Youth in the Age of Artificial Intelligence: A Phenomenological Study on Synthetic Media Content and Critical Literacy

Year 2025, Issue: Yeni Medya Çalışmaları, 315 - 350, 28.09.2025

Gıyasettin Yıldız

https://doi.org/10.53791/imgelem.1732361

Abstract

The proliferation of synthetic media produced by artificial intelligence (AI) is fundamentally transforming the digital information ecosystem, presenting new opportunities and challenges, especially for Generation Z, the most intensive users of these technologies. This study aims to gain a deep phenomenological understanding of the lived experiences of young participants from Generation Z in Turkey with synthetic media, their perceptions of this content, their information verification strategies, and their critical literacy practices. The study proposes an original theoretical framework that integrates the Technology Acceptance Model (TAM) to explain the adoption of AI tools, Critical Media Literacy (CML) to analyze the evaluation of content produced by these tools, and Phenomenology to capture the lived experience of this entire process. The research is based on semi-structured interviews with 22 young people aged 18-24 studying at Harran University. The findings reveal that while young people adopt AI tools due to their perceived usefulness and ease of use, the subsequent exposure to manipulative content leads to profound affective responses, such as “epistemic anxiety” and a “doppelgänger fear,” perceived as a threat to their digital selves. Participants’ verification practices emerge as informal “digital self-preservation” strategies developed in response to these anxieties. In conclusion, the study demonstrates that the inadequacy of individual coping strategies generates a strong collective demand for the integration of media literacy education into the curriculum and for holding platforms accountable through legal regulations.

Keywords

Synthetic Media , Critical Media Literacy , Artificial Intelligence , Generation Z , Phenomenological Approach.

Ethical Statement

The data of this study were obtained with the permission of the decision numbered “2025/142” taken at the meeting of the Harran University Social and Human Sciences Ethics Committee dated 30.04.2025.

Supporting Institution

No funding was used to conduct the research.

Yapay Zekâ Çağında Gençlik: Sentetik Medya İçerikleri ve Eleştirel Okuryazarlık Üzerine Fenomenolojik Bir İnceleme

Abstract

Yapay zekâ (YZ) tarafından üretilen sentetik medyanın yaygınlaşması, dijital bilgi ekosistemini kökten değiştirmekte ve özellikle bu teknolojilerin en yoğun kullanıcısı olan Z kuşağı için yeni fırsatlar ve zorluklar ortaya koymaktadır. Bu çalışma, çalışmaya katılan Z kuşağı gençlerin sentetik medya ile yaşadıkları deneyimleri, bu içeriklere yönelik algılarını, kullandıkları bilgi doğrulama stratejilerini ve eleştirel okuryazarlık pratiklerini fenomenolojik bir yaklaşımla derinlemesine anlamayı amaçlamaktadır. Çalışma, gençlerin YZ araçlarını benimsemelerini (Teknoloji Kabul Modeli), bu araçlarla üretilen içerikleri değerlendirmelerini (Eleştirel Medya Okuryazarlığı) ve bu sürecin yarattığı deneyimi (Fenomenoloji) bütünleştiren özgün bir kuramsal çerçeve önermektedir. Araştırma, Harran Üniversitesinde öğrenim gören 18-24 yaş arası 22 genç ile gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış görüşmelere dayanmaktadır. Bulgular, gençlerin YZ araçlarını pratik fayda ve kullanım kolaylığı nedeniyle benimsediğini, ancak bu benimsemenin ardından gelen manipülatif içeriklerin “epistemik kaygı” ve dijital benliğe yönelik bir tehdit olarak algılanan “doppelgänger korkusu” gibi derin duyuşsal tepkilere yol açtığını göstermektedir. Katılımcıların doğrulama pratikleri, bu kaygılara karşı geliştirilen gayriresmi “dijital kendini koruma” stratejileri olarak ortaya çıkmaktadır. Sonuç olarak, çalışma, gençlerin bireysel başa çıkma stratejilerinin yetersiz kaldığını ve bu durumun medya okuryazarlığı eğitiminin müfredata entegre edilmesi ve platformların yasal düzenlemelerle sorumlu tutulması yönünde güçlü bir kolektif talep doğurduğunu ortaya koymaktadır.

Keywords

Sentetik Medya , Eleştirel Medya Okuryazarlığı , Yapay Zekâ , Z Kuşağı , Fenomenolojik Yaklaşım.

Ethical Statement

Bu çalışmanın verileri Harran Üniversitesi Sosyal ve Beşerî Bilimler Etik Kurulu’nun 30.04.2025 tarihli toplantısında alınan “2025/142” sayılı karar izniyle elde edilmiştir.

Supporting Institution

Araştırmanın yürütülmesinde herhangi bir fon kullanılmamıştır.

References

• Ahmed, S. I. Zia, A. (2021). Social media interactivity in Pakistan: a study from metropolitan city, International Journal of Media and Information Literacy, 6(2), 249–258. Doi: https://doi.org/10.13187/ijmil.2021.2.249
• Alpago, H., Mussa, M. O. ve M. Alshrife, F. M. (2025). Smart Cities as a Life Model in the Age ofDigitalization, Technological Developments and Artificial Intelligence-Supported Information Technology, İmgelem, 16, 377-408. Doi: https://doi.org/10.53791/imgelem.1600916
• Altuncu, E., Franqueira, V. ve Li, S. (2024). Deepfake: definitions, performance metrics and standards, datasets, and a meta-review, Frontiers in Big Data, 7. Doi: https://doi.org/10.3389/fdata.2024.1400024
• Amerini, I., Barni, M., Battiato, S. vd. (2025). Deepfake media forensics: status and future challenges, Journal of Imaging, 11(3), 73. Doi: https://doi.org/10.3390/jimaging11030073
• Ayhan, Ç., Domıtran, Z., Radunović, N. vd. 2016). Phenomenology and media literacy, The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 6(2), 91-104. Doi: https://doi.org/10.7456/10602100/003
• Barbieri, C., Rocca, G., Bosco, C. vd. (2022). The Doppelgänger phenomenon and death: a peculiar case of homicide by a subject with first-episode psychosis, Forensic Sciences Research, 7(4), 798-802. Doi: https://doi.org/10.1080/20961790.2022.2055827
• Baş, T., Koloğlu, O. (2020). Sentetik Medya ve Etik İkilemler: Yapay Zekâ Tarafından Üretilen İçeriğin Toplumsal Etkileri, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 55(2), 145-167.
• Baudrillard, J. (2014). Simülakrlar ve simülasyon, Ankara: Doğu-Batı Yayınları.
• Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD). (2021). Türkiye’nin dijital dönüşüm endeksi 2021 raporu. İstanbul: Yazar. Erişim adresi: https://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/tubisad-2021-dde-raporu.pdf tubisad.org.tr
• Birt, L., Scott, S., Cavers, D. vd. (2016). Member checking, Qualitative Health Research, 26(13), 1802-1811. Doi: https://doi.org/10.1177/1049732316654870
• Bozdag, E., Hoven, J. (2015). Breaking the filter bubble: democracy and design, Ethics and Information Technology, 17(4), 249-265. Doi: https://doi.org/10.1007/s10676-015-9380-y
• Braun, V., Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology, Qualitative Research in Psychology, 3(2), 77-101. Doi: https://doi.org/10.1191/1478088706qp063oa
• Braun, V., Clarke, V. (2013). Successful qualitative research: a practical guide for beginners, London: SAGE Publications Ltd.
• Caulfield, M. (2018). Web’de Doğrulama: Dört Adım (SIFT), Hapgood Blog. https://hapgood.us/2018/11/07/checking-claims-on-the-web-four-steps/
• Charmaz, K. (2014). Constructing grounded theory, Thousand Oaks, CA: Sage.
• Chesney, B., Citron, D. (2019). Deep fakes: a looming challenge for privacy, democracy, and national security, California Law Review, 107, 1753–1819. Doi: https://doi.org/10.15779/Z38RV0D15J
• Corsi, G., Marino, B. ve Wong, W. (2024). The spread of synthetic media on X, HKS Misinfo Review. Doi: https://doi.org/10.37016/mr-2020-140
• Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi. (2020). Bilgi ve iletişim güvenliği rehberi (Sürüm 2020/1.0). Ankara. https://assets.kpmg.com/content/dam/kpmg/tr/pdf/2020/08/bilgi-iletisim-guvenligi-rehberi.pdf
• Davis, F. D. (1989). Perceived usefulness, perceived ease of use, and user acceptance of information technology, MIS Quarterly, 13(3), 319–340.
• Davis, F. D., Bagozzi, R. P. ve Warshaw, P. R. (1989). User acceptance of computer technology: a comparison of two theoretical models, Management Science, 35(8), 982-1003.
• Dowling, M., Cooney, A. (2012). Research approaches related to phenomenology: negotiating a complex landscape, Nurse Researcher, 20(2), 21-27. Doi: https://doi.org/10.7748/nr2012.11.20.2.21.c9440
• Drehlich, M., Naraine, M., Rowe, K. vd. (2020). Using the Technology Acceptance Model to explore adolescents’ perspectives on combining technologies for physical activity promotion within an intervention: usability study, Journal of Medical Internet Research, 22(3), e15552. Doi: https://doi.org/10.2196/15552
• Elkatmış, M. (2024). Examination of social media usage habits of generation z, Frontiers in Psychology, 15. Doi: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2024.1370823
• Furinto, A., Tamara, D., Maradona, C. vd. (2023). How tiktok and its relationship with narcissism and bandwagon effect influenced conspicuous consumption among gen y and gen z, E3s Web of Conferences, 426, 01101. Doi: https://doi.org/10.1051/e3sconf/202342601101
• Giddens, A. (1993). New rules of sociological method: A positive critique of interpretative sociologies (2nd ed.), Cambridge, UK: Polity Press.
• Göde, A., Kalkan, A. (2023). What is artificial intelligence?, A. Akpınar (Ed.), Matematik ve Fen Bilimleri Üzerine Araştırmalar-IV içinde (23-36), Özgür Yayınları. Doi: https://doi.org/10.58830/ozgur.pub392.c1548
• Han, S. (2023). The contributions of information and communications technology on the sustainable development of artificial intelligence in the medical field, Journal of Innovation and Development, 2(2), 86-95. Doi: https://doi.org/10.54097/jid.v2i2.6394
• Haque, E., Abdelnaby, M. Argueta, J. vd. (2023). The double-edged sword of deepfakes: navigating the impact on Generation Z’’’s well-being, Gen-AI in UGC Workshop Paper.
• Hermawan, F., Karjo, C., Wijayanti, S. vd. (2023). Characteristics of gen-z youtube viewers as potential consumers for influencer marketing, European Journal of Business Management and Research, 8(3), 113-118. Doi: https://doi.org/10.24018/ejbmr.2023.8.3.1941
• Karabulut, B. (2015). Bilgi toplumu çağında dijital yerliler, göçmenler ve melezler, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (21), 11-23.
• Kellner, D., Share, J. (2007). Critical media literacy, democracy, and the reconstruction of education, D. Macedo ve S. Steinberg (Eds.), in Media literacy: a reader, New York, NY: Peter Lang.
• Kruger, J., Dunning, D. (1999). Unskilled and unaware of it: How difficulties in recognizing one's own incompetence lead to inflated self-assessments, Journal of Personality and Social Psychology, 77(6), 1121-1134.
• Leaning, M. (2019). An approach to digital literacy through the integration of media and information literacy, Media and Communication, 7(2), 4-13. Doi: https://doi.org/10.17645/mac.v7i2.1931
• Leibowicz, C., McGregor, S. ve Ovadya, A. (2021). The deepfake detection dilemma: a multistakeholder exploration of adversarial dynamics in synthetic media, URL: https://arxiv.org/abs/2102.06109
• Lincoln, Y. S., Guba, E. G. (1985). Naturalistic inquiry, Beverly Hills, CA: Sage.