Literature Review On Academic Studies As Regards Clothing Designs Of Individuals With Special Requirements

Yıl 2024, , 89 - 107, 28.06.2024

Nezla Ünal , Saliha Ağaç

https://doi.org/10.46442/intjcss.1468547

Öz

It is aimed in this study to carry out a compilation study by reviewing the literature studies on topics such as clothing selection, ergonomic clothing preferences and design criteria of individuals with special requirements. The study is significant in terms of being carried out on the subject of 'disabled clothing', which has limited resources in the field. The sample of the study comprises 43 academic thesis and article studies selected according to the criteria determined among 51 literature studies reached as a result of researches with different keywords to include the studies on 'Clothing Design for Individuals with Special Requirements published in Turkish and English between the years of 2004 and 2024. It has been revealed as a result of academic studies that individuals with special requirements have issues using ready-to-wear clothing products produced as standard due to their existing physiological body structure. However, it has been also found that ergonomic clothing design studies for these individuals have been generally conducted on adult, female groups while studies on male and infant / child groups are more limited. It is recommended in line with the results of the research that the data obtained from previous researches and clothing design criteria should be taken into consideration and more clothing sample production studies should be included in the studies to be carried out on the clothing of these disadvantaged individuals and in addition, studies should be carried out in the field of men's and baby / child clothing based on the studies on women's clothing.

Anahtar Kelimeler

disabled clothing, clothing for individuals with special requirements, adaptive cloths

ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLERİN GİYSİ TASARIMLARI KONUSUNDA YAPILAN AKADEMİK ÇALIŞMALARA YÖNELİK ALAN YAZIN TARAMASI (DERLEME MAKALE )

Öz

Bu çalışmada özel gereksinimli bireylerin giysi seçimi, ergonomik giyim tercihleri ve tasarım kritikleri gibi konu başlıklarını içeren alan yazın çalışmaları taranarak derleme çalışması yapılması amaçlanmıştır. Çalışma, alanında sınırlı kaynaklar içeren ‘engelli giyim’ konusu üzerinde yapılması bakımından önemli bulunmaktadır. Araştırmanın örneklemini 2004 – 2024 yıllarında Türkçe ve İngilizce dillerinde yayınlanan ‘Özel Gereksinimli Bireyler İçin Giysi Tasarımı’ konu başlıklı çalışmaları kapsayacak şekilde farklı anahtar kelimeler ile yapılan araştırmalar sonucu ulaşılan 51 alan yazın çalışması içerisinden belirlenen kriterlere göre seçilen 43 akademik tez ve makale çalışması oluşturmaktadır. Bu bireylerin fizyolojik vücut yapısı gereği standart üretilen hazır giyim ürünlerini kullanırken sorun yaşadığı yapılan akademik çalışmalar sonucu ortaya konulmuştur. Ancak bu bireylere yönelik yapılan ergonomik giysi tasarım araştırmalarının genelde bayan gruplar üzerinde yapıldığı; erkek ve çocuk gruplar üzerinde yapılan çalışmaların daha kısıtlı kaldığı gözlemlenmiştir. Yapılan araştırma sonucuna göre dezavantajlı grup olan bu bireylerin giysilerine yönelik yapılacak çalışmalarda daha önceki araştırmalardan elde edilen veriler ile giysi tasarım kritikleri göz önüne alınarak, giysi numune üretim çalışmalarına daha çok yer verilmesi ve bayan giyim üzerine yapılan çalışmalar baz alınarak erkek, bebek/çocuk giyim alanında da çalışmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

engelli giyim, özel gereksinimli birey için giyim, uyarlanabilir giyim

Kaynakça

• Aakanksha, A. S. (2020). New adaptive functional clothing ınnovation for muscular dystrophy. Palarch's Journal Of Archeology Of Egypt/Egyptology , 17 (9), 5810-5825.
• Ağaç, S. (2016). İş başvurusunda bireyin algılanmasında giysi türleri ve modellerinin etkisi var mıdır? Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 1-13.
• Akçalı, Ş. (2015). Görme engellilere yönelik tasarlanan mekânların erişilebilir standartları kapsamında irdelenmesi: Görme engelli kütüphaneleri. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir, 13.
• Alida E., Frédérique P., Claudine A., ,Annie R., Noémi D., Delphine L., Eva K.,Christophe B.,Élaine G.,Isabelle L.,Isabelle D.,Olivier V.,Bonnie S. (2020). Scoping study on the role of clothing in the participation of physically disabled people in social life. Applied Ergonomics, Volume 85, 3-8.
• Arıkan, Ç. (2002). Sosyal model çerçevesinde özürlülüğe yaklaşım. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, 2,1, 11-25.
• Ayachit, S. And Thakur, M. (2017). Functional clothing for differently abled people. Indian Journal Of Public Health, 8 (4), 905.
• Aydemir, İ., Yaşar, G. Y. (2016). Ergonomik tasarımın sağlık çalışanları ve hasta güvenliğine etkisi. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 3(2), 174-184.
• Aysel, U. S. L. U., & Shakouri, N. (2014). Kentsel peyzajda engelli/yaşlı birey için bağımsız hareket olanağı ve evrensel tasarım kavramı. Kastamonu Üniversite Orman Fakültesi Dergisi, 14(1), 7-14.
• Azher, N. & Saeed, M. (2012). Adaptive clothing for women with arthritis disorders. Journal Of The University Faculty of Medicine And Dentistry, 3 (2), 52-59.
• Bilgen, S. (2002). Moda ve Giyim, Ankara, 14.
• Bongers, CC, Eijsvogels, TM, Van Nes, IJ, Hopman, MT, & Thijssen, D.H. (2016). Effect of cooling during exercise on thermoregulation responses of men with spinal cord paralysis. Journal Of Physical Therapy, 96 (5), 650-658.
• Bragança, S., Castellucci, I., Gill, S., Matthias, P., Carvalho, M. And Arezes, P. (2018). Information on the clothing needs and limitations of athletes with disabilities: Design of wheelchair rugby sports clothing. Applied Ergonomics , 67 , 9-25.
• Carroll, K., & Gross, K. (2010). Examination of clothing ıssues and physical limitations ın the product development process. Research Journal Of Family And Consumer Sciences , 39 (1), 2-17.
• Chang, H.Y., & Hodges, N. & Yurchisin, J. (2013). Consumers with disabilities: a qualitative exploration of clothing selection and use among female college students. Clothing And Textiles Research Journal. 32. 34-48. 10.1177/0887302X13513325.
• Chang, H.J., Yurchisin, J., Hodges, N., Watchravesringkan, K., And Ackerman, T. (2013). Examination of self-concept, motivation for clothing choice and life satisfaction ın consumers with disabilities. Research Journal Of Family And Consumer Sciences , 42 (2), 162-176.
• Chang, W.M., Zhao, YX, Guo, R.P., Wang, Q., And Gu, X.D. (2009). Design and study of the structure of clothing for people with limb disabilities. Journal Of Fiber Bioengineering And Informatics , 2 (1), 62-67.
• Çakmak, S. (2021). Omurga deformitelerine yönelik postür destekleyici giysi (soft exosuıt) geliştirilmesi. Gazi Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara.
• Çeliksap, S. (2015). Giyim ve modanın kısa öyküsü. İstanbul Aydın Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(1), 157-164.
• Çetin, K., & Kurnaz, A. (2017). Özel gereksinimli öğrencilerin giyinme güçlüğü ve tercihlerinin veli ve öğretmen görüşlerine dayalı incelenmesi. Araştırma ve Deneyim Dergisi, 2(2), 79-98.
• Çoruh, E., Değirmenci, Z., & Acar, P. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Giysi Konfor Özellikleri Konusunda Farkındalıklarının Araştırılması. Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 33(3), 217-224. Https://Doi.Org/10.21605/Cukurovaummfd.504691 (05.02.2024 tarihinde erişim sağlanmıştır.)
• Dimka, J., Kabel, A., Black, K.M. (2017). Disability, participation and apparel throughout the life course. Anthropology & Aging 38 (1):17-29.
• Ertan, K., & Eldem, C. (2022). Temsili bir giyilebilir dış iskeletin ergonomik analiz yöntemleri ile incelenmesi. Ergonomi Dergisi, 5(1), 18-25. Https://Doi.Org/10.33439/Ergonomi.1058235 (14.02.2024 tarihinde erişim sağlanmıştır.)
• Ertürk, N. (2011). Moda kavramı, moda kuramları ve güncel moda eğilimi çalışmaları. Art-E Sanat Dergisi, 4(7), 1-32.
• Feng, Q., & Hui, C. L. (2021). Clothing needs for wheelchair users: a systematic literature review. Advances İn Aging Research, 10(01), 1.
• Genç, D. D. Y. (2016). Engellilerin sosyal sorunları ve beklentileri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi(35/2). https://doi.org/10.21560/spcd.77043 (19.02.2024 tarihinde erişim sağlanmıştır.)
• Hobbs-Murphy, K., Morris, K., & Park, J. (2024). A Case Study of Developing a Paralympic Shooting Jacket for Disabled Athletes. Clothing and Textiles Research Journal, 42(1), 51-68.
• Hong, Y., Bruniaux, P., Zeng, X., Liu, K., Curteza, A., And Chen, Y. (2018). Visual simulation-based personalized clothing block design method for physically disabled people with scoliosis (pdps). Autex Research Journal, 18 (1), 35-45.
• Imran, A., Drean, E., Schacher, L., And Adolphe, D. (2017). Adaptable bra designs for ındividuals with special needs. Iop conference series. Materials Science And Engineering, 254
• Johnson, Everlyn S., (2002) Clothing for special needs: clothing for the disabled. School Of Human Sciences Extension Service Of Mississippi State University Information Sheet, Number: 1559, 54.
• Jyotı P. Ve Lotıka A. (2020). Desıgnıng of woollen functıonal clothıng specıally for lactatıng women of uttarakhand, Journal Of Crıtıcal Revıews, S: 2250.
• Kabel, A., Dimka, J., & Mcbee-Black, K. (2017). Problems experienced by people with mobility disabilities with clothing. Applied Ergonomics, 59 , 165-169.
• Kabel, A., Mcbee-Black, K., And Dimka, J. (2016). Clothing-related barriers to participation: ability, fit, and participation. Disability And Rehabilitation, 38 (22), 2184-2192.
• Kidd, L.K. (2006). Case study: creating special occasion wear for young women with special needs. Journal Of Apparel And Textile Research, 24 (2), 161-172.
• Kacar, N. (2004). Zihinsel özürlü çocukların giysi kullanımında karşılaştıkları sorunlar üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Giyim Endüstrisi Ve Moda Tasarımı Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Karaçam, Z. (2013). Sistematik derleme metodolojisi: Sistematik derleme hazırlamak için bir rehber. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 6(1), 26-33.
• Kiyak, E., Akdemir, N., & Fesci, H. (2009). The evaluation of the impact of the use of wool in patients with fibromyalgia on life quality. The Australian Journal Of Advanced Nursing, 26(3), 47-52.
• Koca, E. (2007). Beyin felçli (serebral palsi) çocukların giyinme becerilerinde giysiden kaynaklanan problemlerin belirlenmesi ve örnek bir uygulama. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kolcu, N. (2009). Postürü problemli vücutların giysi kalıbı açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Giyim Endüstrisi Ve Giyim Sanatları Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Kozan, E. (2021). “Design thinking” tasarım odaklı düşünce. Abaküs Yayınevi, ISBN: 978-605-2263-96-9, İstanbul, 8-14.
• Kutlu, N. (2012). Ortopedik engelli çalışan kadın giyimi üzerine yeni tasarım ve ürün geliştirme odaklı bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Tekstil Anasanat Dalı Sanatta Yeterlik Tezi, İzmir. Laura, A., ve Brooks, E. (2020). One size does not fit all: a qualitative study exploring the apparel wants and needs of people on dialysis. Disability and Rehabilitation, DOI: 10.1080/09638288.2020.1846215
• Maraba, B., & Şener, H. F. (2016). Yaşlılık döneminde vücut formu değişimlerine bağlı olarak kadın giyiminde yaşanılan sorunlar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9(2), 20-32.
• Mong Hien, N., Thi, N., Duyen, M., Thi, D., ve Nhat ,P. (2022). Designing functional clothing for people with locomotor disabilities, Tekstilec, 2022, Vol. 65(3), 170–180 | DOI: 10.14502/Tekstilec.65.2022038. (03.03.2024 tarihinde erişim sağlanmıştır).
• Na, H.S. (2007). Adaptable clothing designs for ındividuals with special needs. Journal Of The Korean Clothing And Textile Association, 31 (6), 933-941.
• Nakic, M., Herzegovina And Bogovic, S. (2019). Computational design of functional clothing for people with disabilities. Tekstilec, 3-7.
• Özsan, M., & Hasret, F. (2017). Görme engelli bireylerin günlük yaşamını kolaylaştırmak adına bir önerme: braille alfabeli giysiler. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5, 89-94.
• Poonia, N. (2020). Adaptive clothing for people with disabilities. International Journal Of Home Science, 6 (2), 238-241.
• Pruthi, N., Seetharaman, C., And Seetharaman, P. (2008). Acceptance of functional clothing for the paralyzed. Journal Of Social Sciences, 16 (2), 151-154.
• Rudolf, A, Stjepanovıć Z, ve Kupar A. (2019). Designing the functional garments for people with physical disabilities or kyphosis by using computer simulation techniques. Industria Textilă, 70 (2), 182-191.
• Shaarchmıdt, H. and Möhring, U. (2005). Clothing is not only clothing. Tekstil Maraton, 76, 73-75.
• Seram, N., Mataraarachchi, R. And Jayaneththi, T. (2021). Adaptive clothing features that support the daily exercise needs of women suffering from muscular dystrophy ın Sri Lanka. Journal Of Textile And Apparel Research, 62-68.
• Soğancı, N. (2011). Otistik çocuklarda giysi kullanımında karşılaşılan problemler. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
• Souza Godino, S. (2021). Overview of intelligent clothing and accessories technology system for the disabled. Wearable Technology, 2(1), 51-59.
• Stokes, B., & Black, C. (2012). Application of functional, expressive and aesthetic consumer needs model: evaluation of clothing needs of adolescent girls with disabilities. International Journal Of Fashion Design, Technology And Education, 5 (3), 179-186.
• Subakan, Y., & Koç, M. (2019). Özel eğitim gereksinimli bireylerin gelişim ve eğitimlerinde kullanılan mobil cihazlar ve yazılımlar. Bilim Eğitim Sanat Ve Teknoloji Dergisi, 3(2), 51-61.
• Şener, H. F., & Kırkıncıoğlu, Z. (2014). Kırım kongo kanamalı ateşi hastalığı risk gruplarının koruyucu giysi tercihleri ve model tasarımı. Vocational Education, 9(4), 73-89.
• Tezel, Z. (2005). Bedensel engelli bireylerde giyim konforu ve özel amaçlı giysi tasarımları. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi, (1), 17-31.
• Türk, A., (2022). Deprem özelinde engelli bireylere duyarlı afet yönetimi modeli. Afet Ve Risk Dergisi, 5(1), 61-77. Ültay, E., Akyurt, H., & Ültay, N. (2021). Sosyal bilimlerde betimsel içerik analizi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi(10), 188-201. https://Doi.Org/10.21733/İbad.871703 (05.01.2024 tarihinde erişim sağlanmıştır).
• Wang, Y., Wu, D., Zhao, M., And Li, J. (2014). Evaluation on the ergonomic design of functional clothing for wheelchair users. Applied Ergonomics, 45 3 , 550-5.
• Watson, A.F., Blanco, J., Hunt-Hurst, P., And Medvedev, K. (2010). Caregivers' perceptions of clothing for people with severe and deep ıntellectual disabilities. Perceptual And Motor Skills, 110 (3), 961-964.
• Wu D., Bian F., Ve Wang Y.(2021). A method for the evaluation of functional clothing for older ındividuals with restricted mobility. Fashion Practice The Journal Of Design, Creative Process & The Fashion Industry, 23.
• Wu, M., Jiang, Y., & Zhang, L. (2023). Research on the current situation and development trend of adaptive clothing demand. Journal Of Innovation And Development, 2(1), 29-35.
• Yağlı, S. (2013). Gündelik hayatın bir alanı olarak moda aracılığıyla kültürün yeniden inşası. İstanbul Arel Üniversitesi İletişim Çalışmaları Dergisi, 2(4), 37-63.
• Yıldız, M. (2022). Diyaliz hastalarının giysi problemlerine yönelik tasarım önerileri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Zorlu, T. (2017). Yaşlılar için konutta iç mekân tasarımı ve ergonomi. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 10(2), 40-53.
• https://www.hakkari.edu.tr/ejohs/tr/sayfa/detay/3803/derleme-makalesi (URL 1) sitesinden 07.02.2024 Tarihinde Alınmıştır.