Tarihsel Süreçte Bir Kentsel Değişim Örneği: Gedikpaşa

Year 2014, Volume: 4 Issue: 7, 85 - 112, 01.06.2014

Özcan Şabudak

Abstract

Türkiye’yi 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren hemen hemen her alanda etkilemiş olan sanayileşme politikalarının yarattığı tahribattan Gedikpaşa semti de kendi payına düşeni fazlasıyla almış, bu suretle geçmişin ikamet alanı olarak bilinirken zoraki bir yapısal dönüşüm geçirmiştir. Tarihi Yarımada’nın belirli bölgelerine kıyasla daha fazla üstünlüğe sahip olan bazı semtlerin bu üstünlüklerinin zaman içinde nasıl bir dezavantaja dönüştüğü, şehrin idari ve ekonomik merkezine yakınlığın daima bir avantaj olmadığı ve coğrafi konumun gerçekte bir külfet olabileceği, Gedikpaşa örneğinde görülmektedir. Bu süreçte Gedikpaşa semti farklı etnik kimliklerin beraber yaşadığı bir yer olmaktan çıkıp farklı ekonomik kimliklerin bir arada yaşadığı bir yer hâline dönüşmüştür. Öte yandan sosyal aidiyet temelli kimliği terk etmesine rağmen Gedikpaşa’nın esas kimliğini tam anlamıyla yitirmediğini, bunun yerine bir nitelik değişimi geçirdiğini söylemek de
mümkündür. İş yerlerinin, kamu binalarının ve konutların iç içe olduğu kent alanlarından birisi olan Gedikpaşa, tarihî semtlerin son yüzyılda geçirdiği değişime bir örnektir. Bu çalışmada; sanayileşmenin tarihî bir kent alanı olan Gedikpaşa’da yarattığı sosyal ve mekânsal bozulma süreci ele alınmaktadır. Semtin yaşadığı olumsuzluklar; geleneksel üretim faaliyetleri ve sosyal yapıdan hareketle incelenmekte ve bunların çözümü için bazı öneriler ortaya konulmaktadır.

Keywords

Sanayileşme, Kent Tarihi, Tarihî Yarımada, Çokkültürlülük, Küçük Üretim

An Example of Urban Change in Historical Context: Gedikpaşa

Abstract

Gedikpaşa has received more than its fair share of the damage wrought by the industrialization policies that influenced Turkey in almost every field in the second half of the twentieth century. As a result, Gedikpaşa, known as the residence of the past, has gone through a forced industrialization process. We can see in the case of Gedikpaşa how the relative advantages of some of its districts compared to certain areas of the Historical Peninsula turned into disadvantages over time, and that proximity to the city’s administrative and economic center is not always an advantage, and geographic location in this respect may be a burden. Therefore Gedikpaşa has ceased to be a place where different cultural identities live together and has
become a place where different economic identities exist and have a mutual complementary relationship. Although it has lost the identity it once had, which was based on social inclusion, Gedikpaşa has not entirely lost its original identity. We can instead say that it has gone through a qualitative transformation. As a district where workplaces, public buildings and houses became nested within one another, Gedikpaşa is an example of the transformation historical districts underwent in the last century. In this study, I describe the social and spatial degradation process in the historic city area of Gedikpaşa created by industrialization. I examine the negative results of this process from the standpoint of traditional production and social structure, and make suggestions for their solution.

Keywords

Industrialization, Urban History, The Historical Peninsula, Multiculturalism, Small Scale Industry

References

• Ateşin, H. M. (1997). Şehir ve sosyal davranışlar. Kollektif (Ed.), Habitat II, kent zirvesi İstanbul 96-uluslararası bilimsel toplantılar içinde (C. 2, s. 57-66). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Behar, C. (1996). Osmanlı İmparatorluğu’nun ve Türkiye’nin nüfusu, 1500-1927. Tarihî istatistikler dizisi içinde (C. 2, s. 144-169). Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Yayınları.
• Bimtaş. (2007). Yenikapı-Nişanca Bölgesi nitel araştırma raporu. İstanbul. Çağlayandereli, M. (2005). Bir sosyal sorun olarak kentsel doku değişimi ve çöküntü mahalleleri: Gedikpaşa örneği. Yayımlanmamış doktora tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çağlayandereli, M. (2006). Kentsel doku değişimi ve çöküntü mahalleleri: Gedikpaşa örneği. 1. uluslararası Eminönü sempozyumu tebliğler kitabı içinde (s. 35-42). İstanbul: Eminönü Belediyesi Yayınları.
• Devellioğlu, F. (2011). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügat. İstanbul: Aydın Kitabevi.