Dijital Çağın Mizahi Anlatım Türü Capslerle Sağlık Konulu Mesajların Yayılımı

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 191 - 207, 25.06.2020

Emine Sahin , Özlem Duğan

Öz

Sağlık iletişimi etki ve kapsamı anlaşıldığından beri çok önemli bir alan olarak algılanmaktadır. Sağlık personeli ve hastalar arasında yaşanan iletişim problemlerinin çözümü ya da başarılı bir kişilerarası iletişim sürecinin devamı gibi konuların yanı sıra, sağlık alanında kamuoyunu doğru bilgilendirmek de bu alanda araştırılan konular arasına girmektedir. Bu çalışmanın temel amacı da popüler kültür metinleri olarak ifade edilen capslerde mizah yoluyla sağlık konulu mesajların yayılımını incelemektir. Hareketli görseller ya da sadece imaj üzerine yazılı metin olarak ortaya çıkan capslerin yaratıcılarının temel amacı gündemde yer eden konuya ilişkin kanısını paylaşıma açmak, yayılımını sağlamak ve etkileşim oluşturmaktır. Ancak capslerin söylemsel düzeyde incelendiğinde gülmenin yanı sıra düşündüren imgeler taşıdığı ifade edilebilir. Bu anlamda çalışmada sağlık alanında marka olma özelliği taşıyan ve sürekli söylemleri ile medyada yer eden Kalp ve İç Hastalıkları Profesörü Canan Karatay'ın internet ortamında yayılan capsleri incelenerek söylemlerin arasına gizlenen anlamlar ortaya çıkarılmaktadır. Çalışmada temelde bireyleri ikna etme sürecini en iyi açıklayan modellerden biri olarak kabul edilen Ayrıntılandırma Olasılığı Modelinde (ELM) çevresel yol ipuçları taşıyan mizahın görsel/söylemsel düzeyde kullanımı incelenmiştir. Çalışma bu anlamda hedef kitlenin dikkatini çekme, hedef kitleyi etkileme aracı olarak mizahın da kullanılabileceğini ortaya koymak açısından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık iletişimi, mizah, caps, Ayrıntılandırma Olasılığı Modeli

Dissemination of Messages on Health with Humorous Experession Type Caps of Dijital Age

Öz

Healthcare field communication has been considered as an important field since its effect and content was understood. Apart from issues like the solution of the communication problems between healthcare personnel and patients or maintaining a successful inter personal communication; informing the public regarding healthcare field are among discussed topics. The main aim of this study is to examine the propagation of health related messages sent via captions which are mentioned as popular culture texts. The basic purpose of the creators of these captions which emerge as written texts on moving visuals or only on images is to share their views on a current topic, spread the topic and create an interaction. However, when these captions are examined in discursive level it can be stated that they make people think as well as laugh. In this regard, this study aims to analyze Cardiac and Internal Diseases Professor Canan Karatay's internet captions, who is a brand in her own field and who is popular with theme dia with her speeches, and to reveal the means hidden in these speeches. In this study, essentially Elaboration Likelihood Model (ELM) is considered as one of the models that explains the process of convincing individuals and with ELM it is researched the humour is used in visual/discursive level as a peripheral way. This study is important in terms of revealing that humour can be used to gain attention of and affect the target population.

Anahtar Kelimeler

Healthcare communication, humour, captions, Elaboration Likelihood Model

Kaynakça

• Aktaş, Ö. (2016). Caps/Memes as a Communication Method. Inonu University Journal of Arts and Design, 6(14), 1-14.
• Akyazı, E., Akyazı, A. (2013). Suskunluk Sarmalı Perspektifinden Sosyal Medya. (A. Algül, & N. Üçer), Yeni Medya'da Demokrasi (s.225-241) içinde, Konya: Literatürk.
• Altay, D. (2005). Kadife Karanlık: 21. Yüzyıl İletişim Çağını Aydınlatan Kuramcılar, (Ed. N. Rigel, G. Batuş, G. Yücedoğan, B. Çoban), Kadife Karanlık (s.9-75) içinde, 2. Baskı, İstanbul: Su Yayınevi.
• Asutay, H., Atik, O., Demir, M., Öğretmen: ve Göçerler, H. (2015). Değişen Gençlik Kültürleri İle Ortaya Çıkan Yeni Okuma Türleri, https://www.academia.edu/15029620/De%C4%9Fi%C5%9Fen_Gen%C3%A7lik_K%C3%BClt%C3%BCrleri_Ortaya_%C3%87%C4%B1kan_Yeni_Okuma_T%C3%BCrleri. Erişim Tarihi: 15.10.2019.
• Atabek, Ü., Atabek. G. Ş. (2007). Medya Metinlerini Çözümlemek: İçerik, Göstergebilim ve Söylem Çözümleme Yöntemleri. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Balcı, Ş. (2011). Negatif siyasal reklamlarda ikna edici mesaj stratejisi olarak korku çekiciliği kullanımı. Selçuk Üniversi Sisosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/sos_mak/makaleler. Erişim Tarihi: 14.01.2011. Bayraktar, Z. (2012). Nasreddin Hoca ve Timur Konulu Fıkraların Gülmede Üstünlük Kuramı Açısından Değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 1(1), 265-274.
• Bayraktar, Z. (2010). Mizah Teorileri ve Mizah Teorilerine Göre Nasreddin Hoca Fıkralarının Tahlili, Doktora Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Börszei, L. K. (2013). Makes a Meme Instead: A Concise History of Internet Memes. New Media Studies Magazine, 162. https://works. bepress.com/linda_borzsei/2/. Erişim Tarihi: 09.09.2017.
• Buchel, B. (2012). Internet Memes as Means of Communication. (Yüksek Lisans Tezi). Brno: Masaryk University Faculty of Social Studies Department of Sociology.
• Caps Ne demek? https://www.seslisozluk.net/screen-capture-nedir-ne-demek/. Erişim Tarihi: 21.10.2019.
• Chen, C. (2012). The Creation and Meaning of Internet Memes in 4chan: Popular Internet Culture in the Age of Online Digital Reproduction. Instutions Habitus, 6-19.
• Çakır, V. (2006). Reklamların Beğenilmesinin Tüketicilerin Marka Tutumlarına Etkisi, Selçuk İletişim Dergisi, 63-87.
• Çınarlı, İ. (2008). Sağlık İletişimi ve Medya. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Dağdaş, B. (2003). Reklamı Okumak. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Davison, P. (2012). The Language of Internet Memes. (Ed. M. Mandiberg) The Social Media Reader in (s. 120-134), New York: NYU Press.
• Eşigül, E. (2002). Cumhuriyet Dönemi Mizahı Üzerinde Değerlendirmeli Bir Bibliyografya Çalışması. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Guttman, H. (2003). Ethics in Health Communication Interventions. (T.L. Thompson, A.M. Dorsey, K.I. Miller & R. Parrott), Handbook of Health Communication (s. 651-679) in, London: Lawrence Erlbaum Associates.
• Güler, Ç., Güler Bilge U.(2010). Mizah, Gülme ve Gülme Bilimi. Ankara: Yazıt Yayıncılık.
• Güllüdağ, N. (2016). Sosyal Medyanın Yeni Güldürü Öğesi Caps'lerin Mizahi ve Eğitici Yönü Üzerine: İlber Ortaylı Örnekleminde, (Ed: Özkaya, İ ve Özkaya, S.), Prof. Dr. Hacali Necefoğlu'na Armağan (s. 147-159) içinde, İzmir: Kanyılmaz Matbaacılık.
• Güven, B., Boztepe Taşkıran, H. (2019). Sağlık İletişiminde Doktor-Hasta İlişkisi Modelleri ve İlişki Taraflarının Değerlendirmelerini Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 2(1), 7-38.
• Güvenç, A. Ö. (2017). Anlatıdan Görsele Elektronik Mizah Kültürü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 101-112.
• Halmdienst, K. (2016). Eine Pragmalinguistische und Diskursanalytische Betrachtung von Bild-Sprache-Texten am Beispiel Der, Flüchtlingskrise, Wien, file:///D:/CAPS%20 KÜLTÜRÜ/almanca %20tez%20meme.pdf. Erişim Tarihi: 09.10.2019.
• Hastings, G., Stead, M., Webb, J. (2004). Fear Appeals in Social Marketing: Strategic and Ethical Reasons For Concern. Psychology & Marketing, 21(11), 961-986.
• Horn, R. E. (2001). Visual Language and Converging Technologies in the Next 10-15 Years (and Beyond), A Paper Prepared for the National Science Foundation Conference on Converging Technologies(Nano-Bio-Info-Cogno) for Improving Human Performance Dec. 3-4, 1-11.http://web.stanford. edu/~rhorn/a/recent/artclNSFVisualLangv.pdf, Erişim Tarihi: 05.10.2019.
• Hülür, A.B. (2016). Sağlık İletişimi, Medya ve Etik: Bir Sağlık Haberinin Analizi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 155-178.
• İpek, İ. (2003). Bilgisayarlar, Görsel Tasarım ve Görsel Öğrenme Stratejileri.The Turkish Online Journal of Educational Technology– TOJET July, 2(3), 68-76.
• İşler, A. Ş. (2002). Günümüzde Görsel Okur Yazarlık ve Görsel Okur Yazarlık Eğitimi.Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XV(1),153-161.
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Üskül, A. (2006). Yeni İnsan ve İnsanlar. İstanbul: Evrim Yayınevi.
• Karataş, Ş., Binark, M. (2016). Yeni Medyada Yaratıcı Kültür: Troller ve Ürünleri Caps. TRT Akademi, 1(2), 426-448.
• Kahya, Y. (2018). Bir İletişim Aracı Olarak Mizah: Sosyal Medyada Spor Temalı Caps Kültürü. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 1020-1030.
• Kırık, A.M., Saltık, R. (2017). Sosyal Medyanın Dijital Mizahi: İnternet Meme/Caps. Atatürk İletişim Dergisi, 12, 99-118.
• Kıymalıoğlu, A. (2014). Ayrıntılandırma Olasılığı Modeli ve Uygulama Alanları. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 167-203.
• Kreps, G. (2003). Trends and Directions in Health Communication Research. Medien & Kommunikations Wissenschaft, 51(3-4), 353-365.
• Kor, G. (2014). Introduction to the Special Section: The Effectiveness of Fear Appeals in Health Promotion, International Journal of Psychology, 49(2), 61-62.
• Kullar, U., İnci, S. (2015). İnci Caps Kutsal Mizah Kırbacı, (4 b.). İstanbul: Epsilon.
• Lennon, R., Rentfro, R. and O'Leary, B. (2010). Social Marketing and Distracted Driving Behaviors among Young Adults: The Effectiveness of Fear Appeals, Academy of Marketing Studies Journal, 14(2), 95-113.
• Luzia, C., Kristina, E. (2018). Humortrotz(t) Stress? Bedeutungen, Möglichkeitenund Grenzenbemerkenswerter Phänomene Zürcher Hochschulefür Angewandte Wissenschaften. https://digitalcollection.zhaw.ch/handle/11475/14246. (Erişim Tarihi: 15.04.2019).
• Mizahi Anlatım (t. y). 15.02.2020 tarihinde https://www.edebiyatogretmeni.org/mizahi-anlatim/ adresinden erişilmiştir.
• Morger, C. F. (2017). Memes Gegen Rechts. Eine Medienlinguistische Analyse Von Memes im Politischen Diskurs Der Durchsetzungs initiative, Stockholm University. http://www.diva-portal.org/smash/record.jsf?pid=diva2%3A1164103&dswid=2920.
• Odabaşı, Y., Oyman, M. (2009). Pazarlama İletişimi Yönetimi. İstanbul: MediaCat Yayınları.
• Öncül, K. (2018). Sözlü Kültürden Elektronik Kültüre, Fıkradan Capsa, 21.Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(20), 329-338.
• Önürmen, O., Doğan Topçu, A. (2018). Kültür Endüstrisinin Eğlencelik Yüzleri: Fotoroman'dan Caps'e Bir Bakış. Erciyes İletişim Dergisi, 5(4), 263-283.
• Plutchic, R. (2001). The Nature of Emotion, Scientific Recearch Society. Web of Science, 89(4), 344-350.
• Petty, R. E., Cacioppo, John T. (1986). Communication and Persuasion: Central and Peripheral Routes to Attitude Change. New York, NY: Springer New York.
• Solak, B.B. (2017). Televizyon Reklamlarında Mizah ve Mizahi Karakter Kullanımı: Banka Reklamlarına Yönelik Analiz. İnönü Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 1(2), 170-190.
• Şahin, E., Aydın, B.O., Gülşen, M., Kul, S (2017). The Validity and Reliability of A New Scale to Measure Patient-Determined Communication Barriers in Hospitals, Turk J Public Health,15(3), 187-200.
• Şahin, H. (2011). Öfke ve Öfke Denetiminin Kuramsal Temelleri. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, www.ulalbim.gov.tr, Erişim Tarihi: 20.01.2011.
• Tabak, R.S. (2003). Sağlık iletişimi (2.Baskı). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Uğur, İ. (2008). Televizyon Reklamlarında Mizahın Kullanımı. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Yılmaz, E. (2013). Türkiye'de Hastaların Literatürk, İnternette Tıbbi Enformasyon Arama Davranışlarının Doktor-Hasta İletişimine Etkileri. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı 3: Sağlık İletişimi, 93-108.