DETERMINATION OF SCIENCE PROCESS SKILLS OF PRE-SERVICE SCIENCE TEACHERS AND INVESTIGATING IN TERMS OF GENDER AND GRADE LEVEL

Yıl 2015, Sayı: 4, 368 - 385, 01.06.2015

Ayşegül Karapınar Fatma Şaşmaz Ören

Öz

The aim of this study was to determine the science process skills of pre-service science teachers and their investigating in terms of gender and grade. The study constitutes a survey research conducted with the participation of a total 247 pre-service teachers receiving education in first, second, third and fourth grades at the Celal Bayar University's Faculty of Education during the spring semester of 2014-2015 academic years. A "Science Process Skill Test" was used to determine the scientific process skills of pre-service science teachers during the study. The test (SPST) was developed by Burns, Okey and Wise (1985) in order to measure the development of skills, and translated into Turkish and implemented by Özkan, Aşkar and Geban (1992). Attempt to measure following skills is made with the multiple-choice Science Process Skill Test consisting of 36 questions: recognizing the variables in a problem (12), making operational explanations (6), hypothesizing and defining (9), drawing a graph and interpreting data (6), and designing surveys (3). Kruskall Wallis test and Mann Whitney U-test were used in conjunction with descriptive statistics to analyze data. According to the analysis results, the science process skills of pre-service science teachers were found to be within the "average level" range. When examined in terms of gender, despite the absence of any significant difference in terms of statistics, it is noted that science process skills of female students, in terms of both factor points and total points, are higher in comparison to male students. In terms of another sub-problem, the grade level factor, a significant difference was noted between grade levels and 3rd grade students were found to obtain higher points in comparison to all other grades. Several recommendations were made in relation to the development of science process skills with regard to these conclusions.

Anahtar Kelimeler

Science education, science process skill, gender, grade level

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİNİN BELİRLENEREK CİNSİYET VE SINIF DÜZEYİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ

Öz

Özet Bu çalışmada fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerinin belirlenmesi ve cinsiyet ile sınıf düzeyi bakımından incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma; Celal Bayar Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nde 2014-2015 öğretim yılı bahar döneminde öğrenim gören birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü sınıflardan toplam 247 öğretmen adayının katılımıyla gerçekleştirilen bir tarama çalışmasıdır. Araştırmada öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerinin belirlenmesinde ‘Bilimsel Süreç Becerileri Testi’ kullanılmıştır. Bahsi geçen test becerilerin gelişiminin ölçülmesi amacıyla (BSBT); Burns, Okey ve Wise (1985) tarafından geliştirilip, Türkçeye çevrisi ve uyarlaması ise Özkan, Aşkar ve Geban (1992) tarafından gerçekleştirilmiştir. 36 sorudan oluşan çoktan seçmeli Bilimsel Süreç Beceri Testi’nde ölçülmeye çalışılan beceriler; değişkenleri tanımlayabilme (12 soru), işevuruk tanımlama (6 soru), hipotez kurma ve tanımlama (9 soru), grafiği ve verileri yorumlama (6 soru) ile araştırmayı tasarlama (3 soru) becerileridir. Verilerin analizinde betimsel istatistiklerle birlikte Kruskall Wallis testi ve Mann Whitney U-testi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ‘orta düzey’ aralığında bulunmuştur. Cinsiyet bakımından incelendiğinde ise istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmamasına karşın, gerek faktör puanları gerekse toplam puan açısından kız öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin erkek öğrencilere göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bir diğer alt problem olan sınıf düzeyine göre ise sınıflar arasında anlamlı bir farklılık olduğu ve genel olarak 3. sınıfların diğer tüm sınıflardan daha yüksek puanlar aldıkları belirlenmiştir. Bu sonuçlara yönelik olarak bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesine ilişkin bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Fen Eğitimi, Bilimsel Süreç Becerisi, cinsiyet, sınıf düzeyi

Kaynakça

• Akar, Ü. (2007). Öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerileri ve eleştirel düşünme beceri düzeyleri arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Aktamış, H. (2012). Determination of the effect of the science and technology curriculum on developing students' science process skills: A Turkish case study. Sila Science, 4(1), 419 – 432.
• Altunsoy, S. (2008). Ortaöğretim biyoloji öğretiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine, akademik başarılarına ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ango, M. L. (2002). Mastery of science process skills and their effecitveuse in the teaching of science: an educology of science education in the nigerian context. International Journal of Educology, 16(1), 11-30.
• Arslan, A. (2007). Fen eğitiminde araştırmaya dayalı öğretim yönteminin kavramsal öğrenmeye etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Arslan, G. A. (1995). İlkokul öğrencilerinde gözlenen bilimsel beceriler. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Ateş, S. (2004). The effects of inquiry-based instruction on the development of integrated science process skills in trainee primary school teachers with different piagetian developmental levels. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (3), 275-290.
• Ayas, A. , Çepni, S., Akdeniz, A. R., Özmen, H., Yiğit, N. ve Ayvacı, H. Ş. (2012). Kuramdan Uygulamaya Fen ve Teknoloji Öğretimi (10.baskı). Ankara: Pegem A.
• Aydoğdu B. ve Ergin Ö. (2008). Fen ve teknoloji dersinde kullanılan farklı deney tekniklerinin öğrencilerin bilimsel süreç becerilerine etkileri, Ege Eğitim Dergisi 9 (2), 15-36.
• Aydoğdu, B (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının hipotez kurma ile değişkenleri belirleme ve kontrol etme becerilerinin incelenmesi. X.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde Üniversitesi, Niğde.
• http://kongre.nigde.edu.tr/xufbmek/dosyalar/tam_metin/pdf/2538-01_06_2012-21_30_33.pdf
• Aydoğdu, B. (2006). İlköğretim fen ve teknoloji dersinde bilimsel süreç becerilerini etkileyen değişkenlerin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Aydoğdu, B. ve Buldur, S. (2013). Sınıf öğretmeni adaylarının bilimsel süreç becerilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 6(4), 520-534.
• Bağcı-Kılıç, G. (2006). İlköğretim bilim öğretimi, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Bass, J. E., Contant, T.L. ve Carin, A.A. (2009). Teaching Science as Inquiry. Boston: Pearson Education.
• Başdağ, G. (2006). 2000 yılı fen bilgisi dersi ve 2004 yılı fen ve teknoloji dersi öğretim programlarının bilimsel süreç becerileri yönünden karşılaştırılması. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Başdağ, G. ve Güneş, B. (2006). 2000 yılı fen bilgisi dersi ve 2004 yılı fen ve teknoloji dersi öğretim programlarıyla öğrenim gören ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerinin karşılaştırılması. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Beaumont-Walters, Y. ve Soyibo, K. (2001). An analysis of high school students’ performance on five ıntegrated science process skills. Research in Science and Technological Education, 19(2), 133-145.
• Bilgin, İ. (2005). The effects of hands-on activities incorporating a cooperative learning approach on eight grade students science process skills and attitutes toward science. Journal of Baltic Science Education. 1(9) 27-37.
• Bozkurt, O. ve Olgun, Ö. S. (2005). Fen ve teknoloji eğitiminde bilimsel süreç becerileri. M. Aydoğdu ve T. Kesercioğlu (Ed.), İlköğretimde Fen Ve Teknoloji Öğretimi (s. 55-70). Ankara: AnıYayıncılık.
• Böyük, U., Tanık, N. ve Saraçoğlu, S. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin bilimsel süreç beceri düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Türk Bilim Araştırma Vakfı Dergisi, 4(1), 20-30.
• Cecen, M. A. (2012). The relation between science process skills and reading comprehension levels of high school students. Sila Science, 4(1), 283-292.
• Chuang, H. F. & Cheng, Y. J. (2002). The relationships between attitudes toward science and related variables of junior high school students. Chinese Journal of Science Education 10 (1), 1-20.
• Çakır, M (2011). Enhancing mendelian genetics concepts using a guided computer-mediated ınquiry. Journal of Baltic Science Education, Vol. 10 (3), 156-167.
• Çelik, P. (2013). Probleme dayalı öğrenmenin öğretmen adaylarının fizik dersi başarısı, öğrenme yaklaşımları ve bilimsel süreç becerileri üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D. Ve Turgut, M. F. (1997). Fizik Öğretimi. Ankara:YÖK/Dünya Bankası Yayınları.
• Demir, M. (2007). Sınıf öğretmeni adaylarının bilimsel süreç becerileriyle ilgili yeterliklerini etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Dönmez, F., Serin Ergin, Ö., ve Azizoğlu, N. (2007). Fen alanları öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri düzeyleri: okul türü, kimyaya ilgi ve cinsiyetin etkisi. 1. Ulusal Kimya Eğitimi Kongresi, İstanbul.
• Dönmez, F., ve Azizoğlu, N. (2010). Meslek liselerindeki öğrencilerin bilimsel süreç beceri düzeylerinin incelenmesi: balıkesir örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 4 (2), 79-109.
• Duran, M. (2014). Araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının maddenin tanecikli yapısı ünitesi kavramsal anlama düzeyi ve bazı öğrenme çıktıları üzerine etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Fang, X.-W. ve Chen, Z. W. (2010). A study on the current status of teaching and lezrning science process skills in anhui province secondary schools. Asia- Pacific Forum on Science Learning and Teaching, 11 (1).
• Fansa, M. (2012). Araştırmaya dayalı öğrenme yönteminin ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin maddenin değişimi ve tanınması ünitesindeki akademik başarı, fen dersine karşı tutum ve bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hatay.
• Geban, Ö., Aşkar, P. & Özkan, İ. (1992) Effects of computer similation and problem solving approaches on high school. Journal of Educational Research. 86 (1), 5-10.
• German, P. J., Aram, R. ve Burke, G. (1996). İdentiffying patterns and relationships among the responses of seventh-grade students to the science process skills of designing experiments. Journal of Research in Science Teaching, 33(1),79-99.
• Gürdal, A., Şahin, F. ve Çağlar, A., (2001). Fen eğitimi, ilkeler, stratejiler ve yöntemler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Yayınları, 39, 19-23.
• Hazır, A. (2006). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerilerini edinebilme düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Işık, A. (2008). 9. sınıf öğrencilerinin bilimsel süreç becerileri gelişim düzeylerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Balıkesir.
• Kanlı, U., Temiz, B. K., (2006). “The sufficiency of the numerical questions in the oss examination in the year 2003 on the measurement of the students’ scientific process skills”, Eğitim ve Bilim Dergisi. 31(140), 62-67.
• Kaptan, Fitnat. (1999). Fen Bilgisi Öğretimi. İstanbul: Öğretmen Kitapları Dizisi. Milli Eğitim Basımevi.
• Kocagül, M. (2013). Fen bilgisi eğitimi sorgulamaya dayalı mesleki gelişim etkinliklerinin ilköğretim fen ve teknoloji öğretmenlerinin bsb, öz-yeterlik ve sorgulamaya dayalı öğretime ilişkin inançlarına etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi. İzmir.
• Kula, Ş. G. (2009). Araştırmaya dayalı fen öğrenmenin öğrencilerin bilimsel süreç becerileri, başarıları, kavram öğrenmeleri ve tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Lıoyd, J.K., Braund, M., Crebbin, C. Ve Roy, P. (2000). Primery teachers’ confidence about and understanding of process skills. Teacher Development, 4(3), 353-369.
• Lloyd, J.M., ve Register, K.M. (2003). Virginia's water resources a tool for teachers. http://www.longwood.edu/cleanva/teachersvawatercurriculum.htm (Erisim Tarihi: 20.08.2015)
• Martin, D. J. (1997). Elementary Science Methots: A Constructivist Approach. New York: Delmar Publisher.
• MEB, (2013). İlköğretim Fen Bilimleri Dersi (6, 7 Ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, (2005), İlkoğretim Fen ve Teknoloji Dersi (6,7 ve8. Sınıflar) Öğretim Programı, Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Okey, J. R., Wise, K. C. & Burns J. C. (1985). Development of an integrated process skillls test: TIPS II. Journal of Research in Science Teaching. 22(2), 169-177.
• Ortakuz, Y. (2006). Araştırmaya dayalı öğrenmenin öğrencilerin fen-teknoloji-toplum-çevre ilişkisini kurmasına etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Ostlund, K (1998). What the research says about science process skills, Electronic Journal of Science Education, Vol 2, 4. http://ejse.southwestern.edu/article/view/7589/5356
• Padilla, M.J. (1990). Science process skills. National association of research in science teaching publication: research matters-to the science teacher.
• Pekmez, E. S. (2000). Procedural understanding: Teachers’ perceptions of conceptual basis of practical work. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Durham Üniversitesi.
• Phang, F.A & Tahir, N.A (2012). Scientific skills among pre-service science teachers at universiti teknologi malaysia, Social and Behavioral Sciences 56, 307 – 313.
• Rainford, M. J. (1997). An evaluation of grade 7 students' performance on some of the jamaican rose project science components. Unpublished M.A., The University of the West Indies, Mona.
• R. J. Susan. (2004). Inquiry-based teaching: An Example of descriptive science in action. American Biology Teacher. 66 (7), 493-500.
• Rillero, P. (1998). Process skills and content knowledge. Science Activities, 35(3), 3-5.
• Silay, İ. ve Çelik, P. (2013). Evaulation of scientific process skills of teacher candidates. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 106, 1122 – 1130.
• Şencan, D. (2013). Günlük yaşam problemlerinin 7.sınıf öğrencilerinde bilimsel süreç becerileri, akademik başarı ve bilim okuryazarlığı üzerine etkisi: Kuvvet ve hareket. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Taşar, M. F., Temiz, B., K. ve Tan, M. (2002). İlköğretim fen öğretim programında hedeflenen öğrenci kazanımlarının bilimsel süreç becerilerine göre sınıflandırılması. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. (16-18 Eylül 2002). Bildiri Kitapçığı (cilt I, 380-385). Ankara: ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi.
• Tatar, N., (2006). İlköğretim fen öğretiminde araştırmaya dayalı öğrenme yaklaşımının bilimsel süreç becerilerine, akademik başarıya ve tutuma etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatar. N. Korkmaz, H. ve Ören, F. (2007). Araştırmaya dayalı fen laboratuarlarında bilimsel süreç becerilerini geliştirmede etkili araçlar: Vee ve I diyagramları. Elementary Education Online, 6(1), 76-92.
• Temiz, B.K. (2007). Fizik öğretiminde öğrencilerin bilimsel süreç becerilerinin ölçülmesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Temizyürek, K. (2003). Fen Öğretimi ve Uygulamaları. Nobel Yayın Dağıtım. 1. Baskı. Ankara
• Turpin. T. J. (2004). A study of the effects of an intergrated activity-based science curriculum on student achievement, science process skills and science sttitudes. Electronic Journal of Literacy through Science. Volume 3. http://ejlts.ucdavis.edu/sites/ejlts.ucdavis.edu/files/articles/turpin_doc.pdfadresinden edinilmiştir.
• Tüzün, O. Y. ve Özgelen, S. (2012). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerilerini uygulama hakkındaki yansımaları: Bir durum çalışması. Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Türkmen, L. (2006). Bilimsel bilginin özellikleri ve fen-teknoloji okuryazarlığı. M. Bahar. (Der.), Fen ve Teknoloji Eğitimi (s.34-56) Ankara: PegemA.
• Türkmen, L., Ercan, S. ve Süren, T. (2006) . Son sınıf düzeyinde ve farklı alanlarda öğrenim gören öğretmen adaylarının bilimsel işlem beceri düzeyleri. XV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, 13–15 Eylül 2006, Muğla Üniversitesi: Muğla.
• Uzel, N. (2008). Bilimsel etkinliklerin biyoloji öğretmen adaylarının bilimsel süreç becerisine, kavram başarısına ve tutumuna etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• White, T.R (1999). An ınvestigation of gender and grade-level differences in middle school students’ attitudes about science; ın science process skills ability, and ın parental expectations of their children’s science performance. Unpublished PhD Thesis. The University of Southern Mississiphi.
• Wilke, R.R., Straits, W.J. (2005). Practical advice for teaching ınquiry-based science process skills in the biological sciences. The American Biology Teacher, 67(9), 534-540.
• Wu, H. K. and Krajcik, J. S. (2006). Inscriptional practices in two inquiry-based classrooms: A case study of seventh graders’ use of data tables and graphs. Journal of Research in Science Teaching, 43 (1), 63-95.
• Yalçın, T. (2014). Sorgulama temelli öğrenme yönteminin, öğrencilerin bilimsel süreç becerileri ve kavramsal anlamaları üzerindeki etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.