Bir Kimsenin Başkasının Günahını Yüklenip Yüklenmeyeceğine Dair Aralarında Çelişki Bulunduğu Zannedilen Âyetlerin Anlam Bütünlüğü ve Bunların Meallere Yansıyan Boyutunun Tahlili

Year 2024, Volume: 12 Issue: 2, 324 - 346, 31.12.2024

Süleyman Pak

https://doi.org/10.51450/ilmiyat.1511883

Abstract

Kur’an ilahi bir kelam olup ayetleri arasında çok güçlü bir anlam bütünlüğü bulunmaktadır. Ancak onun üslubuna, dil özelliklerine, nüzul ortamına ve makasıdına yabancı olanlar, bazı ayetler arasında tearuz bulunduğu kanısına varabilmektedir. Ayetler arasında zahirde görülen bu çelişki durumu bir anlama problemi olduğundan bunu gidermede bazı yöntemler sunan ve adına Müşkilü’l-Kur’ân denilen bir ilim dalı bulunmaktadır. Aslında bu meselenin zuhuru eski dönemlere kadar dayanmakta, iyi niyetle anlama çabası içerisinde olan veya Kur’ân’a ta’n etmek isteyen art niyetli kimselerin sorduğu soru ve iddialara cevap vermek üzere eserler yazıldığı görülmektedir. Bunlar içerisinde özellikle İbn Kuteybe’nin Te’vîlü müşkili’l-Kur’ân’ını zikretmek yerinde olur. Bu çalışma ayetler arasında çelişki bulunduğu zannını gidermede başvurulan yöntemlerden biri olan cem ve telif usulü çerçevesinde bir kimsenin başka birinin günahlarını yüklenip yüklenemeyeceğine dair ayetleri incelemekte ve bu konuyu meallere yansıması cihetiyle değerlendirmektedir. Bu kapsama giren ayetlerin aralarında anlam bütünlüğü bulunduğuna dair açıklamalar tefsirlerden ve bu alanda yazılmış müstakil eserlerden yararlanılarak açıklanmakla birlikte çalışmayı özgün kılan en önemli yönü bu tür ayetlerin meallere nasıl yansıdığının örnekler üzerinden tespit edilmesidir. Bu bağlamda çalışma bir yandan ayetler arasında anlam bütünlüğünün varlığını ortaya çıkarmayı hedeflerken bir yandan da meallerde ayetlerin bu anlam bütünlüğünü sağlayacak şekilde çevirisinin yapılıp yapılmadığının tespit edilmesini amaçlamaktadır. Yapılan inceleme ve değerlendirmelere göre ayetler günahın şahsiliği noktasında anlam bütünlüğü taşımakta, zahirde görülen çelişki kanısı gerekli açıklamalarla giderilmiş olmaktadır. Meallerde suçun şahsiliği ilkesini vurgulayan bir anlamanın benimsendiği görülmekle beraber bu hususta mevzubahis ayetlerin birlikte değerlendirilerek tefsiri tercüme yöntemiyle daha açık ve sade bir şekilde ifade edilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Nitekim bu çalışma suçun şahsiliği ilkesi çerçevesinde ayetler arasında anlam bütünlüğü bulunduğunu ve burada hiçbir şekilde çelişkiden söz edilemeyeceğini ve zahirde görülen tearuz durumunun ise insan kaynaklı olduğunu göstermektedir.

Keywords

Tefsir, Kur'an, İç Bütünlük, Günah, Bireysellik

The Completeness of the Meaning of the Verses that are Supposed to Have a Contradiction as to Whether a Person Should Bear Another's Sin or Not, and the Analysis of Their Dimension Reflected in the Translations

Abstract

The Quran is a divine word with a strong unity of meaning among its verses. However, those unfamiliar with its style, language features, environment, and context may perceive contradictions between verses. This misunderstanding led to the development of Mushkil al-Qurʾān; a branch of study focused on resolving such issues. The emergence of the issue dates to the early periods of Islam. Works were written to answer the questions and claims asked by those trying to understand it with good or bad intentions to insult the Quran. One of these works is Ibn Qutayba's Taʾwīl al-Mushkil al-Qurʾān. This study examines the verses regarding whether a person can bear another person's sins within the framework of the method of collection and compilation, which is one of the methods used to eliminate the assumption that there is a contradiction between the verses. It evaluates this issue in terms of its reflection on the translations. The study uses commentaries and independent works to explain the semantic integrity between the relevant verses. Its originality lies in determining how these verses are translated in practice. The aim is to demonstrate the semantic unity between verses and assess whether translations accurately reflect this unity. According to the findings, the verses maintain semantic integrity regarding the individuality of sin, and apparent contradictions are resolved through proper explanations. While translations generally align with the principle of individual responsibility for sin, there remains a need for more explicit, more consistent translations using interpretative methods. As a result, this study shows a unity of meaning between the verses within the framework of the principle of individuality of crime, that there is no contradiction here, and that the apparent contradiction is of human origin.

Keywords

Tafsir, Quran, Integrity, Sin, Individuality.

References

• Abdülbâkî, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemü’l-müfehres li elfâzi’l-Kur’âni’l-kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1987.
• Abduh, Muhammed ve Rıza, Reşid. Tefsîru’l-menâr. 12 Cilt. Mısır: Dâru’l-Menâr, 1367.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. 50 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Anawati, Georges C. “İslam'da Asli Günah 'Kavramı Var mıdır?”. çev. Sadık Kılıç. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (Aralık 1986), 507-518.
• Ataman, Buket. “Günah Kavramı ve Günah Anlamına Gelen Bazı Kavramlar”. International Social Sciences Studies Journal 10/3 (March 2024), 404-412.
• Begavî, Ebû Muhammed Hüseyin b. Mesud. Meâlimü’t-tenzîl. 8 Cilt. Riyad: Dâru’t-Tayyibe, 1411.
• Beyzâvî, Nasıruddin Ebû Hayr Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ts.
• Bebek, Adil. “Günah”. Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi. 14/282-285. İstanbul: TDV Yayınları, 1996.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî. Dımaşk: Dâru ibn Kesîr, 2002.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân. 10 Cilt. İstanbul: Matbaa-i Osmâniye, 1926.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 1990.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvud. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, 1417.
• Ebussuûd b. Muhammed el-‘İmâdî. İrşâdu’l-‘akli’s-selîm ilâ mezâye’l-Kitâbi’l-kerîm. 5 Cilt. Riyad: Mektebetü’r-Riyâdi’l-Hadîse, ts.
• Ebû Ubeyde, Ma’mer b. Müsennâ. Mecâzü’l-Kur’ân. 2 Cilt. Kahire: Mektebetü’l-Hâncî, ts.
• Ensârî, Zekeriyyâ b. Muhammed b. Ahmed b. Zekeriyyâ. Fethu’r-Rahmân bi keşfi mâ yeltebisü fi’l-Kurân. Beyrut: Dâru’l-Kur’âni’l-Kerîm, 1983.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. çev. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları,1997.
• Ezherî, Ebû Mansur Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-lüga. Kahire: ed-Dâru’l-Mısriyye, ts.
• Ferâhidî, Halil b. Ahmed. Kitâbu’l-Ayn. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Göregen, Mustafa. “Karâfî’nin Kitâbü’l-Ecvibeti’l-Fâhira an Es’ileti’l-Fâcira İsimli Eserinde Hıristiyanlık Eleştirisi”. Türkiye İlahiyat Araştırmaları Dergisi 7/3 (2023), 433-447.
• Işıcık, Yusuf. Kur’an’ı Anlamada Temel İlkeler. Konya: Esra Yayınları, 1997.
• İbnü’l-Cevzî, Ebû’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr. 9 Cilt. Beyrut: Mektebü’l-İslâmî, 1984.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kurâni’l-azîm. 15 Cilt. Riyad: Dâru’t-Tayyibe, 1997.
• İbn Mâce, Ebû Abdullah Muhammed b. Yezîd el-kazvînî. Sünenü ibn Mâce. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, ts.
• İbn Manzûr. Lisânu’l-arab. 6 Cilt. Kahire: Dâru’l-Ma’ârif, ts.
• İsfahânî, Ebû Kâsım Hüseyin b. Muhammed er-Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kurân. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• İzzeddin Abdulaziz b. Abdusselâm. Fevâid fî müşkili’l-Kur’ân. Cidde: Dâru’ş-Şurûk, 1982.
• Karâfî, Şihabüddin Ebü’l-Abbâs. Kitâbü’l-ecvibeti’l-fâhira an es’ileti’l-fâcira. Kahire: Mektebetü’l-Vehbe, 1987.
• Karagöz, İsmail. “İnsanın Günah İşlemesine Sebep Olan Genel Karakteri”. Diyanet İlmi Dergi 31/2 (Haziran 1995), 45-59.
• Karaman, Hayrettin vd. Kuran Yolu. 5. Cilt. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Kılıç, Sadık. Kur’an’da Günah Kavramı. Konya: Hibaş Yayınları, 1984.
• Kılıçarslan, Mehmet. Müşkilu’l-Kur’ân. Ankara: Fecr Yayınları, 2022.
• Kırtay, M. Faik. “Kur’an’da Günah Anlamına Gelen Kelimelerin Anlam Farkı (Nezâir Bağlamında Bir İnceleme)”. Hikmet Yurdu 14/27 (Haziran 2021), 155-181.
• Kitab-ı Mukaddes. Erişim 12 Ekim 2024. https://www.kitabimukaddes.com
• Kur’an-ı Kerim. Erişim 9 Haziran 2024. https://kuran.diyanet.gov.tr/
• Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebû Bekir. el-Câmi’u li ahkâmi’l-Kur’ân. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Matürîdî, Ebû Mansur Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. 17.Cilt.İstanbul: Dâru’l-Mîzân, 2008.
• Mâverdî, Ebû Hasan Ali b. Muhammed b. Habib. en-Nüket ve’l-uyûn. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Mukâtil b. Süleyman. Tefsîru Mukâtil b. Süleymân. Beyrut: Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, 2002.
• Mücâhid b. Cebr. Tefsîru’l-İmâm Mücâhid b. Cebr. Nasr: Dâru’l-Fikri’l-İslâmî, 1989.
• Müslim, Ebû Hüseyin Müslim b. Haccâc. Sahîhu Müslim. 2 Cilt. Riyad: Dâru’t-Taybe, 2006.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali. Sünenü’n-Nesâî. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, ts.
• Nesefî, Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Özen, Şükrü. “Teâruz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/208-211. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Pak, Süleyman. Kur’an’ı Anlamada Bir Yöntem Müşkilü’l-Kur’an İlmi. Ankara: Sonçağ Akademi Yayınları, 2019.
• Razî, Fahruddin Muhammed. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Râzî, Muhammed b. Ebû Bekr b. Abdulkâdir. Mesâilü’r-Râzî ve ecvibetihâ (Mısır: Şirketü Mektebeti ve Matbaaati Mustafa el-Babî el-Halebî, 1961.
• Semerkandî, Ebû’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrahim. Bahru’l-‘ulûm. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Sönmez, Vecihi. “İslam İnancında Günah Kavramı”. İslâmî Araştırmalar 28/1 (2017), 42-66.
• Suyûtî, Celâlüddin. ed-Dürru’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’ssûr. 17 Cilt. Kahire: Merkezü Hecr, 2003.
• Şınkîtî, Muhammed Emin b. Muhammed Muhtâr el-Ceknî. Def’u îhâmi’l-Izdırâb an âyâti’l- Kitâb. Riyad: Dâru Atââti’l-İlm, 2019.
• Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr. Câmi’u’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. 24. Cilt. Kahire: Dâru’l-Hecr, 2001.
• Tirmizî, Muhammed b. İsa b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. Riyad: Mektebetü’l-Maârif, ts.
• Türkçe Kur’an Mealleri. Erişim 11 Haziran 2024. www.kuranmeali.com
• Vâhidî, Ebû Hasan Ali b. Ahmed b. Muhammed b. Ali. el-Vasît fî Kur’âni’l-mecîd. 24 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1994.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyât, 1979.
• Zebîdî, Muhammed Murtaza el-Hüseynî. Tâcu’l-arûs. Kuveyt: Matbaatu Hükûmeti’l-Kuveyt, 1965.
• Zeccâc, Ebû İshak İbrahim b. es-Serrî. Meâni’l-Kur’ân ve i’râbuh. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1988.
• Zemahşerî, Cârullah Ebû Kasım b. Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl ve uyûni’l-ekâvîl. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân, 1998.
• Zemahşerî, Ebû Kasım Cârullah Mahmud b. Ömer b. Ahmed. Esâsu’l-belâga. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.