Sosyal Medya Bağımlılığı: Sosyolojik Bir Perspektif ve Çözüm Önerileri

Year 2025, Issue: Yeni Medya Çalışmaları, 509 - 526, 28.09.2025

Osman Metin

https://doi.org/10.53791/imgelem.1699683

Abstract

Bu makalede sosyal medya bağımlılığı sosyolojik bir perspektiften ele alınmaktadır. Bazı klasik sosyolojik kuramlar ışığında bağımlılığın nedenleri ve etkileri tartışılmakta ve bazı çözüm önerileri geliştirilmektedir. Bu sosyolojik bakış açısı ile sosyal medya bağımlılığının ortaya çıkışında toplumsal yapıların dönüşümü, kültürel normlar ve sosyalleşme süreçleri yer almaktadır. Durkheim'dan toplumsal bütünleşme ve anomi, Marx'tan yabancılaşma ve metalaşma kavramları ile Castells ve Turkle'ın teknoloji ve toplum temelli bazı güncel çalışmalarındaki yaklaşımları sosyal medya bağımlılığı ile ilişkili olarak ele alınmaktadır. Tüm bunlar literatürün klasik sosyoloji kuramları ışığında teorik bir yöntemle gerçekleştirilmiştir. Sosyal medya bağımlılığı ile mücadelede bütüncül bir yaklaşımla önerilen çözümlerde siyasilerin sürece dahil olması, eğitim süreçleri ve toplumsal düzenlemelerin önemi vurgulanmaktadır.

Keywords

Sosyal Medya Bağımlılığı , Sosyolojik Perspektif , Anomi , Sosyal Bütünleşme , Yabancılaşma , Ağ Toplumu.

Social Media Addiction: A Sociological Perspective and Solution Suggestions

Abstract

In this article, social media addiction is discussed from a sociological perspective. In the light of some classical sociological theories, the causes and effects of addiction are discussed and some solutions are developed. With this sociological perspective, the transformation of social structures, cultural norms and socialization processes are involved in the emergence of social media addiction. The concepts of social integration and anomie from Durkheim, alienation and commodification from Marx, and the approaches of Castells and Turkle in some current studies based on technology and society are discussed in relation to social media addiction. All these are realized with a theoretical method in light of the literature's classical sociological theories. The importance of politicians' involvement in the process, educational processes and social regulations are emphasized in the solutions proposed with a holistic approach in the fight against social media addiction.

Keywords

Social Media Addiction , Sociological Perspective , Anomie , Social Integration , Alienation , Network Society.

References

• Aribaş, A. N. (2022). İş Yaşamında Yalnızlığın Sosyal Medya Bağımlılığına Etkisinin İncelenmesi, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Doi: https://doi.org/10.52791/aksarayiibd.992255
• Baz, F. Ç. (2018). Sosyal Medya Bağımlılığı: Üniversite Öğrencileri Üzerine Çalışma, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 13-13. Doi: https://doi.org/10.26466/opus.470118
• Bekiroğlu, H. A., Şahin, E. (2022). The Analysis on Undergraduate Students of Relationships Between Social Media Addiction and Intrapersonal Skills, Interpersonal Skills, and General Mood, Öneri Dergisi. Doi: https://doi.org/10.14783/maruoneri.1078185
• Bilgin, M. H. (2018). The Relationship Between Social Media Dependence and Psychological Disorders in Adolescents, The Journal of International Scientific Researches. Doi: https://doi.org/10.23834/isrjournal.452045
• Bozkurt, İ., Bozkurt, Ö. (2022). COVID-19 Kısıtlamaları Sürecinde Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Medya Bağımlılığı ve Temel Psikolojik İhtiyaçlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Bağımlılık Dergisi. Doi: https://doi.org/10.51982/bagimli.987234
• Castells, M. (2008). Enformasyon çağı: Ekonomi, toplum ve kültür: cilt 1 ağ toplumunun yükselişi, Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Chayko, M. (2018). Süper Bağ[lantı]lı İnternet, Dijital Medya&Tekno-Sosyal Hayat, 1. Baskı, Der Yayınları.
• Çağlayan, M. T., Arslantaş, H. (2023). Factors Affecting Social Media Addiction in University Students and the Relationship of Social Media Addiction With Depression and Fear of Missing Out, Bağımlılık Dergisi. Doi: https://doi.org/10.51982/bagimli.1191206
• Dailey, S. L., Howard, K., Roming, S. et al. (2020). A Biopsychosocial Approach to Understanding Social Media Addiction, Human Behavior and Emerging Technologies. Doi: https://doi.org/10.1002/hbe2.182
• Demirel, A. C., Tapan, M. G. (2023). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya ve Kompulsif Çevrimiçi Alışveriş Bağımlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 12(1), 60-78. Doi: https://doi.org/10.15869/itobiad.1147669
• Demiroğlu, B., Taş, B. (2021). Relationship Between Spirituality and Social Media Addiction Among Adults, Research on Education and Psychology. Doi: https://doi.org/10.54535/rep.1018548
• Durkheim, E. (2011). İntihar: Toplumbilimsel İnceleme, Cem Yayınları.
• Düşünceli, B., Özbey, H. & Karakuloğlu, M. (2022). Ergenlerde Depresyon Düzeyi̇ni̇n Bağlanma Sti̇lleri̇ne ve Sosyal Medya Bağimliliğina Göre İncelenmesi̇, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Doi: https://doi.org/10.19171/uefad.932093
• Ergen, R. M., Akacan, B. (2021). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Bağımlılığı ile Duygusal Zekâ Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi. Doi: https://doi.org/10.53444/deubefd.956418
• Fardouly, J., Diedrichs, P. C., Vartanian, L. R. et al. (2015). Social comparisons on social media: The impact of Facebook on young women’s body image concerns and mood, Body Image, 13, 38-45. Doi: https://doi.org/10.1016/j.bodyim.2014.12.002
• Fuchs, C. (2020). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş, Notabene.
• Fuster, H., Chamarro Lusar, A. & Oberst, U. (2017). Fear of Missing Out, online social networking and mobile phone addiction: A latent profile approach, RECERCAT (Dipòsit de La Recerca de Catalunya). http://recercat.cat/handle/2072/287864
• Hawi, N. S., Samaha, M. (2016). The Relations Among Social Media Addiction, Self-Esteem, and Life Satisfaction in University Students, Social Science Computer Review. Doi: https://doi.org/10.1177/0894439316660340
• Marx, K. (2021). 1844 El Yazmaları (13th ed.), İletişim Yayınları.
• Metin, O. (2016). The Impacts of Social Media on Political Socialization: A Field Study, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 221-267. Doi: https://doi.org/10.5578/jss.39360
• Metin, O. (2021). Sosyal Medya ve Siyasal Toplumsallaşma, Ekin Yayınevi.
• Mousa, S. (2023). The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Therapy in Alleviating Social Media Addiction Among University Youth Groups, Egyptian Journal of Social Work. Doi: https://doi.org/10.21608/ejsw.2023.164679.1163
• Pariser, E. (2011). The Filter Bubble: What the Internet Is Hiding from You, Penguin.
• Peker, A., Yıldız, M. N. (2022). Examining the Relationships Between Adolescents’ Emotion Regulation Levels and Social Media Addiction, Clinical and Experimental Health Sciences. Doi: https://doi.org/10.33808/clinexphealthsci.869465
• Primack, B. A., Shensa, A., Sidani, J. E. et al. (2017). Social Media Use and Perceived Social Isolation Among Young Adults in the U.S., American Journal of Preventive Medicine, 53(1), 1-8. Doi: https://doi.org/10.1016/j.amepre.2017.01.010
• Przybylski, A. K., Murayama, K., DeHaan, C. R. et al. (2013). Motivational, emotional, and behavioral correlates of fear of missing out, Computers in Human Behavior, 29(4), 1841-1848. Doi: https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.02.014
• Sağar, M. E. (2022). Yeti̇şki̇nlerde Sosyal Medya Bağimliliğinin Yordayicisi Olarak Psi̇koloji̇k Esnekli̇k ve Problem Çözme Beceri̇leri̇, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Doi: https://doi.org/10.20875/makusobed.1080674
• Siah, P. C., Hue, J. Y., Ru Wong, B. Z. et al. (2021). Dark Triad and Social Media Addiction Among Undergraduates: Coping Strategy as a Mediator, Contemporary Educational Technology. Doi: https://doi.org/10.30935/cedtech/11104
• Suhud, U., Allan, M., Prihandono, D. et al. (2023). We Are Cyborgs: The Role of Narcissism and Self-Esteem to Become Social Media and Tourism Addicts, International Journal of Data and Network Science. Doi: https://doi.org/10.5267/j.ijdns.2022.12.004
• Susanto, H., Suryani, E., Astiarani, Y. et al. (2021). Relationship Between Narcissism, Self-Esteem, and Social Media Addiction in Preclinical Medical Students, Althea Medical Journal. Doi: https://doi.org/10.15850/amj.v8n1.2097
• Sümer, O. (2024). Algoritma Tiranlığı: Dijital Dünyada Bireyin Savunmasızlığına Yönelik Bir Sosyo-Teknik Analiz, İmgelem, 15, 87-114. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1498729