Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş Sürecinde Muhalif Bir Dergi: Görüşler

Year 2015, Issue: 41, 170 - 191, 31.12.2015

Hülya Öztekin

Abstract

Bu çalışmanın konusu 1 Aralık 1945 tarihinde tek sayı yayımlanan ve Tan baskını nedeniyle yayın hayatına son verilen Görüşler dergisidir. Dergi, dönemin muhalif gazetecileri Sabiha Sertel ve Mehmet Zekeriya Sertel tarafından, tek parti iktidarına muhalif olan farklı kesimleri tek bir çatı altında toplamak ve demokratik talepleri dile getirmek amacıyla çıkarılmıştır. Çalışmanın amacı derginin yayın politikasını, özelliklerini, çıkış sürecinde ve sonrasında yaşanan gelişmeleri ortaya koymaktır. Tarihsel betimleyici analiz yöntemi ile hazırlanan çalışmada Görüşler dergisinin 1 Aralık 1945 tarihinde yayımlanan ilk ve tek sayısı incelenmiş, derginin amacı ve yayın politikası dergi içeriği üzerinden ortaya konulmaya çalışılmıştır. Derginin yayımlanma sürecinde yaşanan gelişmeler ile yayın hayatına son vermesine neden olan olaylar ise dönemin gazetelerinden ve tanıkların hatıratlarından aktarılmıştır

Keywords

Görüşler, Tan Baskını, Sabiha Sertel, Mehmet Zekeriya Sertel

References

• Aydın, Mustafa, (2003). “1939-1945 Savaş Kaosunda Göreli Özerklik-2”, Baskın Oran (ed.), Türk Dış Politikası-Cilt I, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 385-476.
• Benderli, Gün, (2003). Su Başında Durmuşuz, İstanbul: Belge Yayınları.
• Berkes, Niyazi, (2005).Unutulan Yıllar, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Birgit, Orhan, (2005). Evvel Zaman İçinde, İstanbul: Doğan Kitap.
• Darendelioğlu, İlhan, (1962). Türkiye’de Komünist Hareketleri, İstanbul: Toprak Dergisi Yayınları.
• Deringil, Selim, (1994). Denge Oyunu-İkinci Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Dış Politikası, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Erduran, Refik, (2004). Sabiha, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Göğüş, Ali İhsan, (2008). Hep İsmet Paşa’nın Yanında, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Gürkan, Nilgün, (1998). Türkiye’de Demokrasiye Geçişte Basın (1945-1950), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Güzel, M. Şehmus, (1997). Türk Usulü Demokrasi, Ankara: Doruk Yayımcılık.
• Güzel, M. Şehmus, (2010). “Sertel’ler: Birkaç Anı”, Ayşegül Yaraman (yay. yön.), Biyografya 9 Sabiha Sertel, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, s. 153-168.
• Kabacalı, Alpay, (1985). “Tan Olayı”, Tarih ve Toplum Dergisi, 24, s. 22-26.
• Kahraman, Hasan Bülent, (2010). Türk Siyasetinin Yapısal Analizi-II, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Karakuş, Emin, (1977). İşte Ankara, İstanbul: Hürriyet Yayınları. Kardeş, Fethi, (1980). 60 Yılın Hikâyesi, Ankara: Basın Yayın Genel Müdürlüğü.
• Karpat, Kemal, (2010). Türk Demokrasi Tarihi, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Koçak, Cemil, (1995). “Siyasal Tarih (1923-1950)”, Sina Akşin (yay. haz.), Türkiye Tarihi 4: Çağdaş Türkiye 1908-1980, İstanbul: Cem Yayınevi, s. 127-211.
• Koçak, Cemil, (2013). Tarihin Buğulu Aynası, İstanbul: Timaş Yayınları.
• Küçük, Yalçın, (2006). Türkiye Üzerine Tezler, İstanbul: Salyangoz Yayınları.
• Özlük, Nuran, (2010). “Büyük Mecmua ve Sistematik İndeksi”, Turkish Studies, 5/3, s. 1801-1826.
• Sayılgan, Aclan, (1972). Türkiye’de Sol Hareketler 1871-1972, İstanbul: Hareket Yayınları.
• Sertel, Sabiha, (1987). Roman Gibi, İstanbul: Belge Yayınları.
• Sertel, Yıldız, (1995). Annem: Sabiha Sertel Kimdi, Neler Yazdı?, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Sertel, Yıldız, (2002). Susmayan Adam, İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Sertel, Zekeriya, (2001). Hatırladıklarım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Toker, Metin, (1970). Tek Partiden Çok Partiye, İstanbul: Milliyet Yayınları.
• Toker, Metin, (1971). Türkiye Üzerinde 1945 Kâbusu, Ankara: Akis Yayınları.
• Topuz, Hıfzı, (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Uşaklıgil, Emine, (2011). Benim Cumhuriyet’im, İstanbul: Everest Yayınları.
• Yalman, Ahmed Emin, (1997). Yakın Tarihte Gördüklerim ve Geçirdiklerim (II. Cilt), İstanbul: Pera Turizm ve Ticaret A.Ş.
• Yaraman, Ayşegül, (2010a). “Gün Benderli’nin Sabiha Sertel Hakkındaki Tanıklığı”, Ayşegül Yaraman (yay. yön.), Biyografya 9 Sabiha Sertel, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, s. 169-181.
• Yaraman, Ayşegül, (2010b). “Modernist Aydının Mücadelesi, İkilemi ve Hayal Kırıklığı: Türkiye Solunun Nesilden Nesile Aktardığı Miras”, Ayşegül Yaraman (yay. yön.), Biyografya 9 Sabiha Sertel, İstanbul: Bağlam Yayıncılık, s. 7-15.
• Yetkin, Çetin, (1983). Türkiye’de Tek Parti Yönetimi 1930-1945, İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Alöç, Kazım, (1967). “İfşa Ediyorum” (yazı dizisi), Yeni Gazete, 12 Nisan-26 Mayıs.
• Aras, Tevfik Rüştü, (1945). “Büyük Atatürk Zavallı Atatürk”, Görüşler, 1 Aralık.
• Atay, Falih Rıfkı, (1945). “İstanbuldaki Nümayiş”, Ulus, 6 Aralık. Ayın Tarihi, Kasım 1945.
• Aytul, Turhan, (1978). “14 Mayıs’tan 14 Mayıs’a”, Milliyet, 14 Mayıs.
• Baban, Cihad, (1945). “Biz de Bunu Beklerdik”, Tasvir, 2 Aralık.
• Baban, Cihad, (1945). “Türk Gençliğinin Galeyanı”, Tasvir, 5 Aralık.
• Baykurt, Cami, (1945). “Barış Savaşı”, Görüşler, 1 Aralık.
• Boran, Behice, (1945). “Zirai Reformda Memleketi İflas Etmiş Bir Rejime Götürmek İstiyorlar”, Görüşler, 1 Aralık.
• Cemgil, Adnan, (1945). “Faşizm Misyonerleri No: 1 Peyami Safa”, Görüşler, 1 Aralık.
• Cumhuriyet, (1945). “Bizim Yoldaşlar Nihayet Maskelerini Attılar”, 4 Aralık.
• Cumhuriyet, (1945). “Tahrikçi Bir Yalan ve İftira!”, 6 Aralık.
• Dündar, Can, (2010). “Türk Sağı Tan Baskınında Doğdu”, Milliyet, 5 Mayıs.
• Milliyet, (1952). “Menderes Balıkesir’de İnönü’ye Cevap Verdi”, 16 Mayıs.
• Müstecaplıoğlu, Esat Adil, (1945). “Anayasa-Demokrasi ve Kanunlarımız”, Görüşler, 1 Aralık.
• Nadi, Nadir, (1945). “Bir Hakikat ve Bir Üzüntü”, Cumhuriyet, 6 Aralık.
• Sadak, Necmettin, (1945). “Türk Gençliğinin Heyecanlı Gösterisine Dünya Hayran Kalmıştır”, Akşam, 7 Aralık.
• Sertel, M. Zekeriya, (1945). “Haftanın Görüşleri”, Görüşler, 1 Aralık.
• Sertel, Sabiha, (1945a). “Değişen Dünya”, Görüşler, 1 Aralık.
• Sertel, Sabiha, (1945b). “Zincirli Hürriyet”, Görüşler, 1 Aralık.
• Tanin, (1945). “Kalkın Ey Ehli Vatan!”, 3 Aralık.
• Tanin, (1945). “Üniversite Gençliğinin Tezahüratı”, 5 Aralık.
• Tasvir, (1945). “Görüşler İsimli Komünist Mecmuasının Münasebetsizliği”, 1 Aralık.
• Tasvir, (1945). “Kızıl Renkli Mecmuanın Programı Anlaşılmış Oldu”, 2 Aralık.
• Us, Asım, (1945). “Muhalefet Ticareti”, Vakit, 2 Aralık.
• Us, Asım, (1945). “Maskeler Düştü”, Vakit, 4 Aralık. Us, Asım, (1945). “Tahrikler Karşısında Gençliğin Heyecanı”, Vakit, 6 Aralık.
• Vakit, (1945). “Azıtan Tahrikçi Yayınlar Üzerine Üniversite Gençliği Büyük Gösteriler Yaptı”, 5 Aralık.
• Vatan, (1945). “Celal Bayar ve Arkadaşları Görüşler Mecmuası Neşriyatından Müteessir”, 1 Aralık.
• Yalçın, Hüseyin Cahit, (1945). “Nümayiş Hadisesi”, Tanin, 8 Aralık.
• Yalman, Ahmet Emin, (1945). “Sertellerin İkinci Bir Gafı”, Vatan, 1 Aralık.
• Yalman, Ahmet Emin, (1945). “Sol Mecmua Hadisesinin İç Yüzü ve Elemli Akisleri”, Vatan, 3 Aralık.
• Yalman, Ahmet Emin, (1945). “Gençliğin Heyecanlı Tezahürleri”, Vatan, 5 Aralık.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 16/3/1936, Sayı: 42052/, Dosya: 86-213, Fon Kodu: 30..18.1.2, Yer No: 62.20..10.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi, 4/6/1945, Sayı:, Dosya: 7964, Fon Kodu: 30..10.0.0, Yer No: 79.524..18.