Gerçekliğin Mezhepsel İnşası: “Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi (Mohammad Rasoolollah)” Filminin Teo-Politik Söylem Analizi

Year 2020, Issue: 54, 109 - 130, 31.12.2020

Bahset Karslı , Ayşegül Türkeri

https://doi.org/10.29288/ilted.768917

Abstract

Toplumsal çözümlemelerde sinema, araştırmacılara kapsamlı bir veri deposu sunmaktadır. Sinematografik yönden yeniden tasarlanan zaman ve mekân, yönetmenin içselleşmiş ideolojik, toplumsal, kültürel ve politik gerçeklerinden bağımsız şekillenememektedir. Çalışmanın konusu, yönetmenin bireysel algılarının filme yansıması olarak gözlemlediğimiz söylemsel kodlarla sinemanın gündelik gerçeklik inşasında araçsallaştırılmasıdır. Çalışmada yönetmenin hangi yöntemler geliştirerek gerçeklik oluşturduğu, toplumun gerçekliklerini nasıl şekillendirerek Hz. Peygamber algısını yeniden ürettiği ve hangi motivasyonlarla geçmişe dönük okumalar yaptığı gibi sorularına cevap aranmıştır. Filmde uyguladığımız fenomenolojik yöntemle verilerimizin söylem analizleri gerçekleştirilmiştir. Analizlerde dil, soybağı, ehl-i beyt, geçmişteki olayların bugünün kavramlarıyla değerlendirilmesi gibi teo-politik çağrışımların mezhepsel yönden inşa edilmiş gerçekliklerde aktif rol oynadığı gözlemlenmiştir. Filmde zımnen bulunan çağdaş Şiî bakışı, flashbacklerle zaman bütünlüğünün bozulması, filmin anlatıcısı, mucizelerin deus ex machina tekniğiyle yansıtılması vb. sinematografik tekniklerle seyirciye aktarılmaktadır.

Keywords

Din Sosyolojisi, Teo-politik, sinema, gerçeklik inşası, Söylem analizi, fenomenoloji, Majid Majidi, Şia

Construction of Denominational Reality: A Theo-Political Discourse Analysis of “Muhammad: The Messenger of God”

Abstract

For social analysis, cinema offers researchers a comprehensive data store. The time and space having been redesigned through cinematography cannot be shaped independently of the director's internalized ideological, social, cultural and political realities. The argument of the paper is the instrumentalization of the cinema to construct daily realities with discursive codes through the director’s personal perceptions reflected to the film. Throughout the paper questions such as through which methods the director develops his cinematic language to shape the reality, how he reshapes society’s realities to create a new image of The Prophet and what kind of motivations inspire him to practise a retrospective outlook are tried to be answered. Discourse analysis of our data has been carried out with the phenomenological method. In the analyses, it has been observed that theo-political associations such as language, lineage, ahl al-bayt, evaluation of past events with today's concepts play an active role in denominationally-constructed realities. The implications of contemporary Shiite views is conveyed to the audience with cinematographic techniques such the disruption of time integrity with flashbacks, the narrator of the film, the reflection of miracles with the deus ex machina technique, etc.

Keywords

Psychology of religion, Theo-politics, Cinema, Construction of reality, Discourse analysis, Phenomenology, Majid Majidi, Shi’a

References

• Abrams, Meyer Howard. A Glossary of Literary Terms. Boston: Thomson Wadsworth, 2005.
• Apsis Mosaic. Access 24 December 2018. http://ayasofyamuzesi.gov.tr/tr/mozapsis-mozai%C4%9Fi
• Aristotle. Poetics. ed. S. H. Butcher. London: McMillan and Co., Limited, 1902.
• Arnheim, Rudolf. Film As Art. California: University of California Press, 1957.
• Balcı, Ali. Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Akademi,2016.
• Bellini, Giovanni. Madonna and Child. Painting, 1500. New York City: Metropolitan Museum of Art. https://www.britannica.com/topic/Madonna-religious-art#/media/1/355920/107467
• Berger, Peter Ludwig. The Sacred Canopy Elements of a Sociological Theory of Religion. New York: Open Road Integrated Media, 2011.
• Cündioğlu, Dücane. “Bir Teo-Politik Film: Hz. Muhammed: Allah’ın Elçisi”. Hürriyet (5 November 2011), https://www.hurriyet.com.tr/gundem/bir-teo-politik-film-hz-muhammed-allahin-elcisi-40269320
• Fığlalı, Ruhi Ethem. Çağımızda İtikadî İslam Mezhepleri. İstanbul: Şa-To Pub., 2001.
• Fığlalı, Ruhi Ethem. “Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine, Mezhepler Tarihi Açısından Bir Bakış”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/1 (1982), 179-214.
• Gee, James Paul. An Introduction to Discourse Analysis Theory and Method. London and New York: Routledge, 2001.
• Gherarducci, Don Silvestro. Madonna and Child with Saints John the Baptist and Paul. Painting, ?. Los Angeles: Los Angeles County Museum of Art. https://www.britannica.com/topic/Madonna-religious- art#/media/1/355920/141410
• Gök, Cüneyt. “Sinema ve Gerçeklik”. Sosyal Bilimler Dergisi 1/2 (2007), 112-123.
• Güçhan, Gülseren. “Sinema-Toplum İlişkileri”. Kurgu Dergisi 12 (1993), 51-71.
• İlhan, Avni. “Şîa’da Usulü’d-Din”. Milletlerarası Tarihte ve Günümüzde Şiîlik Sempozyumu. 409-433. İstanbul: 1. Pub., 1993.
• Karslı, Bahset. Farklılık ve Birlikte Yaşama Göksun İlçesi Örnekliğinde Din ve Sosyal Bütünleşme. Ankara: İlahiyat Pub., 2016.
• L’arrivée de Jésus-Christ pour son règne de mille ans. Access 22 January 2019. https://tr.pinterest.com/pin/763852786769896880/
• Majidi, Majid. “Kendi Festivalimizi Üretmemiz Gerekiyor” (TRTakademi, trans. Farzad Samadli, Interview Transcription). TRTakademi, 3/5 (2018), 374-382. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/424461
• Monaco, James. How To Read A Film. Oxford and New York: Oxford University Press, 2000.
• Muhammad The Messenger of God. Poster, 2015. IMDb. https://www.imdb.com/title/tt3921314/mediaviewer/rm1234064128
• Parmigianino. Madonna of the Long Neck. Paninting, 1535. Florence: Uffizi. https://www.britannica.com/topic/Madonna-religious-art#/media/1/355920/36202
• Pudovkin, Vsevolod Illarionovich. Film Technique And Film Acting. trans. Ivor Montagu. London: Vision Press Limited, 1966.
• Quran. “Surah al-Baqarah.” Access 5 August 2020. https://quran.com/2
• Quran. “Surah al ‘Imran”. Access 5 August 2020. https://quran.com/3
• Quran. “Surah Ma’idah.” Access 5 August 2020. https://quran.com/5
• Raphael. The Grand Duke’s Madonna. Painting, 1505. Florence: Pitti Palace. https://www.britannica.com/topic/Madonna-religious art#/media/1/355920/12771
• Ryan, Michale – Kellner, Douglas. Politik Kamera. trans. E. Özsayar. İstanbul: Ayrıntı Pub, 2010.
• Sarıçam, İbrahim. Emevî-Hâşimî İlişkileri İslam Öncesinden Abbâsîlere Kadar. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Pub., 1997.
• Sen, Ashish Kumar. “A Brief History of Sanctions on Iran”. Atlantic Counsil. https://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/a-brief-history-of-sanctions-on-iran
• Şahin, Hanifi. Şiîlerin Gözüyle Sunniler. İstanbul: Mana Pub., 2016.
• Tabatabai, Allamah Sayyed Muhammad Husayn. Shi’ite Islam. trans. Seyyed Hossein Nasr. New York: State University of New York Press, 1975.
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. “Âl-i İmrân Sûresi.” Access 12 September 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/al-i-imran-suresi
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. “Bakara Sûresi.” Access 12 September 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/bakara-suresi
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. “Mâide Sûresi.” Access 12 September 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/maide-suresi
• Uğur, Ufuk. “İran Yeni Dalga Sineması ve Majid Majidi’nin “Cennetin Çocukları” Filmi”. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 7/2 (July 2017), 333-342.
• Volkan, Vamık D. Kan Bağı: Etnik Gururdan Etnik Teröre. İstanbul: Bağlam Pub., 1999.
• Volkan, Vamık D. Körü Körüne İnanç. trans. Ö. Karaçam. İstanbul: Minerva Pub., 2005.
• Wuthnow, Robert et al. Cultural Analysis. the UK: Routledge, 2012.