TİKTOK’TA MAHREMİYET ALGISININ DÖNÜŞÜMÜ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 172 - 188, 31.05.2023

Aslı Köseoğlu

https://doi.org/10.47107/inifedergi.1150606

Cited By: 1

Öz

Yeni medyanın sunduğu olanaklar hiç kuşkusuz insan yaşamını derinden etkilemiş ve insanın gelişimine olanak sunmuştur. Özellikle sosyal medya olarak adlandırılan mecralarla birlikte insanlar olay ve olgulardan kısa sürede haberdar olabilir hale gelmiş; her an ve her yerden yapılabilir paylaşımlarla birlikte kişilerarası etkileşim tüm dünyada artmıştır. Sosyal medyanın sunduğu bu başlıca olanakların yanı sıra yeni ortaya çıkan sosyal platformlar, bireylerin düşünce ve tutumlarını etkilerken mahremiyet meselesine bakış açılarını da değiştirmiştir. Mahremiyet kişinin özel hayatında ya da yaşam alanında diğer insanlarla paylaşmak istemediği, kişinin kendisine özgü bir hak olup yasalarda da karşılık bulan bir kavramdır. Toplumdan topluma, kültürden kültüre farklılık gösteren mahremiyetin sınırları net bir biçimde çizilemese de herkes tarafından kabul görmesi beklenen yönleri vardır. Sosyal medya mahremiyete ilişkin sınırların ortadan kalmasına ve ihlallerin yaşanmasına neden olmakta; muhtelif paylaşımlara izin veren yönü ile mahremiyet algısına en fazla zarar veren yerlerin başında gelmektedir. Sosyal medyanın fotoğraf, video, yazı paylaşımına izin veren altyapısı, kullanıcıların yaşamlarına ilişkin büyük, küçük neredeyse tüm detayları kitlelerle paylaşmasını sağlamakta ve bazı kullanıcılar bunda bir tuhaflık görmemektedir. Mahrem kaygılarla gündelik yaşamda gizli tutulan bilgiler, ön plana çıkarılmayan birçok davranış, yaklaşım ya da inanç TikTok mecrasında daha fazla izlenmek ve bunun neticesinde takipçi kazanarak hediye almak adına sergilenir hale gelmektedir. Bu çalışmada TikTok adı verilen sosyal medya mecrasında mahremiyet algısının nasıl dönüştüğünün ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 25 TikTok paylaşımı betimsel analiz ile irdelenmiştir. Çalışmanın sonucunda insanların bu mecrada mahremiyet konusunu göz ardı ettiğine ulaşılmıştır. Mahremiyet anlayışındaki değişim sosyal medya araçlarının devreye girmesiyle başlamış olsa da büyük değişim TikTok’ta zirveye çıkmış ve mahremiyet bu mecrada neredeyse yitip gitmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mahremiyet, TikTok, medya, mahrem, dönüşüm.

Kaynakça

• Akgül, M., Hekimoğlu Toprak H. (2019). Sosyal ağlarda mahremiyetin dönüşümü: Instagram örneği. Online Academic Journal of Information Technology, 10(38), 75-114.
• Algül, A. (2018). Sosyal ağ kullanıcılarının “abartılı paylaşım”, “benlik sunumu” ve “mahremiyet tüketimleri”. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 13(49), 21-44.
• Aydın, B. (2021). Mahremiyet algısının çöküşü: TikTok uygulaması örneğinde bir inceleme. Uluslararası Sosyal Medya ve İletişim Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 71-89.
• Aydın, M. (2009). Mahremiyet ve örtünmenin dönüşümü. Eskiyeni, sayı:12, 61-67.
• Barım, İ. (2021). Toplumsal cinsiyet bağlamında öteki’nin temsil mecrası olarak TikTok. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Elazığ.
• Bennett, L. (2009). Reflections on privacy, identity and consent in on-line services. Information Security Technical Report, 14(3), 119- 123. https://doi.org/10.1016/j.istr.2009.10.003.
• Budak, H. (2016). Yeni çağ yeni medya ve mahremiyetin yeni sınırları. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Konya.
• Değer, K. (2018). Mahremiyetin sosyal medyada kullanımı: magazin dünyası üzerinden bir inceleme. Akademik Bakış Dergisi, sayı: 70, 166-176.
• Erdem, H. (2016). Mahremiyet, iffet ve hayâ ilişkisi. Din Gelenek ve Ahlak Bağlamında Mahremiyet Algıları Sempozyumu, Samsun.
• Gasset, O. (2017), İnsan ve herkes (Çev. N. G. Işık), Metis Yayınları: İstanbul.
• Göle, N. (2010). Modern mahrem. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gül Ünlü, D., Kuş, O., Göksu, O. (2020). Videolarda gerçek hayattaki gibi değilim, rol yapmaktayım: TikTok kullanıcılarının benlik performansları üzerine bir inceleme. Intermedia International e-Journal, 7 (12), 115-128.
• Karaaziz, M. ve Atak, İ. E. (2013). Narsisizm ve narsisizmle ilgili araştırmalar üzerine bir gözden geçirme. Nesne Psikoloji Dergisi, 1.
• Kırık, A. M. (2013). Gelişen web teknolojileri ve sosyal medya bağımlılığı. Ali Büyükaslan ve Ali Murat Kırık (Ed.), Sosyal Medya Araştırmaları 1, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Kokolakis, S. (2017). Privacy attitudes and privacy behaviour: A review of current research on the privacy paradox phenomenon. Computers & Security, 64, 122-134. https://doi.org/10.1016/j.cose.2015.07.002, Erişim Tarihi: 19.06.2021.
• Laurie, G. T. (2002). Genetic privacy: A challenge to medico-legal norms. Cambridge University Press.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 323-343.
• Porteous, J. D. (1976). Home: The Territorial Core. American Geographical Society, 383-390.
• Şaşman Kaylı, D. (2015). Medyanın toplumsal cinsiyetle ilişkisi: tempo dergisinde beden temsilleri. Fatma Zehra Fidan, Duygu Alptekin (Ed.), Kadın Bedeni ve İstismarı (s.143-169). İstanbul: Opsiyon.
• Semiz Türkoğlu, H. (2018). Sosyal medya üzerinden mahremiyet farkındalığı ve değişimin ölçümlenmesine yönelik bir araştırma. Istanbul University Journal of Communication Sciences, sayı: 54, 163-189.
• Sennett, R. (2016). Kamusal insanın çöküşü (Çev. S. Durak ve A. Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. TikTok (2022). https://www.tiktok.com/tr-TR/, Erişim Tarihi: 27.06.2022- 27.07.2022.
• Taylan, A. (2015). Nitel ve nicel araştırmalarda evren ve örneklem) seçimi ve sorunlar. Besim Yıldırım (Ed.), İletişim Araştırmalarında Yöntemler (s.47-84). Konya: Literatürk.
• Türk Dil Kurumu (2022). https://sozluk.gov.tr/, Erişim Tarihi: 22.07.2022 Vatandaş, S. (2020). Mahremiyetin dönüşümü ve iletişim araçları. Humanitas, 8(16), 437-458.
• Yüksel, M. (2009). Mahremiyet hakkına ve bireysel özgürlüklere felsefi yaklaşımlar. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64(1), 275-298.