Elibelinde Motifi ve Seramik Tasarımında Esin Kaynağı Olarak Kullanımı

Year 2024, Volume: 4 Issue: 8, 46 - 57, 30.06.2024

Mehmet Fatih Karagül , Münevver Berrin Kayman Karagül

Abstract

İnsan biçimli seramikler, tasarımcılara ve sanatçılara zengin veriler sunarak uygarlıkların kimliğini, kültürel zenginliklerini ve inanç sistemlerinin çeşitliliğini belirleme konusunda önemli bir rol oynar. Bu seramikler sanatçı ve tasarımcılara zengin bir yaşam alanı sunarlar, ancak insan biçimli seramikler hakkında yapılan çalışmalarda özellikle Anadolu merkezli spiral ve "Elibelinde" motifi ilişkisinin yeterince incelenmediği görülmektedir. Oysaki bu konu kültürel miras açısından önemsenmesi gereken bir alandır. Esin kaynağı olarak kültürel miras unsurlarının kullanımına bir örnek olarak değerlendirilen “Spiral” ve “Elibelinde” motifleri araştırmanın ana konusudur. Bu iki motifin ilişkisi bağlamında gerçekleştirilen araştırmada özellikle Bak Anadolu kökenli iki antik seramik biçimdeki bağlanarak incelenmiştir. Doğurganlıkla ilişkili olarak bolluk ve bereketin simgesi olan ana tanrıçanın simgesel bir duruşunu yansıtan "Elibelinde" motifi, esin kaynağı olarak kullanılarak yeni tasarımların üretiminde değerlendirildi. Araştrmanın uygulama safhasında, önerilen tasarım, üç boyutlu modelleme programlarıyla hayata geçirilerek geleneksel temalı seramik üretimine yeni bir perspektif getirilmesi hedeflenmiştir.

Keywords

Antik , Anadolu , Antropomorfik , Figür , Seramik

Thanks

Araştırmamızı SBA−2019−3037 proje ile destekleyen Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi BAP birimine ve yayında kullanılan üç boyutlu tasarımların çizimleri gerçekleştiren proje araştırmacısı Tahsin Gökçek’e teşekkürlerimizi sunarız.

The Elibelinde Motif and Its Use as a Source of Inspiration in Ceramic Design

Abstract

Human-shaped ceramics play an important role in determining the identity, cultural richness and diversity of belief systems of civilizations by providing rich data to designers and artists. These ceramics offer a rich creative space to artists and designers. However, considering studies on human-shaped ceramics, there is not enough research about the relationship between the Anatolian-centered spiral and the "Elibelinde" motifs. The main subject of the research is the "Spiral" and "Elibelinde" motifs, which are considered as examples for the use of cultural heritage as a source of inspiration. This research carried out in the context of the relationship between these two motifs, the connection between two ancient ceramic forms, especially of Western Anatolian origin, was examined. The "Elibelinde" motif, which reflects the symbolic stance of the mother goddess, the symbol of abundance in relation to fertility, was used as a source of inspiration and evaluated in the production of new designs. During the practice based phase of the research, the aim was to bring a new perspective to traditional themed ceramic production by implementing the proposed design with three-dimensional modeling programs.

Keywords

Ancient , Anatolia , Anthropomorphic , Figure , Ceramic

References

• Ağatekin E.A., 15.03.2021 tarihinde https://www.behance.net/gallery/12141001/I−am−not−a−suitcase adresinden erişildi.
• Akurgal, E. (2014). Anadolu Uygarlıkları. Phoenix Yayınları Ateş, M. (1996). Mitolojiler, Semboller ve Halılar. İstanbul
• Buğrul, H. (2020). Hakkâri’de Evlilikle Bağlanklı Geleneklerin El Sanatlarına Yansımaları. ARIŞ Halı Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi, Haziran, https://doi.org/10.34242/akmbaris.2020.132
• Childe, G. (2006). Kendini yaratan insan. Varlık yayınları 8. Basım, İstanbul Darga, A. M. (2013). Anadolu’da Kadın. YKY yayınları Demiral, B. (2014). Isparta Müzesi Envanterine Kayıtlı Düz Dokuma Çuvallar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları Anasanat Dalı, Isparta
• Erbil, P. (2015). Kibele’den Pandoraya. Arkadaş yayınevi 4.Basım, Ankara
• Ergün, Ö. (2012). Anadolu Uygarlıklarında Pişmiş Topraktan Yapılmış Kybeleler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir
• Gümüştekin, N. (2011). Anadolu ve Diğer Kültürlerde İşaret ve Simgelerde Anlam. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(26), 103−118
• Güngör, H. (2007). Geleneksel Türk Dininden Anadolu’ya Taşınanlar. Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araşkrmaları Enstitüsü, Yaşayan Eski Türk İnançları Bilgi Şöleni Bildiriler kitabı, 1−126
• Halilov, T. (2017). Prototürk Kültürünün Işığında Nahçıvan’ın Tunc Çağı Seramikleri. Asia Minor Studies, International Journal of Science, Cilt: 5, Sayı: 10:61−73
• Hakyemez A.G. (2020), 14.03.2021 tarihinde https://www.aysegulayhakyemez.com/2015/01/gul−erali−yasamin− guclukleri−karsisinda−kayalasmak−zorunda−kalarak−disiliklerinin−yuvarlak−hatlarini−yok−edip− baslari−dimdik−yukarida− hayata−tutunan−kadinlar.html adresinden erişildi.
• Higgins, R. A. (1969). Greek Terracotta Figures. London: The British Museum
• Ismayılov, Ceyhun (2000). Azsrbaycanda Tunc Dövrü vs Onun İnkişaf Msrhslslsri. Azerbaijan Archeology, Vol.: 2 Num.: 3−4, 98
• İbrahimov, T. (2013), “Azsrbaycan’ın Qsdim Heyksltsraşlığı” 15.08 2019 tarihinde https://www.academia.edu/9551433/Az%C9%99rbaycan%C4%B1n_q%C9%99dim_d%C3%B6vr_heyk%C9%99ltara% C5%9Fl%C4%B1%C4%9F%C4%B1 adresinden erişildi.
• İyem, N. (1992). Nasip İyem. Kilim ofset, İstanbul
• Karagül, M.F. (1997). Hitit İmparatorluk Çağı Sonuna Kadar Anadolu’da Figür Kullanımı ve Günümüzdeki Yorumları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). M.S.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• KaragüL, M.F. (2004). Ünal Cimit, Hayak ve Eserleri. 2. Üsküdar Sempozyumu bildiriler kitabı, İstanbul, 649−654
• Karagül, M.F (2017). Seramik Tasarımında Güzeli Arayış Sürecinde Yerel Değerlerin Esin Kaynağı Olarak Kullanımı Journal of Awareness 2/3, 143−150
• Karagül, M.F. (2018). Yerel Değerlerin Sanatta Esin Kaynağı Olarak Kullanımına Bir Örnek: Troia Sergisi. Journal of Awareness, Cilt: 3, Sayı: Özel, 119−126
• Karagül, M.F. (2021). Antik Çağlarda Anadolu ve Azerbaycan’da Üretilmiş Olan Antropomorfik Seramik Heykelciklerin Benzerlikleri ve Günümüz Sanakna Olan Etkileri. Aart Uluslararası Anadolu Sanat Sempozyumu Tam Bildiri Kitabı. Eskişehir, 1792−1807
• Kayman, M.B. (2021). Antik Çağdan Günümüze Kadın İmajının Esin Kaynağı Olarak Türk Seramik Sanaknda Kullanımı. Aart Uluslararası Anadolu Sanat Sempozyumu Tam Bildiri Kitabı. Eskişehir, 1765−1776 Meskell, L. (2008), The nature of the beast: curating animals and ancestors at Çatalhöyük, World Archaeology, 40:3, 373−389, DOI: 10.1080/00438240802261416, 373−389
• Mellaart, J. (1961). Hacılar: A Neolıthıc Vıllage Sıte, Scientific American , Vol. 205, No. 2 August, 94−95
• Msmmsdova, A. (2002). Naxçivanin Boyaliqablar Msdsnlyystlnln Öyrsnilms Tartxi. Azerbaijan Archeology, Vol.: 4 Num.: 3−4, 1−2
• Mkabdullayev, A. (2002). Azsrbaycan 6razisinds Qsdim Ssnstkarlıq. Azerbaijan Archeology , Vol.: 4 Num.: 3−4, 23−24 Moralı, K. (1986). Toprakla Şiir Yazan Sanatçı: Ünal Cimit. Sanat Çevresi, No:91
• Mülayim, S. (1998). Tanımsız Figürlerin İkonografisi, Türk Soylu Halkların Halı, Kilim ve Cicim Sanak. Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, Kayseri
• Nishiaki, Y., Guliyev, F., & Kadowaki, S. (2015). Chronological contexts of the earliest pottery Neolithic in the South Caucasus: radiocarbon dates for Göytepe and Hacı Elamxanlı Tepe. Azerbaijan. American Journal of Archaeology, 119(3), 279−294
• Roberts, N. (2016). Harald Meller , Helge Wolfgang Arz , Reinhard Jung & Roberto Risch (ed.). 2200 BC—Ein Klimasturz als Ursache für den Zerfall der Alten Welt? 2200 BC—A climatic breakdown as a cause for the collapse of the Old World? 7. Mitteldeutscher Archäologentag vom 23. bis 26. Oktober 2014 in Halle (Saale). 7th Archaeological Conference of Central Germany October 23–26, 2014 in Halle (Saale) (2 volumes). 2015. 861 pages, numerous colour and b&w illustrations, and tables. Halle (Saale): Landesamt für Denkmalpflege und Archäologie Sachsen− Anhalt, Landesmuseum für Vorgeschichte. Antiquity, 90(351), 819–821. doi:10.15184/aqy.2016.81
• Sevim, C., & Gönül, E. (2012). Tarihsel süreç içerisinde oyuncağın gelişimi ve seramik oyuncaklar. Sanat ve Tasarım Dergisi, 2(2), 23−40
• Sevin, V. (2003), Anadolu Arkeolojisi, Der Yayınları
• Salman, N. (2006). Hacılar Antik Yerleşkesinde Bulunan Seramik Kaplar Üzerindeki Bezemelerin Plastik Açıdan İncelenerek Artistik Yüzey Değerlendirmesinde Bireysel Etkileri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi) Selçuk Üniversitesi, Konya
• Tunalı, İ. (2006). Erdinç BAKLA Hitit Rüzgârı. Ak basım Matbaası
• Yücel, Ç. (2017). Diyarbakır, Şanlıurfa, Mardin ve Adıyaman Müzelerindeki Geç Neolitik Çağ'dan Hellenistik Dönem'e Kadar Figürin ve İdoller. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum
• Zeytinoğlu, E. (2009). Sadi Diren, Retrospektif 1957−2008. Türkiye İş bankası Kültür yayınları