Farklı Din Anlayışlarına Ayrılan Yer Açısından Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Din Öğretimi Programları

Yıl 2016, Özel Sayı 1, 305 - 320, 01.08.2016

Tuğrul Yürük

Öz

Çalışmada din öğretimi programlarında İslamiyet içindeki ve dışındaki yorum farklılıklarına ne ölçüde değinildiği ve nasıl yaklaşıldığı sorusunun cevaplanması hedeflenmektedir. Çalışmada doküman inceleme yöntemi kullanılmış ve içerik analizi yapılmıştır. Veri toplama aracı ise Cumhuriyet döneminin başlangıcından günümüzde kadar uygulanan din öğretimi programlarıdır. Bu programlar, 2000 yılı öncesi ve sonrası şeklinde iki temel başlık altında incelenmiş ve değerlendirilmiştir.Cumhuriyetin ilk dönemlerinde hazırlanan programlarda , İslam dışındaki farklı dinlerden bahsedilmemiştir. Cumhuriyet döneminde farklı dinlerle ilgili bilgilere ilk defa 1956 Ortaokullar ve Bunlara Muadil Diğer Okullar İçin Din Dersleri Programında yer verilmiştir. Ancak ilk defa farklı dinlerden müstakil konu başlıkları altında bahsedilmesi 1976 Ortaokul Din Dersi Programıyla gerçekleşmiştir. Cumhuriyet dönemi din öğretimi programları İslamiyet içindeki farklı yorumlara ayrılan yer açısından incelendiğinde 2000 yılına kadarki din öğretimi programlarında İslamiyet içindeki farklı yorumlarla ilgili bir konu başlığının olmadığı görülmektedir. Bu yorumlarla ilk defa 2000 İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programlarında karşılaşmaktayız. 2005 Orta Öğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi Öğretim Programında daha da ileri bir adım atılarak dört Sünni fıkhi-amelî mezheple birlikte Caferilik mezhebine de değinilmiştir. Cumhuriyet dönemi programları genel olarak incelendiğinde 2000 İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programlarının yer verdiği konular ve kazanımlar aracılığıyla İslam içi ve dışı farklı din anlayışlarına yönelik olumlu bakış açısı kazandırmayı hedeflemesi açısından diğerlerinden farklılaştığı anlaşılmaktadır

Anahtar Kelimeler

Din öğretimi farklı din anlayışları din kültürü ve ahlak bilgisi dersi

Curriculums of Religious Education with Regard to Inclusion of Different Religious Approaches in Republic Period in Turkey

Öz

In this study, it is aimed to answer the question of to what extent were the interpretation differences inside and outside the Islam included, and how were they approached in religious education curriculums. It is planned to use document review and content analysis methods in this paper. The paper’s data collection tools are religious education curriculums which are applied from the beginning of Republic period until today. It is thought to examine and evaluate these curriculums under two chapters as Pre-2000 and Post-2000 (20002010). In the curriculums prepared in the first period of Republic , different religions other than Islam were unmentioned. In the Republic period, the information related to different religions was first included the curriculum, which was prepared in 1956. However, different religions were handled in separate chapters for the first time within the curriculum, which was prepared in 1976. It can be seen that there is no separate chapters about it within Pre-2000 religious education curriculums. These interpretation differences can be seen for the first time in the curriculum, which was prepared in 2000. A further step has been taken with the 2005 curriculum by referring to Jafarism as well as four Sunni fiqh and applied sects. When Republic Period curriculums are examined in general, it can be inferred that the 2000 curriculum differentiates from others in the way of aiming to give a positive point of view of different religious understandings inside and outside the Islam by means of the topics and gains it includes

Anahtar Kelimeler

Religious education, different religious approaches, the course of religious culture and moral knowledge

Kaynakça

• Altaş, N. (2002). Türkiye’de Zorunlu Din Öğretimini Yapılandıran Süreç, Hedefler ve Yeni
• Yöntem Arayışları (1980-2001). Dini Araştırmalar, 4(12).
• Aşlamacı, İ. (2008). Çoğulculuk ve Din Eğitimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya
• Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarının Uygulanmasının İzlenmesi (2013). Ankara İHOP.
• Aydın, MŞ., Osmanoğlu, C. (2015) Kültürlerarası Din Eğitimi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Bayar, M. (2014). Çoğulculuk Bağlamında İmam Hatip Lisesi Kelam Dersinde Alevilik
• Bektaşilik Öğretimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(31), (s. 551-559). Bulut, Z. (2010). Dinsel Çoğulculuk ve Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinde
• Diğer Dinlerin Öğretimi. Kelam Araştırmaları, 8(2), (s. 65-90). Gündüz, H. (2008). İlköğretim Din Dersi Kitaplarında Diğer Dinlerin Öğretimi (Zorunlu Din
• Öğretimi Öncesi ve Sonrası Dönemlere Ait Ders Kitapları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Gündüz. T, (1998). Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimi ve Öğretimi Kronolojisi
• (1923-1998). Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(7).
• İlk Mekteplerin Müfredat Programı (1924). İstanbul: Maarif Vekaleti İlk Tedrisat Dairesi.
• İlk Mekteplerin Müfredat Programı (1927). İstanbul: Devlet Matbaası.
• İlkokul Programı (1969). İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı.
• İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar) Öğretim Programı (2006). Ankara: MEB.
• İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programları ve Bir Uygulama Örneği (Ankara Modeli) (2002). Ankara: MEB Yayınları.
• Kaymakcan, R. (2007). Türkiye’de Din Eğitiminde Çoğulculuk ve Yapılandırmacılık: Yeni
• Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Programı Bağlamında Bir Değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 7(1). Kaymakcan, R. (2007). Yeni Orta Öğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı
• İnceleme ve Değerlendirme Raporu. İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi. Kaymakcan, R. (6 Mart 2008). Danıştay, “Din Dersi Konusunda Niçin Görüş Değiştirdi?. Zaman Gazetesi.
• Kula, OB. (2012). Almanya’da Türk Kültürü, Çok-kültürlülük ve Kültürlerarası Eğitim.
• İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Kutlu, S. (2009). Laik Örgün Eğitim Sisteminde Doktrin Merkezli Çoğulcu Din Eğitimi
• Mümkün mü?. Günümüz Aleviliğinde Eğitim Çalıştayı (29-30 Mayıs 2009), Isparta: S.D.Ü.
• İlahiyat Fakültesi Yayınları. Orta Öğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı (2005). Ankara: MEB Yayınları.
• Orta Öğretim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi Dersi (9, 10, 11 ve 12. Sınıflar) Öğretim Programı (2010). Ankara: MEB.
• Özenç, B. (2008). AİHM ve Danıştay Kararlarının Ardından Zorunlu Din Dersleri Sorunu. İÜHFM, 66(2), (s. 191-226).
• Öztaşkın, ÖB. (2012). Öğretim Programları ve Ders Kitaplarında Hacı Bektaş Veli ve Bektaşilik. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 61, (s. 251-252).
• Şimşek, E., Özcan, G. (2013). Alevi Yapısallaşması, Talepler ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
• Ders Kitaplarında Alevilik-Bektaşilik. Turkish Studies, 8(3) , (s. 539-565). Tebliğler Dergisi (17 Eylül 1956). 19(921), Maarif Vekaleti.
• Tebliğler Dergisi (23 Ekim 1967). 30(1475), Milli Eğitim Bakanlığı.
• Tebliğler Dergisi (27 Eylül 1976), 39(1900), Milli Eğitim Bakanlığı.
• Tosun, C. (2010). Cumhuriyet Dönemi Din Dersi Öğretim Programlarında Diğer Dinler.
• Türkiye’de Dinler Tarihi (Dünü, Bugünü Geleceği), Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları, (s. 655-672). Türkiye’de Din ve Eğitim: Son Dönemdeki Gelişmeler ve Değişim Süreci (2011). (Yayına haz.
• Aytuğ Şaşmaz, Batuhan Aydagül, Işık Tüzün, İrem Aktaşlı). İstanbul: Eğitim Reformu Girişimi. Yıldırım, M. (2014). (2011-2012 Öğretim Yılından Uygulanan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
• Dersi Programına İlişkin Bir http://www.aihmiz.org.tr/aktarimlar/dosyalar/1349647350.pdf, Erişim Tarihi: 08.04.2015. Değerlendirme.