TURKISH WORLD GEOPOLITICS WITHIN THE CONTEXT OF THE KARABAKH PROBLEM

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 2, 222 - 239, 31.12.2023

Osman Ağır

https://doi.org/10.54282/inijoss.1357866

Öz

After the Cold War, with the independence of the Turkish states under the domination of the USSR, the geopolitics of the Turkish World gained importance and with the establishment of the Organization of Turkish States after long efforts, the Turkish States were able to create a common platform. The organization, which has gained the identity of an international regional organization, has the potential to make significant contributions to the solution of global and regional problems. Although there are important political, economic and social problems that the organization is expected to produce solutions, the most up-to-date problem is the Nagorno-Karabakh problem, which is frozen from time to time and turns into a hot conflict from time to time. The Nakhchivan region, whose ethnic structure has been tried to be changed in the historical process, has a strategic position in terms of transportation and energy transmission lines that can be established between Turkey and Azerbaijan, and therefore between the Turkish World. The solution of the Nagorno-Karabakh problem in favor of Azerbaijan is extremely important in terms of the land connection that can be established between the Turkish World. The fact that Azerbaijan took back a significant part of its lands after the Second Karabakh War has been both an important geopolitical gain and a source of motivation for the Turkish World, as it allows a direct road connection between the Turkish States. However, with the agreement that ended the war, the settlement of Russian soldiers in the region as peacekeepers and Russia's efforts to make the countries of the region dependent on itself by taking the initiative in solving the problem have created a negative status for the time being in terms of the geopolitics of the Turkic World. In this study, whose main purpose is to explain the historical process of the Nagorno-Karabakh problem and to discuss the geopolitics of the Turkic World in this context, an answer is sought to the question of what kind of effects the Nagorno-Karabakh problem has had on the geopolitics of the Turkic World.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Russia, Nogorno-Karabagh, Turkish World, Geopolitics

DAĞLIK KARABAĞ SORUNU BAĞLAMINDA TÜRK DÜNYASI JEOPOLİTİĞİ

Öz

Soğuk Savaş sonrası SSCB egemenliğinde bulunan Türk devletlerinin bağımsızlığına kavuşmasıyla birlikte Türk Dünyası jeopolitiği önem kazanmış ve uzun süren çabalar sonrasında Türk Devletleri Teşkilatı’nın kurulmasıyla birlikte ise Türk Devletleri ortak bir platform oluşturabilmişlerdir. Uluslararası bölgesel bir örgüt kimliği kazanan teşkilatın küresel ve bölgesel sorunların çözümüne önemli katkılar sağlayacak potansiyeli barındırmaktadır. Teşkilatın çözüm üretmesi beklenen önemli siyasi, ekonomik ve toplumsal sorunlar bulunmakla birlikte bu sorunlardan en güncel olanı zaman zaman dondurulan, zaman zaman ise sıcak çatışmaya dönüşen Dağlık Karabağ sorunudur. Tarihsel süreç içerisinde etnik yapısı değiştirilmeye çalışılmış olan Dağlık Karabağ bölgesi Nahçıvan üzerinden Türkiye ile Azerbaycan arasında, dolayısıyla Türk Dünyası arasında kurulabilecek ulaşım ve enerji nakil hatları açısından stratejik bir konuma sahiptir. Dağlık Karabağ sorununun Azerbaycan lehine çözüme kavuşması ise Türk Dünyası arasında kurulabilecek kara bağlantısı açısından son derece önemlidir. İkinci Karabağ Savaşı sonrası Azerbaycan’ın topraklarının önemli bir kısmını geri alması Türk Devletleri arasında doğrudan bir kara yolu bağlantısı oluşturulabilmesine olanak sağlaması nedeniyle Türk Dünyası açısından hem önemli bir jeopolitik kazanım hem de motivasyon kaynağı olmuştur. Ancak savaşı sonlandıran anlaşma ile Rus askerlerinin barış gücü olarak bölgeye yerleşmesi ve Rusya’nın sorunun çözümünde inisiyatif üstlenerek bölge ülkelerini kendisine bağımlı kılma çabaları Türk Dünyası jeopolitiği açısından şimdilik olumsuz bir statü oluşturmuştur. Temel amacı, Dağlık Karabağ sorununun tarihsel sürecinin açıklanarak Türk Dünyası jeopolitiğinin bu bağlamda tartışılması olan çalışmada, Dağlık Karabağ sorununun tam bir çözüme kavuşturulamamasının Türk Dünyası jeopolitiğine ne gibi etkilerinin bulunduğu sorunsalına cevap aranmaktadır.

Anahtar Kelimeler

TÜRKİYE, RUSYA, DAĞLIK KARABAĞ, TÜRK DÜNYASI, JEOPOLİTİK

Kaynakça

• Acer, Y. (2020). Ermenistan’ın Karabağ işgali ve uluslararası hukuk. İ. Demir (Ed.), Karabağ Zaferi: Kafkasya’da Yeni Dengelerden Türk ve İslam Dünyasında Yeni İş birliği Modeline (ss.7-9), ULİSA 12, Sayı: 8.
• Akıncı, H. (2021). Türk Dünyasının jeopolitiği ve Türk dış politikasındaki yeri. Kriter Dergisi, 6(62).
• Akıncı, A. ve Kaba S. G. (2023), “Kafkasya’nın Jeopolitik Önemi: Dağlık Karabağ ve Zengezur Koridoru örneği”, Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi 9 (1), 88-106
• Akıncı, A. ve Jafarli, J. (2020) “Rusya kıskacındaki türk devletlerinin kimlik mücadelesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.25, S.4, 505-524
• Altınanıt, H. İ. (2014). Özgürlüğün görkemli ülkesi Kafkasya (1. baskı). Babıali Kültür Yayıncılığı.
• Arıbaş, K. (2007). Küresel çağda siyasi coğrafya. Çizgi Kitabevi.
• Aslanlı, A. (2015). Karabağ sorunu ve Türkiye Ermenistan ilişkileri. Berkan Yayınevi.
• Attar, A. (2005). Karabağ sorunu kapsamında Ermeniler ve Ermeni siyaseti. Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Aydın, M. (2010). Kafkasya ve Orta Asya’yla İlişkiler, B. Oran (Ed.), içinde Türk Dış Politikası (ss. 366-439), Cilt II 1980-2001., İletişim Yayınları.
• Aydın, N. (2013). Türkiye’nin Dağlık Karabağ politikası. Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Dergisi, 9(2), 153-169.
• Bilgin, M. S. (2020). Karabağ zaferine giden süreç ve jeopolitik sonuçları. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlişkiler ve Stratejik Araştırmalar (ULİSA) Enstitüsü, (8).
• Büyükgüzel, H. (2014). Rusya’nın Türk Cumhuriyetleri politikası. Kripto Yayınları.
• Cafersoy, N. (2023). Görüşme Notları. (04.11.2023).
• Cömert, İ. Y. (2020). Dağlık Karabağ Savaşında son durum: Gerçekler, Tehditler, Analizler. https://www.globalsavunma.com.tr/daglik-karabag-savasinda-son-durum-gercekler-tehditler- analizler.html
• Çamaş, T. (2020), Karabağ Savaşı ekseninde yeni Kafkasya jeopolitiği, https://www.ankasam.org/karabag-savasi-ekseninde-yeni-kafkasya-jeopolitigi/ Doğanay,   H. (1995). Türk Dünyası’nın siyasi sınırları. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, (3).
• Eraslan, F., & Özdemir, F.N. (2021). Azerbaycan-Türkiye ilişkilerinde önemli bir kavşak: İkinci Karabağ Savaşı. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 129(255), 315-334.
• Erol, S. (2018). Avrasya’nın değişen jeopolitiğinde Türk Dünyası ve Türkiye: Nasıl bir gelecek?”, TESAM III. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi.
• German, T. (2012). The Nagorno-Karabakh conflict between Azerbaijan and Armenia: Security issues in the Caucasus”. Journal of Muslim Minority Affairs, 32(2).
• Görgülü, A. (2014). Türkiye-Ermenistan ilişkileri ve Dağlık Karabağ sorunu. Yeni Türkiye, (60), 1-6. Kazımlı, E. (2022). Azerbaycan’ın jeopolitik konumu ve Karabağ sorunu. https://tasam.org/Files/Icerik/File/Pages_from_karadenizkafkaskong_pdf_9d8f1acf-2ae7-4c72- bea0-33b8b232aacc.pdf