Necip Fazıl ve Sezai Karakoç’un Şiirinde Bazı Metafizik Temalar

Yıl 2022, , 63 - 80, 20.06.2022

Hangama Muradi

https://doi.org/10.51533/insanbilimleri.1067288

Öz

Metafizik ilk kullanımda “fizikötesi” ya da “fizik dışında” düşüncesiyle özdeşleşir. Felsefede Tanrıbilim, varlık bilimle anlamdaştır. Aynı zamanda din, metafizik ve mistisizm kavramlarının birbiriyle yakından ilişkili olmalarının yanı sıra felsefe ve sanat ile de sıkı bir ilişki içinde olduğu da söylenilebilir. Her ne kadar bu üç kavram birbiriyle ilişkili olsa da amaçları ya da amaca varma yolları tamamen olmasa da kısmen birbirinden farklıdır. Metafizik mutlak hakikati araştırırken varlıkların özü olan ruh, hayat, madde ve Allah’ın varlığını konu ederken akıl yardımıyla Allah hakkında bilgi edinebileceğine inanan bir disiplindir. Bu üç kavramın arasında mistisizm kaynağını dinden aldığı için sanatla daha yakından ilgilenmektedir. Mistisizm özellikle de şiir sanatı ile ilişkilidir. Çünkü şiir kökeni itibarıyla dinle bağlantılıdır. Cumhuriyet sonrası Türk edebiyatında Necip Fazıl Kısakürek ile Sezai Karakoç başka birçok şaire göre metafizik temaları daha fazla ele alan şairlerdir. Şiirlerindeki metafizik temalar yardımıyla insanın manevî çerçevesini anlama ve anlatma adına önemli eserler üretmişlerdir. Bu iki şairin şiirlerinin çoğu, insanın var oluş sorunsalı üzerinedir. Metafizik tema olarak da daha çok ölüm, ruh, ruhun ölümsüzlüğü, hakikat, arayış gibi kavramlar şiirlerinin ana konu ve temalarını oluşturmuştur. Bu iki şaire göre insanın özü öte dünyaya aittir ve insan dünya hayatında kendini bir yabancı ya da misafir olarak görmelidir. İnsan fiilleriyle, niyetleriyle, dualarıyla fizikötesi ȃlemdeki özüne ulaşmanın yollarını aramalıdır.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısakürek, Sezai Karakoç, Metafizik, Tema, İslam Metafiziği, Ruh ve Ruhun Ölümsüzlüğü

Destekleyen Kurum

Ondokuz Mayıs Üniversite Lisansüstü Eğitim Enstitüsü

Proje Numarası

1

Teşekkür

Desteğini hiçbir zaman esirgemeyen hocam Prof. Dr. Selçuk ÇIKLA' ya sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Some Metaphysical Themes in the Poems of Necip Fazıl and Sezai Karakoç

Öz

Metaphysics, in its first utilization, is identical to metaphysics or non-physics. From the point of philosophical view, theology is synonymous with ontology. At the same time, the concepts of religion, metaphysics, and mysticism are closely related to each other. Besides, they are in contact with philosophy and art deeply. However, some differences can be found in purposes or the ways of reaching their aims. Necip Fazıl Kısakürek and Sezai Karakoç are poets who deal with Metaphysical Topics. They used these themes in their poems more than many other poets in post-republic Turkish literature. And also they have left important achievements in order to understand and explain the spirit of a human being. Most of the poems of these two poets are on the problem of human existence. Metaphysical themes, such as death, soul, immortality of the soul, truth, and quest formed the main subjects and themes of their poems. According to these two poets, the essence of humanity belongs to the other world, and humans should see themselves as a stranger or a guest in their worldly life. Humans must seek ways to reach their metaphysical essence through their actions, intentions, and prayers.

Anahtar Kelimeler

Necip Fazıl Kısa Kürek, Sezai Karakoç, Metaphysics, Theme, Metaphysic of Islam, Spirit and Immortality of Spirit

Proje Numarası

1

Kaynakça

• ALTINTAŞ, Hayrani, İbn Sina Metafiziği, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Ankara 1992.
• AYDINLI, Yaşar, Farabi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2018.
• BAYAZIT, Erdem, Şiirler, İz Yayıncılık, İstanbul 2019.
• BAYRAKDAR, Mehmet, İslam Felsefesine Giriş, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 2009.
• BERGSON, Henri, Metafiziğe Giriş, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2011.
• ÇIKLA, Selçuk, Türk Edebiyatında Manzum Poetikalar, Akçağ Yayınları, Ankara 2010.
• ÇIKLA, Selçuk, “Şiirde ‘Tema’ Kavramı Üzerinde”, Yeni Türk Edebiyatı, S. 6, Ekim 2012, s. 71-86.
• DURALI, Teomen, Felsefe Bilimin Odağında Metafizik, Şule Yayınları, İstanbul 2019.
• DÜZGÜN, Şaban Ali, Dini Anlama Kılavuzu, Otto Yayınları, 4. Baskı, Ankara 2018.
• HÖKELEKLİ, Hayati, “Fıtrat”, İslâm Ansiklopedisi, C. 13, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1996, s. 47-48.
• https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/k%C4%B1y%C3%A2met-suresi/5571/20-25-ayet-tefsiri (17.01.2022) https://www.edebiyatogretmeni.org/şiirde-tema/ (12.01.2022) https://sozluk.gov.tr/ (22.01.2022) https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/K%C3%A2f-suresi/4646/16-35-ayet-tefsiri (16.01.2022)
• KARAKOÇ, Sezai, Edebiyat Yazıları 1, Diriliş Yayınları, İstanbul 2017.
• KARAKOÇ, Sezai, Alınyazısı Saati, Diriliş Yayınları, İstanbul 2016.
• KARAKOÇ, Sezai, Gün Doğmadan-Şiirler, Diriliş Yayınları, 16. Baskı, İstanbul 2014.
• KARATAŞ, Turan, Edebiyat Terimleri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 2007.
• KISAKÜREK, Necip Fazıl, Çile, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2005
• KISAKÜREK, Necip Fazıl, Öfke ve Hiciv, Büyük Doğu Yayınları, 9. Baskı, İstanbul 2015.
• MOLLAER, Fırat, Ruhun Metafizik Ayaklanması, Yedi İklim Yayınları, İstanbul 2007.
• ÖZEL, İsmet, Erbain, Tam İstiklȃl Yayıncılık Ortaklığı, İstanbul 2019.
• ÖMEROĞULLARI, Mehmet Soğuk, “Yahya Kemal’in Şiirlerinde Dini, Mistik ve Metafizik Ögeler”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, S. 1/1, 2012, s. 70-72.
• ŞENGÜL, Servet, Necip Fazıl ve Sezai Karakoç Şiirinde İmgenin Dili, Türkiye Âlim Kitapları, Saarbrücken 2015.
• TANYAŞ, Hamza, Mevlana’dan Rubailer, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara 1987.