An Assessment of Procedures for Obtaining Evidence from Information Systems (CPC Art. 134)

Year 2025, Volume: 12 Issue: 1, 283 - 318, 28.06.2025

Şenel Sarsıkoğlu

Abstract

The widespread use of information systems in people's daily routines allows access to a large number of information such as addresses, telephone numbers and bank accounts from any computer record. The fact that the electronic data in question is personal data causes legal discussions in the context of privacy. This situation has given rise to a unique law of evidence where, in addition to classical protection measures, new research methods are applied to obtain data from information systems. Because it is possible for computer data consisting of electronic circuits to be used as evidence in criminal proceedings only after they are made tangible and visible. On the other hand, according to constitutional provisions, these measures, which constitute an intervention in fundamental rights and freedoms and include search, copy and seizure operations, must be regulated in detail and clearly by law. According to Article 134 of the Criminal Procedure Code No. 5271 (CPC); “In the investigation conducted for a crime, in the presence of strong suspicions based on concrete evidence and in the absence of the possibility of obtaining evidence by any other means, the judge or, in cases where there is a risk of delay, the public prosecutor may decide to search the computer and computer programs used by the suspect and the computer logs, to make copies of the computer records, to decipher these records and to convert them into text.” However, the article of the law, which should include detailed provisions and envisage the mentioned protection measures, was not regulated comprehensively and was insufficient to respond to the problems arising in practice. The amendments made to the article in question continue to be subject to criticism. In our study, we aim to make evaluations and criticisms regarding the protection measures used while obtaining evidence from computer data in the light of judicial precedents in terms of doctrine and practice, and to include possible problems and solution suggestions that the provisions included in the legal regulation may create in terms of the principle of the rule of law.

Keywords

Cyber Crimes, Information Systems, Evidence, Criminal Procedure Law, Search Copy Seizure

Bilişim Sistemlerinden Delil Elde Edilmesine Yönelik İşlemler (CMK m. 134) Hakkında Bir Değerlendirme

Abstract

Bilişim sistemlerinin insanların günlük rutininde yaygın olarak kullanımı, herhangi bir bilgisayar kaydından adres, telefon ve banka hesapları gibi çok sayıda bilgiye ulaşılmasını temin etmektedir. Söz konusu elektronik verilerin kişisel veri niteliğinde olması, özel hayatın gizliliği bağlamında hukuki tartışmalara sebep olmaktadır. Bu durum, klasik koruma tedbirlerinin yanında bilişim sistemlerinden verilerin elde edilmesine yönelik yeni araştırma yöntemlerinin uygulandığı kendine has bir delil hukuku doğurmuştur. Zira elektronik devrelerden oluşan bilgisayar verilerinin, ancak elle tutulabilir ve gözle görülebilir hale getirildikten sonra ceza muhakemesinde delil olarak kullanılabilmesi mümkündür. Öte yandan anayasal hükümlere göre temel hak ve hürriyetlere müdahale oluşturan, içerisinde arama, kopyalama ve elkoyma işlemlerini barındıran bu tedbirlerin kanun ile ayrıntılı ve açık bir şekilde düzenlenmesi zorunludur. 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) 134. maddesine göre; “bir suç dolayısıyla yapılan soruşturmada, somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka surette delil elde etme imkânının bulunmaması halinde, hakim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından şüphelinin kullandığı bilgisayar ve bilgisayar programları ile bilgisayar kütüklerinde arama yapılmasına, bilgisayar kayıtlarından kopya çıkarılmasına, bu kayıtların çözülerek metin hâline getirilmesine” karar verilebilir. Bununla birlikte, detaylı hükümlere yer vermesi gereken ve zikredilen koruma tedbirlerinin öngörüldüğü kanun maddesi kapsamlı olarak düzenlenmemiş ve uygulamada ortaya çıkan sorunlara cevap vermede yetersiz kalmıştır. Söz konusu maddede yapılan değişiklikler de eleştirilere maruz kalmaya devam etmektedir. Çalışmamızda bilgisayar verilerinden delil elde edilirken başvurulan koruma tedbirlerine ilişkin olarak doktrin ve uygulama açısından yargısal içtihatlar ışığında değerlendirmelerde ve eleştirilerde bulunulması ile kanuni düzenlemede yer verilen hükümlerin hukuk devleti ilkesi bakımından yaratabileceği muhtemel problemlere ve çözüm önerilerine yer verilmesi amaçlanmaktadır.

Keywords

Siber Suçlar, Bilişim Sistemleri, Delil, Ceza Muhakemesi Kanunu, Arama Kopyalama Elkoyma.

References

• Akkaş, Ahmet Hulusi, “Ceza Muhakemesinde İtiraz Kanun Yolunun Teorik Çerçevesi”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sempozyum Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, 2019, ss. 45- 70.
• Akkuş, Berkant, “Devletin Etkin Kontrolünün Bulunmadığı Siber Alanda İnsan Hakları Yükümlülükleri Nelerdir?” Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, 2024, ss. 159-214.
• Allah Rakha, Naeem, “Cybercrime and the Law: Addressing the Challenges of Digital Forensics in Criminal Investigations”, Mexican Law Review, Cilt 16, Sayı 2, 2024, ss. 23-54.
• Arslan, Çetin, “Dijital Delil ve İletişimin Denetlenmesi”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2015, ss. 253-266.
• Ateş-Benek, Neslihan, “Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma”, Ceza Hukuku ve Kriminoloji Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, 2022, ss. 397-411.
• Başlar, Yusuf, “Ceza Yargılamasında Elektronik Delillerin Elde Edilmesine ve Korunmasına İlişkin Usul Hükümleri”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Cilt 3, Sayı 3, 2013, ss. 82-105.
• Baştürk, İhsan, “Bilgisayar Sistemleri ile Verilerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma”, Fasikül Hukuk Dergisi, Cilt 2, Sayı 9, Ağustos 2010, ss. 23-32.
• Casey, Eoghan, Digital Evidence and Computer Crime: Forensic Science, Computers and the Internet, 3. Bası, 2011.
• Centel, Nur; Zafer, Hamide, Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• Çöpoğlu, Hakan Serdar, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Arama Koruma Tedbirinde Belirlilik İlkesi”, Ankara Barosu Dergisi, Cilt 77, Sayı 1, 2019, ss. 155-229.
• Değirmenci, Olgun, Ceza Muhakemesinde Sayısal (Dijital) Delil, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Demirci, Ömer, Bilişim Suçları ve Soruşturma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Duran, Gökhan Yaşar, “Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK) Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma” Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 173-174, Ocak-Şubat 2019, ss. 173-241.
• Dülger, Murat Volkan, Ceza Muhakemesi Hukukunda Dışlama Kuralı ve Hukuka Aykırı Delillerin Uzak Etkisi (Zehirli Ağacın Meyvesi Öğreti), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• Dülger, Murat Volkan, Bilişim Suçları ve İnternet İletişim Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Egemenoğlu, Alaaddin, “Proving the Crime of Threat Through Digital Evidence in the Light of the Supreme Court Decisions” Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 2, 2024, ss. 481-494.
• Epözdemir, Rezan, “Bilişim Sistemlerinde Arama ve Elkoyma Tedbirleri” Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 13, Sayı 142, Haziran 2018, ss. 88-98.
• Ercan, Tayfun; Erdal, İrem, Türk Ceza Kanununda Bilişim Sistemine Girme Suçu ve Özel Hukuk Boyutu, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
• Erem, Faruk, Ceza Usulü Hukuku, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, No: 274, Sevinç Matbaası, Ankara, 1970.
• Gökcen, Ahmet; Balcı, Murat; Alşahin, M. Emin; Çakır, Kerim, Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• Ho, Hock Lai, “The Legal Concept of Evidence”, Ed. Edward N. Zalta, The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Aralık 2021, https://plato.stanford.edu/archives/win2021/entries/evidence-legal/ (26.09.2024).
• Kantar, Baha, Ceza Muhakemeleri Usulü: Birinci Kitap: Umumi Hükümler, Güzel Sanatlar Matbaası, Ankara, 1957.
• Karakehya, Hakan, “Ceza Muhakemesinin Amacı”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt 65, Sayı 2, 2007, ss. 121-143.
• Kaya, Mehmet Bedii, “Hukuki Açıdan Bilişim Suçları, Siber Güvenlik ve Adli Bilişim”, Ed. Şeref Sağıroğlu, Mustafa Şenol, Siber Güvenlik ve Savunma Problemler ve Çözümler, Grafiker Yayınları, Ankara, 2019, ss. 213-279.
• Kaya, Mehmet Bedii, Polisin Sanal Devriye Yetkisini İptal Eden Anayasa Mahkemesi Kararının Değerlendirilmesi, https://mbkaya.com/hukuk/polis-sanal-devriye-siberkolluk-aym-iptal.pdf (27.09.2024)
• Keskin, Salih, “Bilişim Suçlarında Ceza Muhakemesi Kanununun 134. Maddesindeki Hükümlerin Uygulanmasında Yaşanan Aksaklıklar”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı 2, 2021, ss. 649-667.
• Koca, Mahmut, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Deliller”, Ceza Hukuku Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, Aralık 2006, ss. 207-225.
• Koca Mahmut; Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Kunter, Nurullah, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul, 1989.
• Kunter, Nurullah; Yenisey, Feridun, Ayşe Nuhoğlu, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• Osterburg, James W.; Ward, Richard H., Criminal Investigating: A Method for Reconstructing the Past, 6. Bası, 2010.
• Önok, Murat, “Avrupa Konseyi Siber Suç Sözleşmesi Işığında Siber Suçlarla Mücadelede Uluslararası İşbirliği”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 2013 (Özel Sayı), ss. 1229-1270.
• Özbek, Veli Özer; Doğan, Koray; Bacaksız, Pınar, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Özbek, Veli Özer; Doğan, Koray; Bacaksız, Pınar, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Özen, Muharrem; Özocak, Gürkan, “Adli Bilişim, Elektronik Deliller ve Bilgisayarlarda Arama ve El Koyma Tedbirlerinin Hukuki Rejimi”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 1, 2015, ss. 41-78.
• Özen, Mustafa, Ceza Hukuku Özel Hükümler Dersleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Özen, Mustafa, Öğreti ve Uygulama Işığında Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Öztürk, Bahri; Eker-Kazancı, Behiye; Soyer-Güleç, Sesim, Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2019.
• Öztürk, Bahri; Tezcan, Durmuş; Erdem, Mustafa Ruhan; Sırma-Gezer, Özge; Saygılar-Kırıt, Yasemin F., Alan-Akcan, Esra; Özaydın, Özdem; Erden Tütüncü, Efser; Altınok-Villemin, Derya; Tok, Mehmet Can, Nazari ve Uygulamalı Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Sabillon, Regner; Cano, Jeimy; Cavaller, Victor; Serra, Jordi, “Cybercrime and Cybercriminals: A Comprehensive Study”, International Journal of Computer Networks and Communications Security, Cilt 4, Sayı 6, Haziran 2016, ss. 165-176.
• Sarsıkoğlu, Şenel, “Ceza Muhakemesinde Delil ve İspat Hukuku Açısından Elektronik Delil (E-Delil) Kavramı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Cilt 6, Sayı 22, 2015, ss. 427-454.
• Schroeder, Friedrich-Christian (Terc. Cumhur Şahin), “Ceza Muhakemesinde ‘Dürüst Yargılama’ İlkesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 5, Sayı 1-2, 1996 (Özel Sayı), ss. 269-283.
• Schroeder, Friedrich-Christian; Verrel, Torsten (Terc. Salih Oktar), Ceza Muhakemesi Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• Semiz, Murat, En Güncel İçtihatlar ve Uygulamadan Örnekleriyle Bilişim Suçları ve Soruşturma Yöntemleri, Adalet Yayınevi, Ankara, 2022.
• Soyaslan, Doğan, Ceza Muhakemesi Hukuku, Yetkin Yayıncılık, Ankara, 2007.
• Soylu, Nurhan, Dijital Delillere El Konulması Sürecinde CMK 134. Madde Hükümlerinde Görülen Problemler ve Çözüm Önerileri, Üsküdar Üniversitesi Bağımlılık ve Adli Bilimler Enstitüsü Adli Bilimler Anabilim Dalı, 2021.
• Stephenson, Peter; Gilbert, Keith, Investigating Computer-Related Crime, 2. Bası, 2013.
• Şahin, Cumhur; Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku I, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Şahin, Cumhur; Göktürk, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku II, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Şarsel, Betül Gül, Bilgisayarlarda Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama Kopyalama ve Elkoyma, Yaşar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, 2017.
• Taner, M. Tahir, Ceza Muhakemeleri Usulü, İstanbul Üniversitesi Yayın No: 442, Hukuk Fakültesi No: 98, Duygu Matbaası, İstanbul, 1950.
• Tezcan, Durmuş; Erdem, Mustafa Ruhan; Önok, R. Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• The Sang, Nguyen; Trung, Bui Bao, “Cybercrime in the Digital Age: Challenges and Implication for Prevention”, International Journal of Social Science and Human Research, Cilt 5, Sayı 11, Kasım 2022, ss. 5082-5086.
• Toroslu, Nevzat; Feyzioğlu, Metin, Ceza Muhakemesi Hukuku, Savaş Yayınevi, Ankara, 2008.
• Tosun, Öztekin, Türk Suç Muhakemesi Hukuku Dersleri Cilt 1 Genel Kısım, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1981.
• Turan, Metin, Bilişim Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• Turinay, Faruk Yasin, “Ceza Muhakemesi Hukukunda Koruma Tedbirlerinin Sınıflandırılması”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 70, Sayı 2, 2021, ss. 475-541.
• Uğraş, Dilek Özge, “Bilgisayarlarda, Bilgisayar Programlarında ve Bilgisayar Kütüklerinde Arama, Kopyalama ve Elkoyma”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 154, 2021, ss. 97-134.
• Ünal, Osman Gazi, Bilgisayarlarda Bilgisayar Programlarında ve Kütüklerinde Arama Kopyalama ve Elkoyma, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, 2011.
• Ünver, Yener; Hakeri, Hakan, Ceza Muhakemesi Hukuku Cilt 2, Adalet Yayınevi, Ankara, 2019.
• Yaşar, Osman; Otacı, Cengiz, Ceza Muhakemesi Kanunu Cilt 1, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• Yenidünya, A. Caner; İçer, Zafer, Ceza Muhakemesi Hukuku, Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• Yenisey, Feridun; Nuhoğlu, Ayşe, Ceza Muhakemesi Hukuku, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2020.
• Yıldız, Abdulhalik, Yargıtay Ceza Genel Kurulu Kararları (2015-2020) Cilt 2, Türkiye Adalet Akademisi Yayınları, Ankara, 2020.