Hadislerin Hz. Peygambere (s.a.s.) Âidiyetini Tespitte Hz. Ömer’in Kullandığı İstişhad Metodunun Hadis İlmine Katkısı

Yıl 2017, Özel Sayı 2, 404 - 421, 22.12.2017

Erdoğan Köycü

Öz

Ömer b. el-Hattâb, hem Hadis İlmi’nde hem de İslâm
Tarihi’nde üzerinde en çok mesâi harcanan bir sahâbî olarak karşımıza
çıkmaktadır. Zira Hadis İlmi’nde rivayet ettiği hadislerin kıymeti ve
hadislerin nakillerinde zapt yönünden eleştiriye tabi tutulması dikkate değer
hususlardandır. İslam Tarihi’nde ise ilk olarak Emîru’l-Mü’minîn sıfatının
kendisine verilmesi yanında Peygamberimizin (s.a.s.) Mekke’den Medine’ye hicret
ettiği mîlâdî 622 yılını hicri yılı takvim başı ilan etmesi, devlet yönetimini
tanzim etmesi ve ordu komutanı olarak Şam, Irak, Mısır ve Kudüs’ün fethi
gerçekleştirmek için sarf ettiği emek ve gayret önemli hâdiseler olarak
karşımıza çıkmaktadır. Araştırmamızda Hz. Ömer’in hadis rivayet eden
sahâbîlerin rivayetleri kendisine ulaştığında ceddenin mirastan pay alıp
alamayacağı konusunda olduğu gibi Hz. Ebû Bekir’in ceddeye miras vermediği
ancak, Peygamberimizin (s.a.s.) ceddeye 1/6 hisse verdiğine dair hâdiseyi
istişhad eden başka bir sahâbînin istişhadını kabul edip yanlış olan
icraatından dönmesi Sahâbî Döneminde Hz. Ali’nin ve Tâbiûn Döneminde ise Şu’be
b. el-Haccâc’ın Sahâbe ve Tabiûn’un hadis rivayetlerinin doğruluğuna dair yemin
istemesi ve ravinin rivayet ettiği 3 defa kapıyı çalıp izin isteme hâdisesinde
olduğu gibi istişhad için başka bir sahâbî ravi tarafından işitilip
işitilmediğinin araştırılması rivayet ettiği hadislerin rivayet değeri ve bu
rivayetlerin diğer sahabîlerden özellikle eksik ezberlenmesi neticesinde Hz.
Âişe tarafından hadisin tashihi yapıldığına dair bazı örnekler zikredilmiştir. Hz.
Ömer’in kullandığı istişhad metodu hadislerin sahih bir şekilde nakledilmesi
yanında hadisin başka ravileri var mı? yok mu? şeklinde bir araştırma ile de
hadis ravilerinin mevsûkiyetinin tasdiki yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Râvîler, Hz. Ömer, İstişhâd, Âidiyet

Testimony of Hadiths by the Prophet (p.b.u.h.) the Contribution of Omer's Method of Witnessing to the Hadith of Knowledge

Öz

Omer
b. al-Hattâb emerges as a companion who has been the most wasted on both Hadith
Sciences and İslamic History because it is worth noting that the hadiths
narrated in the Hadith Science are subject to criticism in terms of capturing
the values and hadiths in transit. Prophet Muhammad (p.b.u.h.) declared the
year of 622 when he had emigrated from Mecca to Medina as the beginning of the
calendar and the army commander, Damascus, Iraq, Egypt, and Jerusalem, have
come to the conclusion that the labor and effort to realize the conquest is
important. As the narrators of Umar's hadith narrated to him, he was not able
to take the inheritance share of the grandma Abu Bakir didn’t inherit to
grandma however, accepting the consultation of another companion who has
complained about the fact that the Prophet (p.b.u.h) gave a 1/6 share to the
grandma In the period of Companios for example Ali and Tabiun Periods just as
Şuba b. al-Hacca'c is in the process of stealing the door three times and asking
for permission which narrated, as the request of the Companions and Tabiun for
the correctness of the hadith narrations and to hear whether it was heard by
another companion narrator some examples have been cited for the proofreading
hadiths by Aisa. The witness method that Umar used to convey the hadiths safely
and are there other narrators in the hadith? no? a study of the history of the
hadith narrators is done.

Anahtar Kelimeler

Hadiths, Narrators, Omar, Witnesses, Belonging

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, (1992). Musned, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Ahmed b. Hanbel, (1987). Kitâbu’l-İlel ve Ma’rifeti’r-Ricâl, (tah: Koçyiğit, Talat, Cerrahoğlu, İsmail), İstanbul: el-Mektebetu’l-İslâmiyye.
• el-Buhârî Muhammed b. İsmail, (1992). el-Câmiu’s-Sahîh, İstanbul: Çağrı Yayınları,
• Başaran, S. (1995). “Fatıma binti Kays”, DİA, İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası, 12: 227.
• Cemâluddin Ebu’l-Haccâc el-Mizzî, (1413/1992). Tehzîbu’l-Kemâl fî Esmâi’r-Ricâl, (tah. Beşşâr Avvâd Ma’rûf) 2. Baskı, Beyrut: Müessetu’r-Risâle, 21: 316-326.
• Durmuş, İ. (2001). “İstişhâd” DİA, İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası, 23: 398.
• Ebû Dâvûd Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, (1992). Sunen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Ebû Hanîfe Nu’man b. Sâbit, (1382/1962). Musned, (takdim ve tah. Safvetu’s-Sakâ), yy.
• Erünsal, İsmail E. vdğr., (2017). İlâhiyat Fakülteleri Tezler Kataloğu (1953-2015), Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları,
• İbn Kuteybe, (1989). Te’vilu’l-Muhtelifi’l-Hadis, (Hadis Müdafaası terc. M. Hayri Kırbaşoğlu), 2. Baskı, İstanbul: Kayıhan Yayınları.
• İbn Mâce Ebû Abdillah Muhammed b. Yezid, (1992). Sunen, İstanbul: Çağrı Yayınları.
• İbn Manzûr Ebû’l-Fazl, (Tarihsiz), Lisânu’l-Arab, “Şehide”, Beyrut: Dâru Sâdır.
• Kandemir MY. (1994). “Ebû Hureyre”, DİA, İstanbul: Güzel Sanatlar Matbaası,10: 164.
• Kocak, M. “Ömer” DİA, (2007). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 34: 52.
• Köycü, E. (2013). Men Kezebe Hadisi Üzerine Bir Araştırma, Ankara: Araştırma Yayınları.
• Köycü, E. (2016). Şu’be b. el-Haccâc’ın Hayatı ve Hadis İlmi’ndeki Yeri, İslâm ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(8), 3099-3024.
• Mecduddin Muhammed b. Ya’kûb el-Feyrûzâbâdî, (1407/1987). el-Kâmûsu’l-Muhît, “Şehide”, 2. Baskı. Beyrut: Muessesetu’r-Risâle.
• Muhammed b. Abdilberr el-Kurtubî, (1415/1995). el-İstîâb fî Ma’rifeti’l-Ashâb, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Müslim b. el-Haccâc, el-Câmiu’s-Sahîh, (1992). İstanbul: Çağrı Yayınları.
• en-Nesâî Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb, Sunen, (1992). İstanbul: Çağrı Yayınları.
• Şah Veliyyullah Dihlevî, Huccetullahi’l-Bâliğa, (1994). (terc. Mehmet Erdoğan), İstanbul: İz Yayıncılık.
• et-Tirmizî Muhammed b. Îsâ, (1992). Sunen, İstanbul: Çağrı Yayınları.