AN ANALYSIS ON SAMPLES OF BAHARIYE FROM THE ŞEYHULISLAM YAHYA EFENDI’S DIWAN

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 23, 30.06.2020

Mehmet Burak Çakın

Öz

Spring, the representative of the youth
and love, has been one of the common subjects widely discussed in classical
literature. Although the genres that take spring as their subjects are called
“bahariye”, “bahar-name” and “rebiiyye”, the name most cited for this genre is
“bahariye”. The spring poems (bahariye) were written as the transition parts
sering as the preface of the poems, they, however, are also written
independently as ghazels or other forms of verses. In the spring poems the
matters concerning the spring, coming of the spring, the changes in the nature
that comes with the spring and the effects of these changes on the human beings
are mentioned. An important poet of the 17th century, Şeyhülislam Yahya Efendi,
in his collected poems handled the topic spring with a rich imagination. In
this study from the collected poems of Şeyhülislam Yahya Efendi’s a total of 10
poems, of which 1 is eulogy and 9 are ghazels, are tried to be evaluated paying
attention to the characteristics of the genres

ŞEYHÜLİSLAM YAHYA EFENDİ DİVANINDAKİ BAHARİYELER ÜZERİNE BİR İNCELEME

Öz

Aşkı
ve gençliği temsil eden bahar, klasik edebiyatta çokça işlenen konulardan biri
olmuştur. Baharı konu edinen bu türe bahariye, bahar-nâme ve rebiiyye adları
verilmekle birlikte tür, daha çok bahariye adı ile anılmaktadır. Bahariyeler,
kasidelerde ana konuya geçişi sağlayan nesip bölümlerinin konusunu oluşturduğu
gibi gazel veya farklı nazım şekilleri ile müstakil olarak da yazılmışlardır. Bahariyelerde
bahara ait unsurlar, baharın gelmesi ile tabiatta meydana gelen değişikler ile
bu değişikliklerin insan üzerindeki etkileri dile getirilmektedir. XVII.
yüzyılın önemli şâirlerinden Şeyhülislâm Yahya Efendi, divanında bahar konusunu
zengin bir muhayyile ile işlemiştir. Bu çalışmada Şeyhülislam Yahya Efendi
divanında bahariye özelliği taşıyan 1’i kaside, 9’u gazel olmak üzere toplamda
10 adet şiiri, türün özellikleri dikkate alınarak değerlendirilmiştir. Şâirin;
baharın gelişi, tabiatın canlanması, baharın insan üzerindeki etkilerini canlı
tasvirlerle ve sanatlı bir üslupla ele alarak bahariye türüne güzel örnekler
verdiği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, bahariye, bahar, Şeyhülislam Yahya Efendi

Kaynakça

• Akkuş, M. (2006). Klasik Türk Şiirinin Anlam Dünyası Edebi Türler ve Tarzlar. Erzurum: Fenomen Yayınları.
• Canım, R. (2012). Divan Edebiyatında Türler. (3. Baskı). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kavruk H. (2001). Şeyhülislam Yahya Divanı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Kurnaz, C. (1991). “Bahar”. TDVİA İstanbul c. IV https://islamansiklopedisi.org.tr/bahar--edebiyat
• Mermer A., Alıcı L., Eflatun M., Bayram Y., Keskin N. K. (2008). Eski Türk Edebiyatına Giriş. (3. Baskı). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Onay, A. T. (2013). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı. Ankara: Berikan Yayıncılık.
• Üst, S. (2014). Bâkî ve Nef’î’ye Ait İki Bahariye’nin Karşılaştırılması. International Journal of Languages’ Education and Teaching. Volume 2. http://ijlet.com/Makaleler/266382150_10.%20135-149%20Sibel%20%C3%9Cst.pdf