Haber Medyası ve Mülteciler: Suriyeli Mültecilerin Türk Yazılı Basınındaki Temsili

Year 2015, Issue: 41, 229 - 256, 31.12.2015

Göksel Göker Savaş Keskin

Abstract

Haber medyası, toplumsal gerçekliği ideolojik durum tanımı, söylem ve temsil yoluyla yeniden üretmektedir. Habere konu olan içerik, egemen bakış açısına göre konumlandırılmakta ve çerçevelenmektedir. Bu çalışma, durumları itibari ile toplumla gerilimli bir ilişki kuran ve toplumsal konumları ‘ötekilik’ tecrübesiyle inşa edilen Suriyeli mültecilerin Türk yazılı basınındaki temsiline odaklanmaktadır. Çalışmada, küresel çapta bir sorun olarak görülen Suriyeli mültecileri konu edinen haber içeriklerindeki temsil biçimleri ve egemen söylemlerin açığa çıkarılması amaçlanmaktadır. Bu bağlamda, örneklem olarak seçilen Cumhuriyet, Yeni Şafak, Zaman, Posta ve Hürriyet gazetelerindeki haberler, içerik analizi ve van Dijk’ın geliştirdiği eleştirel söylem çözümlemesi yöntemleriyle analiz edilmiştir. Birbirini tamamlayan bu iki yöntem, haberlerdeki dil-temsil ilişkisinde somutlaşan kurgusal gerçekliği niceliksel ve niteliksel yönleriyle anlamaya yardımcı olmaktadır. Araştırma bulguları, gazetelerin konuya ideolojik perspektiften yaklaştığı ve Suriyeli mültecileri toplumsal sorunların merkezinde konumlandırdığını ortaya koymaktadır. Suriyeli mülteciler genel olarak edilgen ve mağdur olarak tanımlanmakla birlikte ‘günah keçisi’ olarak da gösterilmiştir

Keywords

Suriyeli Mülteci, Haber Medyası, Temsil, İçerik Analizi, Eleştirel Söylem Analizi

News Media and Refugees: Representation of Syrian Refugees in Turkish Press

Abstract

The news media reproduces social reality through ideological case definition, discourse and representation. The content that is subjected to news is positioned and framed according to dominant view. This study focuses representation in Turkish press of Syrian refugees that establish relationship which includes tension, with community due to their situation and it is built their social position with ‘otherness’ experience. In this sutudy is intended expose discourse and representation forms in contents of news that is subjected to Syrian refugees who are seen as a problem on global. In this context, the news that selected as sample in Cumhuriyet, Yeni Şafak, Zaman, Posta and Hürriyet newspapers are examined and are analyzed with content and van Dijk’s critical discourse analysis methods. These two methods that complement each other helps to understand fictional reality that is embodied in language-represented relationship in news with quantitative and qualitative aspects. Research findings reveals that newspapers approach to issue from ideological perspective and Syrian refugees are positioned origin of social problems. Syrian refugees are shown also as ‘scapegoat’ although are defined generally as passive and victim.

Keywords

Syrian Refugee, News Media, Representation, Content Analysis, Critical Discourse Analysis

References

• AFAD, (2013). Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacılar 2013 Saha Araştırması Sonuçları, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı.
• Boyraz, Zeki, (2015). “Türkiye’de Göçmen Sorununa Örnek Suriyeli Mülteciler”, Journal of World of Turks, 7(2), s. 35-58.
• Champhell, Charlie, (2013). Günah Keçisi: Başkalarının Suçlarının Tarihi. Gizem Kastamonulu (çev.), İstanbul: Ayrıntı.
• Castles, Stephen ve Miller, Mark J. (2008). Göçler Çağı: Modern Dünyada Uluslararası Göç Hareketleri. Bülent Uğur Bal ve İbrahim Akbulut (çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Dursun, Çiler, (2004). “Haberde Gerçekliğin İnşa Edilmesi Ne Demektir?”, Haber, Hakikat ve İktidar İlişkisi, Çiler Dursun (der.), Ankara: Elips Kitap. s. 37-65.
• Eagleton, Terry, (1996). İdeoloji. Muttalip Özcan (çev.), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Efe, İbrahim, (2015). Türk Basınında Suriyeli Sığınmacılar. İstanbul: SETA Yayınları. http://file.setav.org/Files/Pdf/20151225180911_turk-basininda-suriyelisiginmacilar-pdf.pdf, Erişim: 25.12.2015.
• Fairclough, Norman, (2003). “Söylemin Diyalektiği”, Söylem ve İdeoloji, Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (haz.), İstanbul: Su Yayınları. s. 173-184.
• Güngör, Nazife, (2011). İletişim: Kuramlar, Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Hall, Stuart, (1999). “İdeolojinin Yeniden Keşfi: Medya Çalışmalarında Baskı Altında Tutulanın Geri Dönüşü”, Medya, İktidar, ideoloji. Mehmet Küçük (der.), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. s. 77-126.
• Hall, Stuart, (2002). “İdeoloji ve İletişim Kuramı”, Medya, Kültür, Siyaset, Süleyman İrvan (der.), Ankara: Alp Yayınevi. s. 101-126.
• Hall, Stuart, (2003). “Kodlama ve Kodaçım”, Söylem ve İdeoloji, Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (haz.), İstanbul: Su Yayınları. s. 309-326.
• IOM, (2009). Göç Terimleri Sözlüğü, No: 18.
• İnceoğlu, Yasemin G. ve Çomak, Nebahat A. (2009). Metin Çözümlemeleri. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Kartal, Bilhan ve Başçı, Emre (2014). “Türkiye’ye Yönelik Mülteci ve Sığınmacı Hareketleri,” CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2), s. 275-299.
• Kearney, Richard, (2012) Yabancılar, Tanrılar ve Canavarlar: Ötekiliği Yorumlamak. Barış Özkul (çev.), İstanbul: Metis.
• Parenti, Michael, (2008). “Tekelci Medya Manipülasyonu,” Medya Popüler Kültür ve İdeoloji, Levent Yaylagül ve Nilüfer Korkmaz (der.), Ankara: Dipnot Yayınları.
• Ravenstein, Ernst Georg, (1885). “The Laws of Migration,” Journal of the Statistical Society of London, 48(2), 167-205.
• Schnapper, Dominique, (2005). Sosyoloji Düşüncesinin Özünde Öteki ile İlişki. Ayşegül Sönmezay (çev.), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Simmel, Georg, (2009). Bireysellik ve Kültür. Tuncay Birkan (çev.), İstanbul: Metis Yayınları.
• Tunç, Ayşe Şebnem, (2015). “Mülteci Davranışı ve Toplumsal Etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere İlişkin Bir Değerlendirme,” Tesam Akademi Dergisi, 2(2), s. 29-63.
• USAK, (2013). Sınırlar Arasında Yaşam Savaşı Suriyeli Mülteciler Alan Araştırması, Rapor NO: 13-04.
• Ünal, Serdar, (2014). “Türkiye’nin Beklenmedik Konukları: “Öteki” Bağlamında Yabancı Göçmen ve Mülteci Deneyimi,” Journal of World of Turks, 6(3), s. 65-89.
• van Dijk, Teun, (1988). News as Discourse. New York: Lawrence Erlbaum Associates, Publishers.
• van Dijk, Teun, (1993). “Principles of Critical Discourse Analysis,” Discourse and Society. Vol: 4(2). p. 249-283.
• van Dijk, Teun, (2003). “Söylem ve İdeoloji: Çok Alanlı Bir Yaklaşım,” Söylem ve İdeoloji, Barış Çoban ve Zeynep Özarslan (haz.), İstanbul: Su Yayınları. s. 13-112.
• van Dijk, Teun, (2007). “Bir Söylem Olarak Haberin Disiplinler Arası Çözümlenmesi,” Medya Metinlerini Çözümlemek. Gülseren Şendur Atabek ve Ümit Atabek (der.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Yıldız, Özkan, (2013). “Türkiye Kamplarında Suriyeli Sığınmacılar: Sorunlar, Beklentiler, Türkiye ve Gelecek Algısı,” Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 16(1), s. 140-169.
• http://data.unhcr.org/syrianrefugees/regional.php, (Erişim: 03.09.2015).