Medîne, Medeniyet Ve Mûsikî Üstüne Bazı Düşünceler

Yıl 2015, Sayı: 3, 33 - 48, 30.06.2015

Fazlı Arslan

Öz

Şehir, sadece mimarî eserler, parklar, bahçeler, yalılar, sebiller, sanat yapıtları vb. fizikî unsurlardan oluşmaz. Bir de folklor, edebiyat, mûsikî, mimarî gibi şehrin ruhunu temsil eden diğer unsurlar vardır. Bir mimarî eser o şehrin maddî bir unsuru olsa da o eseri var eden, ortaya koyan mimarî anlayış onun ruhudur. Âşık kahveleri, yaren dernekleri yapısal olarak maddî olsa da onları bir araya getiren felsefe o şehrin ruhunu bize gösterir. Saz şairleri, edebiyatçıları, sair sanatçıları, oyuncuları, onların ortaya koyduğu eserler ve yazdıkları her şey, o şehrin ruhunu temsil ve ifade ederler. Bu ikisi bir araya geldiğinde bir şehir adından söz ettirir, kendini tarihe yazdırır. İşte şehre kimlik kazandıran, ona ruh ve hayat veren unsurlardan biri de şehirle özdeşleşen mûsikîsidir. Tarihte adından övgüyle bir şekilde söz ettirmiş önemli şehirlere bakıldığında onlarla özdeşleşen, oranın aynası olan mûsikîşinasların ve mûsikî eserlerinin de var olduğunu görüyoruz. Demem o ki şehir (medîne) ile mûsikî arasında sıkı bir ilişki vardır ve olmuştur. Bu metinde, işte bu ilişki tarihsel örneklerle irdelenecek ve bir şehrin mûsikî zenginliğine katkı için nelerin yapılması gerektiği konusunda düşünceler ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Şehir, Medeniyet, Medeni, Musiki, Sanat, Sanatkar

Some Thoughts on City, Civilization and Music

Öz

City does not only consist of pysical elements such as architectural works, parks, gardens, mansions, fountains, artwork and so on. But there are elements those which present the soul of city, such as folklore, literature, music and architecture. Even though an arthitectural work is material element of that city, arthitectural concept which generates and produces that work is it soul. Here one of the elements which bring idendity in city and give soul and life is its music with which identifies city. This is all to say, there is and there has been a close relation between city and music. İn this paper, this relation will be investigated by historical samples and put forth some remarks on what can be up to contribute to musical wealth of a city.

Anahtar Kelimeler

City, Civilization, Civilized, Nusic, Art, Artsist

Kaynakça

• Akyol, T., Bilim ve Yanılgı, Doğan Kitap, İstanbul 2011.
• Aksoy, B. İstanbul Müziğin Renkleri, Boyut Yayın Grubu, İstanbul 1996.
• ………., “Ortadoğu Klasik Musikisinin Bir Merkezi: İstanbul”, Osmanlı, c. 10, (1999), s. 801-812.
• Albayrak, Ahmet “Bir Medeniyet Kuramcısı Olarak İbn Haldun”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 9, Cilt: 9. (2000).
• Ali Ufki, Topkapı Sarayında Yaşam, (Çev. Ali Berktay), Kitap Yayınları, İstanbul 2002.
• ………., Mecmuâi Saz ü Söz, (Hzl. Şükrü Elçin), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000.
• Ataman, S. Yaver, Türk İstanbul, (yayına hzl. Süleyman Şenel) İBB yayınları, İstanbul 1997.
• Arslan, F., “Segâh Tekbir ve Salât-ı Ümmiyye İle Itrî’yi Anmak”, Musikişinas, sayı 12 Boğaziçi Üniversitesi Yay, İstanbul 2012.
• Ayvazoğlu, Beşir, “İstanbul Kültürü ve Estetiği”, Şehir ve Kültür: İstanbul, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2010, s. 12-60.
• Ekinci, M. Uğur, Cem Behar Saklı Mecmua: Ali Ufkî’nin Bibliothèque Nationale de France’taki [Turc 292] Yazması. (Kitap tanıtımı), Bilig, sayı, 53, (2010) s. 261-263.
• Erkoçoğlu, F., Fazlı Arslan, “Endülüs’ün Sanat Güneşi Ziryab”, İSTEM, sy. 14, Endülüs Özel Sayısı, 2009/2, s. 261-181. Ersoy, M. Âkif, Safahat, Akpınar Yayınları, İstanbul 1987.
• Gazimihal, M. Ragıp, Konya’da Musiki, Halkevi Yayınları, Ankara 1947.
• ………., Bursa’da Musiki, Halkevi Yayınları, Bursa 1943.
• Hisar, Abdülhak Şinasi Boğaziçi Mehtapları, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1978.
• İbn Haldun Mukaddime, MEB Yay., İstanbul 1991, C. II.
• Kantemiroğlu, Kitābu ‘İlmi’l-Mūsīkī alā vechi’l-Hurufāt, (Hzl. Yalçın Tura), YKY., İstanbul 2000.
• Kaygısız, M., Türklerde Müzik, Kaynak Yayınları, İstanbul 2000.
• Levendoğlu, O. “İstanbul’da Müzik: Evrensel Bir Mesaj mı?”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı: 30, (2011). s. 315-326.
• Pala, İ. “İstanbul: Dizelerin ve Cümlelerin Müstesna Şehri” Şehir ve Kültür: İstanbul, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2010, s.186-232.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi, Beş Şehir, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005.
• Tarlan, Ali Nihat, Fuzuli Divanı Şerhi, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay., Ankara 1985.
• Türkmen, Erkan, Emir Hüsrev-i Dihlevi’nin Hayatı Eserleri ve Edebi Şahsiyeti, AKM Yayınları, Ankara 1989.
• Uygun, Nuri, Safiyyüdin Abdülmümin Urmevi ve Kitabü’l-Edvârı, Kubbealtı Yayınları, İstanbul 1999.
• Yeprem, M. S. Türk Cami Musikisi ile Mukayeseli Olarak İstanbul Gayr-ı Müslimlerinde Mabed Musikisi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul 2004.
• Vahit Lütfi Salcı Jübilesi, (Şerif Baykurt’un konuşması) Yeşilyurt Basımevi, Kırklareli 1949, s. 9-13.