Hüseyin Orak’ın Türkiye Kılavuzu ve 1940’larda Ankara

Year 2012, Issue: 34, 19 - 41, 25.06.2012

Zakir Avşar Mehmet Yüksel

Abstract

Hüseyin Orak adlı Ankaralı bir işadamı, 1936 yılı yazında, ilköğrenim çağındaki
çocuklarını karne hediyesi olarak, tren ile Türkiye turuna çıkarmak ister. Ancak çocuklarına
gidip görecekleri, gezecekleri şehirlerle ilgili bir derli toplu kaynak kitap, gezi rehberi
bulamaz. Çocukları iki ay kadar sürecek olan bu ilginç geziyi gerçekleştirirler, araya İkinci
Dünya Savaşı girer, savaş sonrası yine kızının okul kitaplarını temin için gittiği kitapçılarda
böyle bir çalışmayı bulamaz ve sosyal sorumluluk duygusuyla böyle bir çalışmayı kendisi
hazırlamaya girişir. Türkiye"nin tüm il ve ilçelerine uzman kişilerden oluşan ekipler kurarak
bilgi toplamak üzere gönderir. Sonrasında beş cilt olarak tasarladığı tüm il ve ilçeleri kapsayan
Türkiye Kılavuzu adını verdiği çalışma ortaya çıkar. Ancak birinci cildi basılan ve umduğu
ilgiyi bulmayan bu çalışma Orak"ın iş hayatının bitmesine de yol açar. Türkiye"nin turizm,
ulaşım, iletişim ve şehir tarihi bakımından büyük bir değer taşıyan eserin yayınlanan birinci
cildinde en kapsamlı kısmı Ankara bölümü oluşturur. Bu çalışma ile, bir taraftan literatür
taramasına gidilerek, diğer yandan Hüseyin Orak"ın bahsi geçen seyahate katılan kızı ile sözlü
tarih çalışması gerçekleştirilerek, 1940"lı yıllarda Ankara Türkiye Kılavuzu üzerinden ele
alınacaktır.

Keywords

Türkiye Kılavuzu, Türkiye tanıtımı, Türkiye imajı, Hüseyin Orak, Ankara

Hüseyin Orak’s Turkey’s Guidebook and In The 1940s Ankara

Abstract

Huseyin Orak who was one of the important businessmen of Ankara, would like to send
his children to Turkey tour by train in 1936.s summer as a gift for summer holiday.
Unfortunately, he couldn.t find any tourist guide book of Turkey or handbook of cities, where
his children would visit. The journey, lasting up two months, was completed by his children
but then the Second World War began. After the war, when Orak went to the bookshop, he
realized that there was still no guidebook for Turkey. Therefore Orak attempted to prepare the
guidebook of Turkey with the sense of social responsibility. He sent teams, which were
composed by expert people, for the all cities and district of Turkey to gather information. After
the research, he published the first volume of the Turkey¡¯s Guidebook, which was projected as
five volumes, including whole cities and districts of Turkey. However, the Turkey¡¯s
Guidebook, which didn.t create the expected interest in Turkey, caused to come the end of the
business life of Orak. In many ways, the Turkey¡¯s Guidebook is the important work with
regard to Turkey.s tourism, transportation, communication and city history. Ankara takes an
important place in the publishing volume of Turkey.s Guidebook. In this study, on the one
hand we will make the literature review; on the other hand we will perform the oral history
with the daughter of Orak who was one of the voyagers of the train journey in 1936. In

Keywords

Turkey’s Guidebook, Publicity of Turkey, Image of Turkey, Hüseyin Orak, Ankara

References

• Ahmad, F. (1999), Modern Türkiye’nin Oluşumu, Yavuz Alogan (Çev.), İstanbul: Kaynak Yayınları.
• Anderson, B. (1995), Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, İskender Savaşır (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• ATO (1936), 363 No.lu Hüseyin Orak’a Ait Evrak ve Oda Kayıt Dosyası, (Ankara). Bauman, Z. (1996), Yasa Koyucular ve Yorumcular, Kemal Atakay (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Belge, M. (2011), Militarist Modernleşme, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erdoğan, İ. (2000), Kapitalizm Kalkınma Postmodernizm ve İletişim, Ankara: Erk Yayınları.
• Ergüder, Ü., Esmer, Y. ve Kalaycıoğlu E. (1991), Türk Toplumunun Değerleri, İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• Georgeon, F. (2006), Osmanlı-Türk Modernleşmesi (1900-1930), İstanbul: YKY.
• Giddens, A. (2004), Modernliğin Sonuçları, Ersin Kuşdil (Çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Karpat, K. (2002), Osmanlı Modernleşmesi: Toplum, Kurumsal Değişim ve Nüfus, Akile Z. Durukan-Kaan Durukan (Çev.), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Karpat, K. (2006), Osmanlı’da Değişim, Modernleşme ve Uluslaşma, Dilek Özdemir (Çev.), Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Karaveli, O. (2006), Görgü Tanığı - Bir Gazetecinin Sıradışı Anıları, İstanbul: Pergamon Yayınları.
• Kasaba, R. (1998), “Eski ile Yeni Arasında Kemalizm ve Modernizm”, Sibel Bozdoğan-Reşat Kasaba (Der.), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998, s.12-29.
• Kıray, M. (1982), Toplumbilim Yazıları, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları. Milli Savunma Bakanlığı (MSB) Arşiv Müdürlüğü -MİY: 7940-4958-11/ Per. D. Arşiv Md. Belge Arş. İnc. Ks. 05 Ekim 2011 ve Hüseyin Hilmi Orak Konulu yazı.
• Orak, H. (1946), Türkiye Kılavuzu, İstanbul: İbrahim Horoz Basımevi.
• Pirenne, H. (1994), Ortaçağ Kentleri, Şadan Karadeniz(Çev.), İstanbul, 1994.
• Şengül, T. (2012), “Türkiye"nin Kentleşme Deneyiminin Dönemlenmesi”, Faruk Alpkaya ve Bülent Duru (Der.), 1920’den Günümüze Türkiye’de Toplumsal Yapı ve Değişim, Ankara: Phoenix Yayınları, s. 353-403.
• Tekeli, İ. (1998), “Bir Modernleşme Projesi Olarak Türkiye"de Kent Planlaması”, Sibel Bozdoğan-Reşat Kasaba (Der.), Türkiye’de Modernleşme ve Ulusal Kimlik, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, s. 136-153. Türkiye Kılavuzu Hakkında Broşür, 1 (1946), (Ankara).
• Ünsal, A. (1998), “Yurttaşlık Zor Zanaat”, 75 Yılda Tebaa’dan Yurttaş’a Doğru içinde, İstanbul: Tarih Vakfı-Türkiye İş Bankası Yayınları, s.1-36.
• Yüksel, M. (2004), Modernite Postmodernite ve Hukuk, Ankara: Siyasal Kitabevi Yayını.