Preschool Teachers' Experiences and Perceptions on Children's Rights

Year 2022, Volume: 11 Issue: 1, 1 - 16, 30.06.2022

Filiz Dere

Abstract

The current research aims to uncover the experiences and perceptions of preschool teachers on children's rights. The research was conducted according to the phenomenology design and 12 volunteer preschool teachers working in public schools in Selçuklu and Meram districts of Konya province participated in. The data collected in face-to-face semi-structured interviews were evaluated with the content analysis method. Study results demonstrate that preschool teachers mostly emphasized children's rights such as care, education, life, health, play, and protection. While teachers emphasize most healthy communication with the child in the child-teacher relationship, they have different opinions about physical contact with the child. Teachers also observed that children are more aware of their right to be taken care of (nutrition and shelter), education, and play. Finally, although the teachers talked about various methods and techniques in the teaching of children's rights, they did not explain adequately how they used them. Based on these results, the author gives some suggestions.

Keywords

Preschool teachers, children's rights, behaviors, teaching methods and techniques

Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Haklarıyla İlgili Deneyimleri ve Algıları

Abstract

Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları konusundaki deneyimlerini ve algılarını belirlemektir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden fenomenoloji desenine göre yapılmıştır. Çalışmaya Konya ilinin Selçuklu ve Meram ilçelerindeki devlet okullarında çalışan 12 gönüllü okul öncesi öğretmeni katılmıştır. Görüşmelerde toplanan veriler, içerik analiz yöntemiyle değerlendirilmiştir. Çalışma sonucunda öğretmenlerin en çok bakılma, eğitim, yaşama, sağlık, oyun oynama, korunma gibi çocuk haklarına vurgu yaptıkları görülmüştür. Ayrıca öğretmenler, çocuk-öğretmen ilişkisinde en çok çocukla sağlıklı iletişim kurmaya vurgu yaparken, çocukla fiziksel temas kurma konusunda farklı fikirlere sahiptir. Bunun yanında öğretmenler, çocukların daha çok bakılma (beslenme, barınma), eğitim ve oyun haklarını bildiklerine dikkat çekmişlerdir. Son olarak öğretmenler, çocuk haklarının öğretimi konusunda çeşitli yöntem ve tekniklerden bahsetmelerine rağmen bunları nasıl kullandıklarını açıklamamışlardır. Bu sonuçlara bağlı olarak bazı öneriler sunulmuştur.

Keywords

Okul öncesi öğretmenleri, çocuk hakları, davranışlar, öğretim yöntem ve teknikleri

References

• Akman, B. ve Yazıcı, D. N. (2021). Examining the children’s perceptions of child rights. Elementary Education Online, 20(1), 20-35. doi: 10.17051/ilkonline.2021.01.012
• Ayhan, M. (2021). Okul öncesi eğitime devam eden çocukların ebeveynlerine yönelik hazırlanan çocuk hakları programının ebeveynlerin çocuk hakları tutumuna etkisi. Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Banko, Ç. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk haklarına ilişkin tutum, davranış ve görüşlerinin incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Batdı, V. (2021). Nitel verilerin toplanması ve analizi. B. Çetin, M. İlhan ve M. G. Şahin (Ed.), Eğitimde Araştırma yöntemleri, temel kavramlar, ilkeler ve süreçler içinde (ss. 201-228). Ankara. Pegem.
• Cılga, İ. (2001). Demokrasi insan hakları kültürü ve çocuk hakları. Milli Eğitim Dergisi, 151.
• Dinç, B. (2015). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi (ENAD), 3(1), 7-25. doi:10.14689/issn.2148-2624.1.3c1s1m
• Erbay, E. (2013). Çocuk hakları. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Ersoy, A. F. (2011). İlköğretim öğrencilerinin çocuk haklarına ilişkin algıları. İlköğretim Online, 10(1), 20-39.
• Göllü, Ö. (2018). Anaokulunda kullanılan öğretim yöntem ve teknikler. Uluslararası Liderlik Eğitimi Dergisi, 3(3), 1-10.
• Gömleksiz, M., Kilimci, S., Vural, R. A., Demir, Ö., Koçoğlu-Meek, Ç. ve Erdal, E. (2008). Okul bahçeleri mercek altında: şiddet ve çocuk hakları üzerine nitel bir çalışma. İlköğretim Online, 7(2), 273-287.
• Gültekin, M., Gürdoğan Bayır, Ö. ve Balbağ, N. L. (2016). Haklarımız var: Çocukların gözünden çocuk hakları. Adıyaman Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24, 971-1005.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Kaya, S. Ö. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk hakları ile ilgili görüşleri. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• Kopuz-Yavuz, F. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları bilgi düzeyleri ile çok kültürlü eğitim tutumları arasındaki ilişki üzerine bir çalışma. Yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Kor, K. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları konusundaki görüşlerinin belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Kozikoğlu, İ. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları ve çocuk katılım hakkına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2), 380–405. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967201932166
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2013). Okul Öncesi Eğitim Programı. Ankara: TTKB. https://tegm.meb.gov.tr/dosya/okuloncesi/ooproram.pdf Erişim tarihi: 20.03.2022
• Neslitürk, S. ve Ersoy, A. F. (2007). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarının öğretimine ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(2), 245-257.
• Özdemir-Doğan, G. (2017). Çocuk hakları eğitiminde uzman sınıf öğretmenlerinin perspektifinden etkili çocuk hakları eğitimi: Anlayışlar ve uygulamalar. Yüksek lisans tezi, Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma yöntemleri (3. baskıdan çeviri, Çev. Ed. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem.
• Polat, O. (2008). Türkiye’de çocuk haklarının durumu. Toplum ve Demokrasi Dergisi, 2(2), 149-157.
• Sadıkoğlu, İ. ve Topsakal, C. (2017). Okul öncesi eğitimde çocuk hakları eğitimi çalışmalarına genel bir bakış. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(6), 219-244.
• Şallı, D. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları ile ilgili görüşleri. Eğitim ve Öğretim Araştırma Dergisi Journal of Research in Education and Teaching (JRET), 6(2), 80-87.
• Toprak, E. (2021). Olgubilim. M. Çelebi (Ed.). Nitel araştırma yöntemleri içinde (ss. 32-38). Ankara: Pegem.
• Topsakal, C. ve Ayyürek, O. (2012). Sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre öğrencilerin çocuk haklarını kullanmaları. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(2), 37-53.
• Uçuş, Ş. (2013). Çocuk hakları eğitimi programının hazırlanması ve değerlendirilmesi. Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• UNICEF. (2018). Çocuk haklarına dair sözleşme. https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme Erişim tarihi: 13.03.2022
• Uysal Bayrak, H., Gök, H. N., Yörük, E. ve Kaya, E. (2019). Okul öncesi dönemindeki çocukların gözünden çocuk hakları. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 4(2), 63-73.
• Washington, F. (2010). 5-6 yaş grubu çocuklarına uygulanan aile katılımlı çocuk hakları eğitimi programının etkililiğinin incelenmesi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Yavuzekinci, M. ve Tatlı, S. (2013). Çocukların sahip oldukları haklara ilişkin öğretmen görüşlerinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 49(228), 129-152.
• Yıldız, A. A. (2017). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında çocuk hakları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 13, 88-99.