Muhammed İkbal’in Kader Anlayışı

Yıl 2017, Sayı: 8, 99 - 114, 31.12.2017

Abdul Basit Zafar

Öz

Muhammed İkbal’in yaşadığı dönem (1877-1938) Osmanlı İmparatorluğu’nun son zamanlarına denk gelmektedir. İkbal’in adının yirminci yüzyılın hem dini hem politik reformcularla birlikte hatırlanması gerekiyor. İkbal’e göre Müslümanların zavallılığının, özellikle Hint alt kıtasındaki Müslümanların yozlaşmasının sebebi onların statik dünya görüşüdür. Böyle bir bakış açısı onların durumunu değiştirmedi. Bunun yanında hâkim tabakanın toplum üzerinde daha baskın olmasını meşrulaştırdı. Bu durumu dindaşlar kader ve alın yazısı olarak gördüklerinden kendilerini hayattan soyutlamışlardır. İkbal bu pasif hayat anlayışına karşı, İslam’ın ilk dönemindeki ferdin (bireyin) hürriyetinden bahseder ve insanın düşünce ile birlikte eylemlerde de özgür olduğunu vurgular. İkbal; Hz. Muhammed’in günlük meselelerde Kur’an’dan sonraki ilk müçtehit olduğunu ve kendi dönemindeki ulemaları içtihat etmeye davet ettiğini belirtir. Bu konuda İkbal, dinamik alem anlayışını ortaya koyar ve Müslüman olan kişiyi değişim gücüne sahip hür bir birey ile denk tutar.

Anahtar Kelimeler

Muhammed İkbal, Kader, Kadercilik, Ferdilik, Özgürlük

Mohammad Iqbal's Understanding of Fate

Öz

Mohammed Iqbal lived in a period (1877-1938) that witnessed the downfall of Ottoman empire and consequently of Muslim world. His name is among those voices of twentieth century, who called for reform in political as well as religious spheres. To Iqbal’s mind, the cause of downfall of Muslims, especially of South Asia had its roots firmed in their static world view. This gave abundant authority to rulers over masses throughout history and finally this comprehension of fate and destiny kept Muslims aloof from taking any serious action in practicalities of life. Iqbal tried to reshaped this passivity by signifying the expressions of free and individual thoughts of early Islam. Iqbal views Quranic message as prime mover for social reform and Prophet Mohammed as the first Mujtahid. This paper deals with his answer to the immensely spread problem of determinism in Muslim world. He insists on a dynamic view of world with believer of a free spirit having will to change and evolve throughout.

Anahtar Kelimeler

Mohammed Iqbal, Fate, Fatalism, Individuality, Reconstruction of Islamic thought

Kaynakça

• Ahmed, Wasim, ‘İkbal’in (1877-1938) İctihad Anlayışı’ çev: Menderes GÜRKAN, İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 2005.
• Aydın, Mehmet S. “İkbal’in Felsefesinde İnsan”, A.Ü.İ.F.D., C. XXIX, Ankara, 1987.
• Aydın, Mehmet S, ‘Muhammed İkbal’ın Din Felsefesinde ‘Ulühiyet’ Kavramı’, İslam İlimleri enstitüsü Dergisi, A.Ü.İ.F, 1981.
• Düzgün, Şaban Ali, ‘Sosyal Teoloji’, Lotus Yayınevi, Ankara, 2012.
• Düzgün, Şaban Ali, ‘Allah Tabiat ve Tarih’, Lotus Yayınevi, Ankara, 2012.
• Güler, İlhami, ‘Derin Ahlak - teolojik- Siyasi Ahlak Analizleri’, Ankara okulu Yayınları, Ankara, 2015.
• Hassan, Rifaat, ‘İkbal’in Düşüncesinde İrade Hürriyeti ve Kader’, çev. Ahmet İshak DEMİR, Kelam Araştırmaları Dergisi 2:1, 2004.
• İkbal, Muhammed ’İslam’da Dini Tefekkürün Yeniden Teşekkülü’, çev. Sadık YENİLİ, Mutena yayın, 2014.
• İkbal, Muhammed, ‘İslam’da Dini Tefekkürün yeniden Teşekkülü’, çev. Sofi HURİ, İstanbul, 1964.
• İkbal, Muhammed, Makaleler, çev. Celal SOYDAN, Hece Yayınları, 2015.
• İkbal, Muhammed, ‘Câvidnâme’, çev. Halil TOKER, Kaknüs Yayınları, İstanbul 2014.
• Kaplan, İbrahim, ‘M.İkbal’in Tevhid yorumu: Tevhid inancının Dinamik yapısı’, Fırat Ü.İlahiyat Fakültesi Dergisi 12:1,ss.83-101, 2007.
• Kaplan, İbrahim,’Muhammed İkbal’in Islahat projesinde İnsan Kaderi problemi’, Kelam Araştırmaları Dergisi, c. 2:1, s.71-88, 2003.
• Schimmel, Annemarie, ‘Peygamberâne bir şair ve filozof Muhammed İkbal’, çev. Senail ÖZKAN, Ötüken Neşriyat A.Ş, İstanbul, 2012.