‘Huzur’ Romanı Üzerine Sosyolojik Bir Analiz

Yıl 2025, Cilt: 2025 Sayı: 1, 196 - 219, 31.01.2025

Aydın Yazğan

https://doi.org/10.55543/insan.1604957

Öz

Bu çalışma Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur adlı romanı üzerine sosyolojik bir analiz içermektedir. Tanpınar, bu eserinde dönemin sosyal yapısının nasıl koşullar örüntüsü içerdiğini öyküsel bir temayla aktarmaktadır. Huzur’da yaşam, ölüm, sağlık, hastalık, tabiat, kent ve toplumsal meseleler ele alınmıştır. Ayrıca eserde dönemin toplumunun iktisadi, maarif, kültürel, geleneksel-modernlik durumları, çatışmaları işlenmiştir. Aydının kendi kişisel iç hesaplaşması ve toplum sorunlarına bakışı metinde yer alan konular arasındadır. Bu minvalde Huzur iki dünya savaşı arasında sıkışmış bir toplumun nasıl bir yapıda olduğunu anlatmaktadır. Toplumun dönem itibarıyla birey-toplum, Doğu-Batı, eski-yeni, aydın-halk, gelenek-modern ikilikleriyle çalkantılı olması eserin sosyolojik olarak incelenmesini gerekli kılmaktadır. Huzur; birey, toplum, kadın-erkek ilişkileri, zaman-mekân algısı, yaşam-ölüm, vs. konularını da bünyesinde barındırmaktadır. Bunların yanında toplumun Doğu-Batı arasında arada-kalmışlığını okuyucusuna sunmaktadır. Tanpınar’a göre toplum ne tam anlamıyla Doğu’yu yansıtmakta ne de tam anlamıyla kendisini Batı’ya ait hissetmektedir. Bu durumun neden böyle olduğu eser bağlamında izah edilmiştir. Huzur’da Tanpınar’ın tespitleri, toplumsal analizleri ve modernlik sorununa yönelik çözüm önerileri tartışılmıştır. Bu bakımdan Tanpınar’ın bu eserinin çalışılması, dönemin toplum yapısını ve batılılaşmaya bakışını anlamak adına önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Huzur, Birey-Toplum, Doğu-Batı, Aydın-Halk, Gelenek-Modern

A Sociological Analysis on the Novel Peace

Öz

This study includes sociological analysis on Ahmet Hamdi Tanpınar's novel Peace. In this work, Tanpınar conveys the conditions of the social structure of the period with a narrative theme. In Peace; life, death, health, illness, nature, city and social issues are discussed. In addition, the economic, educational, cultural, traditional-modern situations and conflicts of the society of the period are discussed in the work. The intellectual's personal internal conflict and his perspective on social problems are among the subjects in the text. In this context, Peace tells the structure of a society between two world wars. The fact that the society was turbulent with the dualities of individual-society, East-West, old-new, intellectual-public and tradition-modern due to the period necessitates a sociological examination of the work. Peace also includes the subjects of individual, society, male-female relations, time-space perception, life-death etc. In addition it presents the society's being stuck between East and West to its reader. According to Tanpınar, society neither fully reflects the East nor feels that it fully belongs to the West. The reason for this situation is explained in the context of the work. In Peace, Tanpınar's findings, social analyses and solution proposals for the problem of modernity are discussed. In this respect, studying the work of Tanpınar is important to understand the social structure of the period and its perspective on westernization.

Anahtar Kelimeler

Peace, Individual-Society, East-West, Intellectual-Folk, Tradition-Modern

Kaynakça

• Akalın, Ş. H. (Haz.). (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu. (11. Baskı).
• Altuntaş, İ. H. (2016). Yazılar 51. https://archive.org/details/YAZILAR51 (Erişim Tarihi: 04.06. 2024).
• Canatak, A. ve Doğan, M. (2022). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Huzur Romanında Antagonist Figür. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), s.33-44.
• Dellaloğlu, B. F. (2016). Modernleşmenin Zihniyet Dünyası: Bir Tanpınar Fetişizmi. İstanbul: Kadim Yayıncılık.
• Demiralp, O. (2000). Kutup Noktası Ahmet Hamdi Tanpınar Üzerine Eleştirel Bir Deneme. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları.
• Gürbilek, N. (1995). Yer Değiştiren Gölge. İstanbul: Metis Yayınları.
• Gürbilek, N. (2012). Benden Önce Bir Başkası. İstanbul: Metis Yayınları.
• Işın. E. (2003). A’dan Z’ye Ahmet Hamdi Tanpınar. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları.
• Kaplan, M. (2012). Bir Şairin Romanı: Huzur. Türk Dili Ve Edebiyatı Dergisi. 12. s. 33-86.
• Moran, B. (1998). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 1 Ahmet Mithat’tan Ahmet Hamdi Tanpınar’a. İletişim Yayınları.
• Nazik, Z. (2010). Tanpınar’ın Kaleminden Tarihî Hadiselerin Şekillendirdiği İstanbul Mahalleleri: “Mahur Beste, Sahnenin Dışındakiler, Huzur”. TUDOK. s. 961-968.
• Okay. M. O. (2002). Huzur: “Yüzbinlerce Ruh Bir Araf’ta”. Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Sayı 65-66-67. s. 722-732.
• Porsuk, S. ve Tazefidan, K. (2021). Besim Fatih Dellaloğlu Ve Türk Modernleşmesi: Ahmet Hamdi Tanpınar Üzerinden Bir Değerlendirme. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(2). s. 741-756.
• Said, E. W. (2013). Şarkiyatçılık Batı’nın Şark Anlayışları (Orientalism, Western Conceptions Of The Orient). Çev. Berna Ülner. İstanbul: Metis Yayınları.
• Şen, V. (2022). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın “Huzur” Romanındaki Mekân Unsuru Üzerine Bir İnceleme Denemesi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (15), s. 202-228.
• Tanpınar, A. H. (1995). Yahya Kemal. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2003). Bütün Öyküleri. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2007). Mahur Beste. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2008). Saatleri Ayarlama Enstitüsü. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2009). Huzur. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2012). Bütün Şiirleri. (Haz. İnci Enginün). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2014). Tanpınar’ın Mektupları. (Haz. Zeynep Kerman). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2019a). Beş Şehir. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2019b). Hep Aynı Boşluk Denemeler Mektuplar Röportajlar. (Haz. Erol Gökşen). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2021). Aydaki Kadın. (Haz. Güler Güven). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2022). Yaşadığım Gibi. (Haz. Prof. Dr. Birol Emil). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2023). Suat’ın Mektubu. (Haz. Handan İnci, Banu İşlet, Hacer Er). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tural, S. (2010). Huzur Romanında Nihilist Bir Karakter: Suad. Turkish Studies. Volume 5/4 Fall. s. 1487-1498.
• Uçman, A. (2006). Değişen Değerler Karşısında Ahmet Hamdi Tanpınar. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi. (7). s. 479-510.
• Yavuz, H. (2016). Atılmış Hayat Parçaları: Tanpınar’ın Huzur Romanında Hafıza ve Mekân İlişkisi. Monograf Edebiyat Eleştiri Dergisi, ISSN 2148-3442 2016/5. s. 69-84.