Sol İlahiyat: Dinin Sol Yorumunun İmkânı, Riskleri ve Sınırları

Year 2014, Volume: 4 Issue: 7, 193 - 210, 01.06.2014

Şaban Ali Düzgün

Abstract

E. Bloch’a ait yukarıdaki epigram, buhran zamanlarında dinin nasıl kurtuluş ümidi işlevi gördüğüne işaret etmektedir. Bunun için Ernst Bloch’un sık sık referansta bulunduğu peygamberler tarihini buhran evrelerinden çıkış veya biraz daha ileri giderek devrim/ inkılap1 tarihi olarak okumasına şaşırmamak gerekir. Özellikle Kur’an’ın, ‘kesin kararlılar’ (ulu’l-’azm) dediği peygamberlerin (Ahzâb, 33/7; Fetih, 48/35)2
tarihi, insanlığın/ insanların hem zihinsel hem de bedensel anlamda özgürleşme tarihidir. Toplumlarına birer uyarıcı (nezîr), yol gösterici (hâd), müjdeleyici (beşîr) olarak gönderilen bu peygamberler; insanları neye karşı uyarmakta, neyin yolunu göstermekte ve onlara nasıl bir müjdelemede bulunmaktaydılar? Zulmün/haksızlığın/sömürünün hâkim olduğu toplum yapısının çok geçmeden yıkılacağını bir yasa (sünnetullah) olarak belirleyen din, peygamberin gönderilişini böyle bir ortamdan çıkışın müjdecisi, onun mücadelesini de ardından gelenler için bir model (üsve) olarak sunmaktadır. Bunun içindir ki, genel algının aksine, dinlerin muhafaza edici değil etkin tarihin yegâne modernleştirici/yenileştirici araçları olarak iş gördüklerini kabul etmek gerekir.

Keywords

din, ilahiyat, sınırlar

References

• Ahmet b. Hanbel. (1993/1413). Müsned (Tahk. Ş. el-Arnavut). Beyrut.
• Akkoç D. A. (2013). Marksizme İslam’dan bakmak: İmkânlar ya da imkânsızlıklara dair. K. Özdoğan & D. A.
• Akkoç (Ed.), Sol ilahiyat: Dini soldan okumak içinde (s. 357-378). İstanbul: Birikim Yayınları.
• Bora, T. (2013). Ernst Bloch’ta sosyalizm, metafizik, din ve Ateizm: “Başka bir anlamda sofu”. K. Özdoğan & D. A. Akkoç (Ed.), Sol ilahiyat: Dini soldan okumak içinde (s. 171-192). İstanbul: Birikim Yayınları. Düzgün, Ş. A. (2013a). Allah, tabiat ve tarih (2. basım). Ankara: Lotus Yayınları.