Medya-Siyaset İlişkileri: Türkiye’de Savunucu Gazetecilik Olgusunun İncelenmesi

Year 2014, Issue: 39, 129 - 147, 30.12.2014

Ruhdan Uzun

Abstract

Medya ve siyaset ilişkisinin pratikte en çok gündeme gelen yönü medyanın hükümet yanlısı yayınlarıdır. Medyanın hükümet yanlısı yayın yapması, yeni bir durum olmayıp medya-iktidar ilişkilerinin genel özellikleriyle ilgili olmasına karşın savunuculuğun niteliklerini dönemin kendine özgü koşulları ve dinamikleri belirlemektedir. Her dönemin siyasal özelliklerine bağlı olarak basın-iktidar ilişkileri biçim almış ve medyanın iktidar yanlısı yayın yapması özünde değişmese de dönemsel özelliklerin farklılığı nedeniyle her dönem farklı isimlerle anılan ilişki biçimleri olarak ortaya çıkmıştır.
Bu çalışmada, son dönemlerde medya alanının en önemli tartışma konularından birini oluşturan savunucu gazetecilik pratikleri medya-siyaset ilişkileri açısından incelenecektir. Niteliksel bir karakter taşıyan bu çalışmada betimleyici bir yöntem kullanılmıştır. İlk olarak liberal ve eleştirel kuramlarda medyanın taraf olma açısından nasıl kavramsallaştırıldığı ve iktidar yapıları içinde nasıl konumlandırıldığı incelenmiştir. Daha sonra medyadaki savunuculuk, nedenleri açısından ele alınarak ekonomik çıkardan kaynaklanan savunuculuk, ideolojik savunuculuk, sansürden kaynaklanan savunuculuk ve sahiplikten kaynaklanan savunuculuk olarak kategorilere ayrılmıştır. Ardından farklı savunuculuk türlerinin Türk basınında hangi denetim mekanizmaları aracılığıyla işlediği betimlenmiştir. Böylelikle medya-iktidar ilişkilerinin dönemsel özellikler içinde belirlenmesi hedeflenmiştir. Çalışma, bu bakımdan, hem medya-iktidar ilişkilerinin tarihsel boyutunu anlamak hem de Türk medyasının son dönemlerinde yaşanan değişim ve dönüşümleri kavrayabilmek açısından önem taşımaktadır.

Keywords

Gazetecilik, Savunuculuk, Tarafsızlık, Nesnellik, Yanlılık

Media-Politics Relationship: A Study of the Phenomenon of Advocacy Journalism in Turkey

Abstract

The most discussed aspect of relationship between media and politics is the partisan coverage of media. Though partisan coverage of media that related to main specifics of the relationship between media and power is not a new situation, caracteristics of advocacy have been determined by conditions and dynamics of each period. The relationship between the press and the power is mainly shaped by the features and trends of each period and the advocacy journalism of the media appeared as relation types which are named differently in each period because of the differences between these periods even though pro-political power coverage of the media have essentially not changed.
In this study, the practices of advocacy journalism that is one of the most important discussion topics in the field of media is examined in regard to the relationship between media and politics. A descriptive method that has a qualitative caracteristic is used in the study. Firstly, it is studied how media conceptualised in regard to biased coverage and how it positioned in power structures in both liberal and critical theories. Then, the advocacy in media is examinated in regard to its reason and, is divided into four categories which consist of economic interest, censorship, ideology and ownership. Finally, in Turkish press, by which control mechanisms different types of partisanship operate is described. By doing this, the study aimed to determine the relationship between media and power within periodical aspects. This study is important in regard to both that to understand historical dimension of the relationship between media and power and to comprehend the changes and transformations in Turkish media in the last decade.

Keywords

Journalism, Advocacy, Unbiased, Objectivity, Bias

References

• Aksoy, Metin , (1999). Gazetecinin Yaşamı, Ankara: ÇGD Yayınları.
• Alemdar, Korkmaz , (2001). “DP Döneminde Resmi ve Özel İlanlar” İletişim ve Tarih içinde, s.208-212. Ankara: Ümit Yayınları.
• Alemdar, Korkmaz, (2001). “Siyasal İktidar ve Reklam Dünyası: Türkiye’de Reklamcılığın Gelişimi Üzerine İki Belge”, İletişim ve Tarih içinde, s.232-43. Ankara: Ümit Yayınları.
• Asker, Ayşe (2009). “Gazeteci Milletvekilleri (1920-1980)”, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün Bugün Yarın içinde, der. Korkmaz Alemdar, Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, s.125-147.
• Asker, Ayşe , (2009). “Gazeteci Milletvekilleri (1980-2009)”, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün Bugün Yarın içinde, der. Korkmaz Alemdar, Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, s.490-513.
• Aslandaş, Alper Sedat ve Baskın Bıçakçı (1995). Popüler Siyasi Deyimler Sözlüğü, İstanbul: İletişimYayınları.
• Bagdikian, Ben H. (2004). The New Media Monopoly, Boston: Beacon Press.
• Balcı, Kemal, (2003). “Türkiye’de Gazeteci-Politikacı İlişkileri: Bir Çürümenin Perde Arkası”, Türkiye’de Gazetecilik içinde, der. Doğan Tılıç, Ankara: ÇGD Yayınları, s.90-106.
• Belsey, Andrew ve Richard Chadwick , (2002). “Medyada Kalitenin Bir Aracı Olarak Etik”, Medya, Kültür, Siyaset içinde, der. Süleyman İrvan, Ankara: Ark Yayınevi.
• Chomsky, Noam, (1999). Medya Gerçeği, 2. Basım, İstanbul: Tüm Zamanlar.
• Committee to Protect Journalists, https: //www.cpj.org/europe/turkey
• Dalen, A. (2012). “Structural Bias in Cross-National Prespective: How Political Systems and Journalism Cultures Influence Government Dominance in the News”, The International Journal of Press/Politics, 2012 17: 32.
• Freedom of the Press 2014, https: //www.freedomhouse.org/sites/default/files/ FOTP_2014.pdf
• Hackett, Robert A. , (1984). “Decline of a Paradigm? Bias and Objectivity in News Media Studies”, Critical Studies in Mass Communication, 1(1984), 229-259.
• Hamilton, James T., (2003). All the News That’s Fit to Sell: How the Market Transforms Information into News, New Jersey: Princeton University Press.
• Hampton, Mark, (2009). “The Fourth Estate Ideal in Journalism History”, The Routledge Companion to News and Journalism, ed. Stuart Allan, NY: Routledge.
• Hoffstetter, C. Richard and Terry F. Buss, (1978). “Bias in Television News Coverage of Political Events: A methodological Analysis”, Journal of Broadcasting, 22: 4, 517-530.
• Iggers, Jeremy (1998). Good News Bad News, Journalism Ethics and the Public Interest, USA: Westview Press.
• Karagöz-Kızılca, Gül (2009). “Resmi ve Özel İlanların Dağıtımı Sorunu ve Basın İlan Kurumu”, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün Bugün Yarın içinde, der. Korkmaz Alemdar, Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları, s.457-471.
• Kaya, Raşit, (2009). İktidar Yumağı: Medya-Sermaye-Devlet, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Kaya, Raşit ve Barış Çakmur, (2010). “Politics and the Mass Media in Turkey”, Turkish Studies, 11: 4, 521-537
• Kılıç, Abdullah, (2011). “Gazetelerin Yeni Ankara Temsilcileri”, Radikal, 18 Haziran 2011.
• Kovach, Bill ve Tom Rosenstiel, (2007). Gazeteciliğin Esasları, Ankara: ODTÜ Yayıncılık
• Reavy, Matthew H., (2013). Objectivity and Advocacy in Journalism http: //www. mediaethicsmagazine.com/index.php/browse-back-issues/179-fall-2013-vol-25-no- 1/3999003-objectivity-and-advocacy-in-journalism
• Reporters Without Borders, http: //rsf.org/index2014/tr-index2014.php
• Schudson, Michael, (1978). Discovering the News: A Social History of American Newspapers, New York: Basic Books.
• Stevenson, Nick, (2008). Medya Kültürleri: Sosyal Teori ve Kitle İletişimi, Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Tekinalp, Şermin ve Ruhdan Uzun, (2013). İletişim Araştırmaları ve Kuramları, 4. Basım, İstanbul: Beta.
• Topuz, Hıfzı, (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, 2. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uzun, Ruhdan ,(2011). İletişim Etiği: Sorunlar ve Sorumluluklar, Ankara: Dipnot Yayınları.
• Waisbord, Silvio, (2009). “Advocacy Journalism in a Global Context”, The Handbook of Journalism Studies, ed. Karin Wahl-Jorgensen ve Thomas Hanitzsch, NY: Routledge.
• Yalman, Ahmet Emin, (1970). Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim (Cilt 1). İstanbul : Yenilik Basımevi .
• Yalman, Ahmet Emin, (1970). Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim (Cilt 2). İstanbul: Yenilik Basımevi.
• Yalman, Ahmet Emin, (1970). Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim (Cilt 3). İstanbul: Yenilik Basımevi.
• Zelizer, Barbie, (2004). Taking Journalism Seriously, USA: Sage Publications.