Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin E-Sağlıklı Beslenme Okuryazarlığı Düzeylerinin İncelenmesi

Year 2024, Volume: 10 Issue: 2, 237 - 249, 31.12.2024

Recep Aydın , Ayca Genc , Gamze Dere , Onur Yavuz Kayar

Abstract

Araştırmanın amacı, spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesidir. Araştırma grubu Bartın Üniversitesi SBF öğrenim gören 301 öğrenciden oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak, araştırmacılar tarafından hazırlanan kişisel bilgi formu, E-Sağlıklı Beslenme Okuryazarlığı Ölçeği (e-SBOÖ) kullanılmıştır.
Verilerin analizinde SPSS 26.0 programı kullanılarak anlamlılık düzeyi p<.05 kabul edilmiştir. Normal dağılım gösteren verilerin analizinde parametrik testlerden ilişkisiz örneklem t-testi kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularında cinsiyetin değişkeninin ölçek puanları üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığını; bireysel spor yapanlar ve beslenme dersi alanların erişim alt boyutunda anlamı derecede yüksek puanlara sahip olduğu; bölüm değişkeninde beden eğitimi ve spor öğrencilerinin anlama alt boyutunda antrenörlük öğrencilerinden daha yüksek puanlara sahip olduğu ve sosyal medya kullanım türünde, Twitter kullanıcılarının anlama alt boyutunda TikTok kullanıcılarına kıyasla daha yüksek puan aldığı tespit edilmiştir.
Sonuç olarak spor yapma, beslenme bilgi düzeyi ve sosyal medya kullanımı e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı düzeylerini puan ortalamalarının yükselmesiyle yakından ilişkilidir. Bu bağlamda üniversite öğrencilerinin e-sağlıklı beslenme okuryazarlık düzeylerinin geliştirilmesi için uzmanlar tarafından çevrimiçi ve yüz yüze sürdürülebilir beslenme eğitimlerinin verilmesi önerilir.

Keywords

E-sağlıklı beslenme okuryazarlığı, spor bilimleri, üniversite öğrencileri

Examination of E-Healthy Nutrition Literacy Levels of Faculty of Sports Sciences Students

Abstract

The aim of the study is to examine the e-healthy nutrition literacy levels of students of the faculty of sports sciences. The research group consists of 301 students studying at Bartın University Faculty of Political Sciences. The personal information form prepared by the researchers and the E-Healthy Nutrition Literacy Scale (e-HDL) were used as the data collection tool.
In the analysis of the data, SPSS 26.0 program was used and the significance level was accepted as p<.05. In the analysis of the normally distributed data, the unrelated sample t-test from parametric tests was used. In the findings of the study, it was determined that the gender variable had no significant effect on the scale scores; those who did individual sports and took nutrition courses had significantly higher scores in the access sub-dimension; in the department variable, physical education and sports students had higher scores than coaching students in the understanding sub-dimension, and in the social media usage type, Twitter users had higher scores in the understanding sub-dimension compared to TikTok users.
As a result, doing sports, nutritional knowledge level and social media usage are closely related to the increase in e-healthy nutrition literacy levels and the average score. In this context, it is recommended that online and face-to-face sustainable nutrition training be provided by experts to improve the e-healthy nutrition literacy levels of university students.

Keywords

E-healthy nutrition literacy, sports sciences, university students

References

• Aktaş, N., & Özdoğan, Y. (2016). Gıda ve beslenme okuryazarlığı. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(2), 146–153. https://doi.org/10.29050/harranziraat.259105
• Bağcı, A., Azimli, P., Uluçay, H., & Keskin, A. (2024). Spor yapan öğrencilerin beslenme bilgi düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ulusal Eğitim Dergisi, 4(2), 942-953.
• Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (28. baskı). Pegem Akademi.
• Can, A. (2020). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi (9. baskı). Pegem Akademi. Çapaş, M., & Çavdar, M. (2023). Sosyal medyanın üniversite öğrencilerinin yeme tutum ve davranışlarına etkisi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 32(2), 284–291.
• Çelik, Ö. M., & Duran, S. (2022). Hemşire adaylarında sosyal medya bağımlılığı ile beslenme bilgisi ve bazı değişkenler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Karya Journal of Health Science, 3(3), 302–306. https://doi.org/10.52831/kjhs.1164110
• Crowley, J., Ball, L., & Hiddink, G. J. (2019). Nutrition in medical education: A systematic review. The Lancet Planetary Health, 1(3), 379–389.
• Duong, T. V., Chiu, C. H., Lin, C. Y., Chen, Y. C., Wong, T. C., Chang, P., & Yang, S. H. (2021). E-healthy diet literacy scale and its relationship with behaviors and health outcomes in Health Promotion International, 36(1), 20–33.
• Ertaş, H., Kıraç, R., & Demir, R. N. (2019). Dijital okuryazarlık ve e-sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. 3. Uluslararası 13. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi Bildiri Kitabı, Sakarya, Türkiye, Ekim 10–13.
• Ertürk Yaşar, H., Gökçe Şen, K., & Karagöz, Ş. (2024). Spor Bilimleri Fakültesi öğrencilerinin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarının incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 13(1). https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1366484
• Ertürk Yaşar, H. (2023). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutumları ve Beslenme Okuryazarlığı. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(3), 1150-1158. https://doi.org/10.33206/mjss.1248108
• Franklin, J., Holman, C., Tam, R., Gifford, J., Prvan, T., & Stuart-Smith, W., et al. (2020). Validation of the e-NutLit, an electronic tool to assess nutrition literacy. Journal of Nutrition Education and Behavior, 52(6), 607–614. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2019.10.008
• Genç, A., & Çağlayan Tunç, A. (2020). Examination of obesity awareness levels of physical education teacher and coaching education. Journal of Education and Training Studies, 8(2), 24–28. https://doi.org/10.11114/jets.v8i2.4638
• Gökçe, D., & Yeşil, E. (2023). Lise öğrencilerinin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarıyla e sağlık okuryazarlığı düzeyleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Abant Sağlık Bilimleri ve Teknolojileri Dergisi, 3(1), 17–27.
• Göral, K., & Yıldırım, D. (2022). Spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlarının branş farklılıklarına göre araştırılması. Celal Bayar Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 17(1), 58–69. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1114833
• Green, S., & Salkind, N. (2005). Using SPSS for Windows and Macintosh: Understanding and analysing data (4th ed.). Prentice Hall. Jebeile, H., Partridge, S. R., Gow, M. L., Baur, L. A., & Lister, N. B. (2021). Adolescent exposure to weight loss imagery on Instagram: A content analysis of “top” images. Childhood Obesity, 17(4), 241–248. https://doi.org/10.1089/chi.2020.0351
• Joulaei, H., Keshani, P., & Kaveh, M. H. (2018). Nutrition literacy as a determinant for diet quality amongst young adolescents: A cross-sectional study. Progress in Nutrition, 20(3), 455–464. https://doi.org/10.23751/pn.v20i3.6705
• Kaçar, E. Y., & Türker, P. (2024). Sağlık çalışanlarının yeme farkındalığı ve e-sağlıklı beslenme okuryazarlığı düzeyleri ile beslenmeye ilişkin parametreler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(2), 206–222.
• Kandemir, E. (2023). Küreselleşme sürecinde yeni medya ve sosyal medya: Güvenilir bilgiye ulaşmak. Kuram ve Araştırma Dergisi, 62, 84–96.
• Karahan Yılmaz, S., Eskici, G., & Sarac, O. E. (2023). Validity-reliability of the e-Healthy Diet Literacy Scale in Turkish adults. Baltic Journal of Health and Physical Activity, 15(3), 9. https://doi.org/10.29359/BJHPA.15.3.09
• Karasar, N. (2020). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar, ilkeler, teknikler. Nobel Yayınları.
• Kobak, K. (2020). Sosyal ağların gıda ve beslenme okuryazarlığına etkisi: Gıda Dedektifi Instagram hesabı üzerine bir inceleme. Akademik İncelemeler Dergisi, 15(2), 893–922.
• Mahajan, S., Lu, Y., Spatz, E. S., Nasir, K., & Krumholz, H. M. (2021). Trends and predictors of use of digital health technology in the United States. The American Journal of Medicine, 134(1), 129–134. https://doi.org/10.1016/j.amjmed.2020.06.033
• Malkoç, N., Yaşar, O. M., Turgut, M., Kerem, M., Köse, B., Atlı, A., & Sunay, H. (2020). Healthy nutrition attitudes of sports science students. Progress in Nutrition, 22(3), 1–7. https://doi.org/10.23751/pn.v22i3.9480
• Manganello, J. A. (2008). Health literacy and adolescents: A framework and agenda for future research. Health Education Research, 23(5), 840–847. https://doi.org/10.1093/her/cym069
• Naeeni, M. M., Jafari, S., Fouladgar, M., Heidari, K., Farajzadegan, Z., & Fakhri, M., et al. (2014). Nutritional knowledge, practice, and dietary habits among school children and adolescents. International Journal of Preventive Medicine, 5(2), 171.
• Nelson, M. C., Öykü, M., Larson, N. I., Neumark-Sztainer, D., & Lytle, L. A. (2008). Emerging adulthood and university-aged young adults: An overlooked age for weight-related behavior change. Obesity, 16, 2205–2211. https://doi.org/10.1038/oby.2008.365
• Neuhauser, L., Rothschild, R., & Rodriguez, F. M. (2007). MyPyramid.gov: Assessment of literacy, cultural and linguistic factors in the USDA food pyramid website. Journal of Nutrition Education and Behavior, 39, 219–225. https://doi.org/10.1016/j.jneb.2007.03.005
• Norman, C. D., & Skinner, H. A. (2006). eHEALS: The eHealth Literacy Scale. Journal of Medical Internet Research, 8(4), 1–7. https://doi.org/10.2196/jmir.8.4.e27
• Özdenk, S. (2020). Genç sporcuların beslenme okuryazarlığı düzeylerinin incelenmesi (Sinop ili örneği). International Sport Science Student Studies, 2(1), 16–24.
• Özdenoğlu, A., Gün, B., Karadeniz, B., & Koç, F., vd. (2021). Yetişkinlerde beslenme okuryazarlığının sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumlar ve beden kütle indeksi ile ilişkisi. Life Sciences, 16(1), 1–18. https://doi.org/10.12739/NWSA.2021.16.1.4B0037
• Silk, K. J., Sherry, J., Winn, B., Keesecker, N., Horodynski, M. A., & Sayir, A. (2008). Increasing nutrition literacy: Testing the effectiveness of print, website, and game modalities. Journal Nutrition Education on and Behavior, 40(1), 3–10.
• Steils, N., & Obaidalahe, Z. (2020). “Social food”: Food literacy co-construction and distortion social media. Food Policy, 95, 101932.
• Tekkurşun Demir, G., Namlı, S., & Cicioğlu, H. İ. (2021). Takım ve bireysel sporlarda sosyal görünüş kaygısı sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumun belirleyicisi midir? SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 19(4), 124–134. https://doi.org/10.33689/spormetre.915191
• Tubaishat, A., & Habiballah, L. (2016). eHealth literacy among undergraduate nursing students. Nurse Education Today, 42, 47–52. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2016.04.003
• United Nations (UN). (2019). The United Nations Decade of Action on Nutrition 2016–2025.
• Uzlu, G., Koç, M., Akgöz, H. F., Yalçın, S., & Çöl, B. G. (2021). Sporcu üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi düzeylerinin ölçülmesi. Istanbul Gelisim University Journal of Health Sciences, 14, 227–240. https://doi.org/10.38079/igusabder.903478
• Yarar, H., Gökdemir, K., Eroğlu, H., & Özdemir, G. (2011). Elit seviyedeki sporcuların beslenme bilgi ve alışkanlıklarının değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 13(3), 368–371.
• Yeşildemir, Ö. (2023). Yetişkin bireylerde sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları ile esağlıklı beslenme okuryazarlığı ve beslenme bilgi düzeyi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3), 250-260.