Filistin-İsrail ve Ukrayna-Rusya Savaş Haberlerinin İdeoloji Perspektifinde Tematik Analizi

Year 2025, Issue: 69, 112 - 135, 18.03.2025

Mehmet Ulaş

https://doi.org/10.47998/ikad.1579950

Abstract

Medyada yer alan metinler, yerel ve küresel boyutta gündemde yer alan konu başlıklarının topluma aktarılması ve toplumsal yapının enformasyon arayışının giderilmesi açısından önemli bir rol üstlenmektedir. Ancak medya organlarının ontolojik arka planını oluşturan ideolojik kabuller medya ile özdeşleşen bu rollerin işlevsiz kalmasına neden olmaktadır. Medya ve ideoloji arasındaki bu organik ilişki medyanın nesnelliği konusundaki paradoksların zeminini oluşturmaktadır. Medya içeriklerini oluşturan metinlerde tercih edilen sözcükler ise medya organlarının ideolojik tutumları hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Tercih edilen sözcüklerin, okuyucularını medya organının ideolojik perspektifine göre şekillenen bir politik duruşa yönlendirmesi, medyada yer alan metinlerin ideolojik tahakküm oluşturan politik söylemler üzerine inşa edildiğini göstermektedir. Politik söylemler okuyucuların ilgili konu başlığına dair algılarının, tutumlarının ve fikirlerinin manipülatif eksende şekillenmesine olanak sağlamaktadır. Ayrıca güç/iktidar ilişkisi etrafında oluşturulan politik söylemler haberin niteliğine dair hangi temaların ön plana çıkarılacağının belirlenmesinde de önemli bir rol oynamaktadır. Bu kapsamda çalışmanın amacı Filistin-İsrail ve Ukrayna-Rusya savaş haberlerinde politik söylem perspektifinde öne çıkan temaları incelemektir. Bahsi geçen amaç doğrultusunda dünyanın en büyük ekonomisine sahip ABD ile Avrupa Birliği Üyesi ülkelerden en büyük ekonomiye sahip Almanya’nın en yüksek tiraja sahip iki gazetesinde yer alan Filistin-İsrail ve Ukrayna-Rusya savaş haberleri doküman analizi tekniğinden hareketle MAXQDA 2020 programı aracılığıyla incelenmiştir. Tümevarım yaklaşımından hareketle keşfedici kodlamanın yapıldığı incelemede “saldırılara yönelik genel bilgiler”, “saldırılara yönelik küresel bakış” ve “saldırıların insan hakları boyutu” şeklinde üç ana tema ön plana çıkmıştır. Sonuç olarak çalışmada, örneklemi oluşturan USA TODAY ve BILD gazetelerinde yer alan haber metinlerinde tercih edilen sözcüklerin ideolojik perspektife dayalı politik söylem farklılıkları taşıdığı belirlenmiştir.

Keywords

Filistin-İsrail, Ukrayna-Rusya, Politik Söylem, İdeoloji

Thematic Analysis of Palestine-Israel and Ukraine-Russia War News from an Ideological Perspective

Abstract

The texts in the media play an important role in conveying the topics on the agenda at local and global levels to the society and in eliminating the social structure's search for information. However, the ideological assumptions that form the ontological background of media organs cause these roles identified with the media to become dysfunctional. This organic relationship between media and ideology forms the basis of the paradoxes regarding the objectivity of the media. The words preferred in the texts that constitute the media content provide important clues about the ideological attitudes of the media organs. The fact that the preferred words lead their readers to a political stance shaped according to the ideological perspective of the media organ shows that the texts in the media are built on political discourses that create ideological domination. Political discourses allow the perceptions, attitudes and ideas of the readers regarding the relevant topic to be shaped along a manipulative axis. In addition, political discourses formed around the relationship between power and authority play an important role in determining which themes will be highlighted regarding the nature of the news. In this context, the aim of the study is to examine the prominent themes in the Palestine-Israel and Ukraine-Russia war news from the perspective of political discourse. In line with the aforementioned purpose, the Palestine-Israel and Ukraine-Russia war news in the two newspapers with the highest circulation in the USA, which has the largest economy in the world, and Germany, which has the largest economy among the the member states of the European Union, were examined using the document analysis technique using the MAXQDA 2020 program. In the examination, exploratory coding was performed based on the inductive approach, and three main themes emerged as “general information on the attacks”, “global perspective on the attacks” and “human rights dimension of the attacks”. As a result, it was determined that the words preferred in the news texts in the USA TODAY and BILD newspapers, which constitute the sample, carried political discourse differences based on ideological perspective.

Keywords

Palestine-Israel, Ukraine-Russia, Political Discourse, Ideology

References

• Abbasov, S., & Ercan, M. (2024). Tarihsel perspektif bağlamında, siyonizm ideolojisinin İsrail ile Filistin arasında yaşanan çatışmalara temel etkileri. Anadolu Strateji Dergisi, 15-27.
• Althusser, L. (1969). For Marx. (I. Ergüden, Çev.) London: The Penguin Press.
• Aras, İ. (2010). Filistin–İsrail arasındaki temel sorunlar ve uluslararası hukuk. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı. Ankara: Yök Tez.
• Arı, T. (2017). Geçmişten günümüze orta doğu cilt 2: Irak, İran, ABD, petrol, barış süreci ve Arap baharı. Bursa: Alfa Akademi Yayınevi.
• Arık, E., & Akgün, H. (2018). Medya metinlerinin inşasında ideolojik farklılıklar: “Süper teşvik paketi” haberlerinin söylem analizi. Intermedia International E-Journal, 197-211.
• Armaoğlu, F. (1984). 20. yüzyıl siyasi tarihi 1914-1980. Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Baharçiçek, A., & Ağır, O. (2015). Kırım’ın Rusya Federasyonu’na bağlanmasının Rusya’ya komşu ülkelere olası etkileri. Akademik Bakış Dergisi, 29-47.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 231-274.
• Baroud, R. (2006). The Second Palestinian Intifada. London: Pluto Press.
• Bartles, C., & McDermott, R. (2014). Russia’s military operation in crimea. Problems of Post-Communism, 46-63. Baudrillard, J. (2002). Selected writings. (M. Poster, Dü.) Kaliforniya: Stanford University Press.
• Benveniste, E. (1971). Problems in general linguistics. Miami: University of Miami Press.
• Berry, M., & Philo, G. (2006). Israel and Palestine competing histories. London: Pluto Press.
• Bowen, G. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 27-40.
• Bowles, K. (2010). Representation And Textual Analysis. S. Cunningham, & G. Turner içinde, The Media and Communications in Australia (s. 67-87). Avustralya: Allen & Unwin.
• Canbey, M. (2024). İsrail-Filistin Savaşı’nda uluslararası kuruluşların göstermiş olduğu diplomasi performansının incelenmesi: BM örneği. Ombudsman Akademik, 132-162.
• Cleveland, W. (2008). Modern Ortadoğu tarihi. (M. Hamurcu, Çev.) İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Çalık Topuz, Z. (2022). Tek taraflı çekilmenin ardından Gazze. International Journal of Social Inquiry, 209-222.
• Çalık Topuz, Z. (2023). Çatışma çarkı çözümlemesi ekseninde Filistin-İsrail sorunu. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 291-320.
• Çelikçi, A. S. (2021). Soğuk savaş sonrası dönemde ulus devlet ve milliyetçilik: küreselleşme çerçevesinde ulus devlet ve milliyetçilik tartışmaları. İmgelem, 15-34.
• Çulhaoğlu, M. (1998). İdeolojiler alanı ve Türkiye örneği. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Dijk, T. V. (2015). Söylem ve İdeoloji; Çokalanlı Bir Yaklaşım. B. Çoban, & Z. Özarslan içinde, Söylem ve ideoloji (N. Ateş, Çev., s. 15-100). İstanbul: Su Yayınevi.
• Eagleton, T. (2015). İdeoloji. (M. Özcan, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ercan, M. (2015). Uluslararası hukuk normları bağlamında kırım meselesi: Self determinasyon mu? İlhak mı?”. International Journal of Social Science, 95-13.
• Erkiner, H. H. (2022). Uluslararası sorumluluk hukuku ve Rusya’nın 24 Şubat 2022 saldırısı. Avrasya Dünyası/Eurasian World, 4-13.
• Erkmen, S. (2009). Filistin’de iktidar mücadelesi: Hamas el-fetih ilişkileri. Ortadoğu Analiz, 14-21.
• Fairclough, N. (1995). Critical discourse analysis: The critical study of language. Londra: Longman Publishing Group.
• Faizai, R., Sumariara, S., Djatmika, D., & Wiratno, T. (2024). Appraisal and ideology realization in indonesia state capital relocation news texts. International Journal Of Society, Culture & Language; Raleigh, 74-87.
• Fifi, I., & Susana, W. (2023). Attitude realization in omicron news reporting: Appraisal in critical discourse analysis. K@ta: A Biannual Publication On The Study Of Language And Literature, 111-125.
• Forero, R., Nahidi, S., De Costa, J., Mohsin, M., Fitzgerald, G., Gibson, N., Aboagye-Sarfo, P. (2018). Application of four-dimension criteria to assess rigour of qualitative research in emergency medicine. BMC Health Services Research.
• Fraser, T. G. (1980). The middle east 1914-1979. London: Palgrave Macmillan.
• Gölcü, A., & Karadeniz Demirata, B. (2024). İsrail’in dezenformasyon stratejisini çözümlemek: Gazze saldırıları örneği. Ombudsman Akademi, 195-226.
• Hall, S. (2014). Medya ve İdeoloji. S. İrvan içinde, Medya kültür siyaset (s. 79-97). Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Hall, S. (2017). Temsil İşi. S. Hall içinde, Temsil kültürel temsiller ve anlamlandırma uygulamaları (İ. Dündar, Çev., s. 21-99). İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Herman , E. S., & Chomsky, N. (2006). Rızanın imalatı: kitle medyasının ekonomi politiği. (E. Abadoğlu, Çev.) İstanbul: Aram Yayıncılık.
• Hroub, K. (2008). Palestinian ıslamism: Conflating national liberation and socio-political change. Italian Journal of International Affairs, 59-72.
• Hyland, F. P. (1991). Armenian terrorism: The past, the present, the prospects. Colorado: Westview Press.
• Kara, R. (1986). Siyonizm ve Filistin trajedisi. İstanbul: Yarın Yayıncılık.
• Karaköse, H. (2018). Filistin ve Kudüs meselesine genel bir bakış: (XIX. yüzyılın ortasından XX. yüzyıl ortalarına kadar). Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 150-165.
• Karakuş, G. (2022). Sovyetler birliği neden dağıldı? The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 291-299.
• Karaman, L. (1992). Uluslararası ilişkiler çıkmazında Filistin sorunu. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Kellner, D. (1995). Media culture: Cultural studies, ıdentity, and politics in the contemporary moment. London: Routledge.
• Kişi, E. (2023). 1948’den bugüne, tarihi ve siyasi yönleri ile ‘‘İsrail-Filistin sorunu’’. Anlambilim MTÜ Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 262-274.
• Konak, A. (2019). Kırım’ın ilhakı ile sonuçlanan Ukrayna krizi ve ekonomik etkileri. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 80-93.
• Kubicek, P. (2008). The history of Ukraine (the greenwood histories of the modern nations). Kaliforniya: Greenwood Publisher.
• Laval, P. (1997). Israeli Military Leadership During The Yom Kippur War: Reflections on The Art of Reflections. K. Avruch, & W. Zenner içinde, Critical essays on Israeli society, religion and government. New York: Albany: State University of New York Press.
• McLellan, D. (2009). İdeoloji. (B. Yıldırım, Çev.) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Meital, Y. (2014). Israel’s perceptions of the plo: From recognition to the ‘no partner’ paradigm. Contemporary Review of the Middle East, 355-370.
• Mercan, M. H. (2018). Süreklilik ve değişim bağlamında Hamas’ın siyasal stratejisi. Ortadoğu Etütleri, 62-78.
• Merriam, S., & Tisdell, E. (2009). Qualitative research: A guide to design and implementation. Jossey-Bass.
• Mikal, E. H. (2007). Yeni çarlar ve Rus dış politikası. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Mishal, S., & Sela, A. (2000). The Palestinians Hamas: Vision, violence and coexistence. New York: Colombia University Press.
• Mock, S., Obeidi, A., & Zeleznikov, J. (2014). A brief outline of the Israel-Palestinian conflict. Group Decision and Negotiation, 1245-1262.
• Neuman, L. (2022). Toplumsal araştırma yöntemleri nicel ve nitel yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Özdemir, M. (2020). Post-truth çağda ideolojik farklılıkların medya içeriklerine yansıması: barış pınarı harekâtı haberlerinin söylem analizi. Egemia Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Hakemli E-Dergisi, 107-138.
• Özkoç, Ö. (2009). Savaş ve barış: doksanlı yıllarda Filistin-İsrail sorunu. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 167-195. Özmen, S. (2006). İsrail ve etnik dini çatışmalar. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Reyni, H., & Xiaoyun, H. (2024). Shared concerns versus ideological preferences: The New York Times’ coverage of two olympics games held ın the global health crisis. Global Media and China, 221-236.
• Said, E. W. (1989). İntifada and Independence. Z. Lockman, & J. Beinin içinde, Intifada the Palestinian uprising against Israeli occupation (s. 5-26). Washington: South End Press.
• Sakwa, R. (2016). Frontline Ukraine-crisis in the borderlands. London: I.B.Tauris.
• Sarp, Ç., & Cihan, M. (2020). Ortadoğu’da müdahalecilik ve egemenlik. Akademik Hassasiyetler, 1-19. Seyhan, A. S., Zararsız, Ö. F., & Ayaşlıoğlu, E. (2021). Pandeminin politikleştirilmesi ve söylem: Cumhuriyet ve Sabah gazeteleri örneğinde koronavirüs haberleri üzerine bir analiz. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 17-37.
• Shoemaker, P., & Reese, S. (2014). İdeolojinin Medya İçeriği Üzerindeki Etkisi. S. İrvan içinde, Medya kültür siyaset (s. 97-133). Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Stone, D. (2006). A military history of Russia: From Ivan the terrible to the war in chechnya. Kaliforniya: Praeger Publishers.
• Tüysüzoğlu, G. (2017). Rusya dış politikasının etkin silahı: Donmuş çatışma bölgeleri. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 185-219.
• Vincent, A. (2009). Modern political ideologies. New Jersey: Wiley-Blackwell.
• Weingardt, M. (2002). Deutsche Israel-Und nahostpolitik: Die geschichte einer gratwanderung seit 1949. Frankfurt: Campus Verlag.
• Wilson, J. (2015). Politik Söylem. B. Çoban, & Z. Özarslan içinde, Söylem ve ideoloji (Z. Özaraslan, Çev., s. 101-119). İstanbul: Su Yayınevi.
• Wojtasik, W. (2019). Electoral manipulatıon via media: Theory and evidence. Communication Today, 28-40. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, D. (2024). Filistin-İsrail çatışması: Liberal basının bakış açısından uluslararası bir analiz. Ombudsman Dergisi, 309-344.
• Yılmaz, N., Kılınç, Ö., & Kocabaş, O. (2022). Çevrim içi şikâyetler üzerine nitel bir araştırma. Intermedia International e-Journal, 391-410.
• Yılmaz, T. (2009). Uluslararası politikada Ortadoğu. Ankara: Barış Platin.
• Yin, R. (2012). Applications of case study research. Kaliforniya: SAGE Publications.