Moğol İstilası Karşısında Abbasi Halifelerinin İslam Birliği Siyaseti

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 2, 353 - 359, 30.12.2017

Mustafa Hizmetli

Öz

Harizmşahlar devletine son verdikten sonra Maveraünnehir ve
Horasan şehirlerini yakıp yıkarak halkını katleden Moğol ordularının Irak
civarına gelip Erbil ve çevresine saldırıp yağma ve talanda bulunması üzerine
Abbasi Halifesi Nasır-Lidinillah Hilafet merkezi olan Bağdat’ın güvenliğinden
endişe etmiş ve bunun için tedbir alma arayışına girmiştir. Bu çerçevede
birbiriyle kavgalı Müslüman emir ve hükümdarların birleşip dayanışma içine
girmesiyle Moğol istilasını durdurmak gerektiği kanısına varmış ve bu amaçla
mektuplar yazmıştır. Halife’nin mektup yazıp birlik çağrısı yaparak destek
talebinde bulunduğu şahsiyetler arasında Musul ve Erbil hâkimi Muzafferiddin
Kökböri, Suriye Hükümdarı Melikü’l-Eşref Musa,  
Anadolu Selçuklu Sultanı Alaeddin Keykubad bulunmaktadır. Moğolların,
Celaleddin Harizmşah’ı yenip Azerbaycan’ı ele geçirmeleri üzerine Harizmşahlar
devleti ortadan kalkmış oldu. Böylece Irak ve İran’ın tamamını ele geçirip
Anadolu’ya ve Abbasi hilafetine ait topraklara saldırılar düzenleyip yağma ve
katliamlara giriştiler. Dönemin Abbasi halifesi Müstansır-Billah, Erbil
hükümdarı Muzafferiddin Kökböri’yi Moğollarla savaşmak üzere görevlendirmiş ve
kendisine yardımcı birlikler vermişti. Halife ayrıca bu dönemde birbiriyle
çekişme ve savaş halindeki Müslüman hükümdarlarla iyi ilişkiler kurmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Moğol istilası, Abbasiler, İslam Birliği

Islamic Union Politics of Abbasids Caliphs against Mongolian Invasion

Öz

After the end of the state of Khorezmshahs, the Mongol armies
burning down the Maveraünnehr and the Khorasan cities and killed the
people,   came to the vicinity of Iraq
and attacked Arbil and its surroundings and plundered. Because of this reason
the Abbasid Caliphate of Nasır-Lidinillah worried about the safety of Baghdad
and had taken measures. In the frame of this situation writing letters for this
purpose  it was necessary to stop the
Mongol invasion by entering into a solidarity between Muslim orders and rulers.
Among the personalities that the Caliph wrote the letters and called for
support were Muzafferiddin Kökböri, the Syrians rulers Melikü'l-Eşref Musa and
the Sultans of the Anatolian Seljuks Alaeddin Keykubad. When the Mongols
defeated Celaleddin Khorezmshahs and seized Azerbaijan, the state of
Khorezmshah had disappeared. Thus, they captured all of Iraq and Iran and
organized attacks on Anatolia to plunder and massacre the territories belonging
to the Abbasi Caliphate. The Caliph of Abbasid Müstansır-Billah, assigned to
fight the Mongols and gave the helmets to Kökböri. The caliph also established
good relations with in the war and conflict for Muslim rulers in this period. 

Anahtar Kelimeler

Mongolian invasion, Abbasids, Islamic Union

Kaynakça

• Bezer, G.Ö. (2002). “Kökböri”, DİA, XXVI, 234-235.
• Hartmann, A. (2006). “Nasır-Lidinillah”, DİA, XXXII, 400.
• İbn Bibi, el-Hüseyin b. Muhammed b. Ali el-Caferî er-Rugadi (2014). el-Evâmirü’l-Alâiyye fi’l-Umûri’l-Alâiyye Selçukname (çev. Mürsel Öztürk), TTK, Ankara.
• İbn Kesir, Ebü'l-Fida İmadüddin İsmail b. Ömer (1995). el-Bidaye ve’n-Nihaye: Büyük İslam tarihi, (trc. Mehmet Keskin), İstanbul, XIII, 264.
• İbnü’l-Esir, İ. (1987). İslam tarihi: el-kamil fi't-tarih tercümesi, (trc. Abdülkerim Özaydın), İstanbul.
• Kaya, Ö. (2004). “Melikü’l-eşref, Musa”, DİA, XXIX, 65.
• Kallek, C. (1999). “İbnü’l-Cevzî, Ebu Muhammed”, DİA, XX, 542-543.
• Makrizî, Ebü'l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Ali b. Abdülkadir (1997). Kitâbü's-süluk li-ma'rifeti düveli'l-müluk, (nşr. M. Abdülkadir Ata), Beyrut, I.
• Müneccimbaşı Ahmed b. Lütfullah (2017). Camiu’d-Düvel: Selçuklular tarihi, II, (haz. Ali Öngül), İstanbul
• Özbek, S. (1999). “Türkiye Selçukluları-Eyyubiler Arası Siyasi Münasebetler Üzerine (1175-1250)” , Prof. Dr. İsmail Aka Armağanı, İzmir, s. 427-448.
• Şeşen, R. (2012). Eyyûbiler (1169-1260), İstanbul.
• Yiğit, İ. (2006). “Müstansır-Billah”, DİA, XXXII, 118.