye (1960). “İstanbul ve Ankara’daki Hadiseler Üzerine Dün Bu 2 Şehirde Örfi İdare İlan Olundu.” 29 Nisan.
• Referans24 Cumhuriyet (1960). “Katiller, Katiller”, 1 Haziran.
• Referans25 Cumhuriyet (1960). “Şehit Cesetleri Kıyılıp Yem mi Yapıldı?”, 4 Haziran.
• Referans26 Gece Postası (1960). “Evlatlarımız Yarın Başkentte Büyük Törenle Hakkın Rahmetine Tevdi Edilecek”, 9 Haziran.
• Referans27 Her Gün (1960). “Bayraklar İniyor”, 9 Haziran.
• Referans28 Her Gün (1960). “Hürriyet Şehitlerinin Cesetleri Canavarca Nasıl Yok Edilmiş”,4 Haziran.
• Referans29 İstanbul Ekspres (1960). “Cesetlerle İlgili Korkunç İhbarlar Yapıldı” 4 Haziran.
• Referans30 İstanbul Ekspres (1960). “Yüz Binlerce İstanbullu Aziz Şehitlerimizi Dün Gözyaşları Arasında Ebediyete Uğurladı”, 10 Haziran.
• Referans31 Medeniyet (1960). “Çanakkale Şehitlerinin Toprağı İnkılap Şehitlerinin Kabrine Serpilecek”, 9 Haziran.
• Referans32 Medeniyet (1960). “Ege Üniversitesinden 350 Kişilik Bir Heyet Ankara’ya Hareket Etti”, 9 Haziran.
• Referans33 Medeniyet (1960). “Sabık Diktatör Devrinde İşlenen Vahşiyane Cinayetler”, 4 Haziran.
• Referans34 Milliyet (1960). “Şehit Turan’ın Annesi Kanı Helal Olsun Diyor”, 10 Haziran.
• Referans35 Ulus (1960).“Anıtkabir’de Atatürk yatar”, 11 Haziran.
• Referans36 Ulus (1960). “Kardeş Kardeşi Vurur mu?”, 11 Haziran.
• Referans37 Ulus (1960). “Toprakta Yaşıyor Beş Ölümsüz”, 11 Haziran.
• Referans38 Vatan (1960). “Milli Birlik Komitesi Başkanlığından Tebliğ Edilmiştir”,4 Haziran.
• Referans39 Vatan (1960). “Şehitlerin Naaşları Ankara’ya Gidiyor”, 9 Haziran.