Bilimsel Bilginin Üretim Sürecinde Bilim İnsanı ve İhtilafların Rolü Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 438 - 451, 25.06.2020

Bilimser Yağmur Demirel

Öz

Covid-19 salgınının 2020 yılının ilk aylarında dünyada ve Türkiye’de ekonomik, sosyal, politik açıdan büyük etki yaratmasının; bilimsel bilgi, bilim insanı, bilim insanının rolü ve ihtilaflar konusu üzerine odaklanılmasının önemini ortaya çıkardığı düşünülmektedir. Bilimsel bilgi, bilim insanı ilişkisi üzerine farklı açılardan değerlendirmeler yapılan birçok çalışma bulunmaktadır. Bu çalışmada dünyayı, insanı anlamaya, anlamlandırmaya çalışma çabası içerisinde etkin bir rol oynayan bilim insanı, bilimsel çalışmaların ortaya çıktığı bilimsel ortamın kaotik ruhu ve bu süreçteki bilimsel ihtilaflar üzerine değerlendirmeler yapılmıştır. Bilim sosyolojisi literatürünün yol göstericiliğinde, öncelikli olarak bilim insanı, bilimsel bilgi ve bilimsel ihtilaflar tanımlanmaya çalışılmaktadır. Ardından bilimsel bilgi, bilimsel ortam ve bilim insanının konumu bağlamında ihtilafların anlamı üzerine açıklamalara yer verilmiştir. Çalışmada bilim insanı ve medya ilişkisi üzerine değerlendirmeler ile birlikte son olarak bilimsel ihtilaflar üzerine örnek bir ihtilaf, farklı yaklaşımlar kullanılarak analiz edilmiştir. Bilim, bilim insanı üzerine değerlendirme yapılırken özcü yaklaşımın bakış açısı önemsenmekte ancak konstrüktivist bakışla değerlendirme yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilim sosyolojisi, bilimsel bilgi, kaos, bilim insanı, ihtilaf

Kaynakça

• Balkız, B., Öğütle,V. (2010) Bilim Sosyolojisi İncelemeleri, Ankara :Doğu-Batı.
• Baumann, Z. (2003) Modernlik ve Müphemlik, Çev. İsmail Türkmen, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Beck, U. (2011), Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru, Çev. Kazım Özdoğan, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Brooks, R. (2013), “Beden ve Makine Kaynaşması”, Gelecek 50 Yıl, Çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul: NTV Yayınları.
• Bourdieu, P. (2013), Bilimin Toplumsal Kullanımları, Ankara: Heretik.
• David, J. B. (2013) Bilim İnsanının Toplumdaki Rolü-Karşılaştırmalı Bir İnceleme, İstanbul : Epos.
• Demir, M. E. (2016) Yorumsamacı Perspektiften Türkiye’de Akademisyen Kimliği. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi.
• Farley, J., Geison, G. (1974) “Science, Politics and Spontaneous Generation in Nineteenth-Century France: The Pasteur-Pouchet Debate” in Bulletin of the History of Medicine.
• Glick, J. (1987), Kaos, Çev. Fikret Üçcan, Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Goodell, R. (1987) “The Role of the Mass Media in Scientific Controversies”, Scientific Controversies:Case Studies in the Resolution and Closure of Disputes in Science and Technology, Cambridge: Cambridge University Press.
• Güneş, B., Paradigma Kavramı Işığında Bilimsel Devrimlerin Yapısı ve Bilim Savaşları:Cephelerdeki Fizikçilerden Thomas S.Kuhn ve Alan Sokal. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/256459 (15 Şubat 2020 tarihinde erişim sağlanmıştır).
• Huxley, A. (2007) Cesur Yeni Dünya, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Keskin, F. (2016) Politikada Hakikat ve Yalan Anlatısı: Neoliberal Dönemde İknanın Akılcılaştırılmasının Üretim ve Sunum Biçimleri, Ankara Üniversitesi İlef Dergisi, 3.2., ss.79-99.
• Kuhn, T. (2011) Bilimsel Devrimlerin Yapısı, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Latour,B., Woolgar, S. (1986) Laboratory Life: The Construction of Scientific Facts, Princeton :Princeton University Press.
• Latour, B. (1988) The Pasteurization of France, çev. Alan Sheridan and John Law, Cambridge:Harvard University Press.
• Martin, B., Richard, E. (1995) “Scientific Knowledge, Controversy and Public Decision-Making”, Handbook of Science and Technology Studies, Newbury Park,CA.: Sage.
• Nietzsche, F. (2008) Ahlakın Soykütüğü Üstüne, İstanbul:Say Yayınları.
• Öge, Serdar “Düzen mi Düzensizlik(Kaos) mi? http://dergisosyalbil.selcuk.edu.tr/susbed/article/view/683 (12 Şubat 2020 tarihinde erişim sağlanmıştır).
• Poincare, H. (1986) Bilim ve Varsayım, İstanbul: MEB Yayınları.
• Ruelle, D. (2008), Rastlantı ve Kaos, Çev. Deniz Yurtören, Ankara :TÜBİTAK Yayınları.
• Snow, C. P. (2005) İki Kültür, Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Stogatz, S. (2011) “Fermin’in Küçük Buluşu ile Kaos ve Karmaşıklık Teorisinin Geleceği”, Gelecek 50 Yıl, Çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul: NTV Yayınları.
• Şenses, M. (2012) Bilimin Sınırları ve Bilimsel İhtilaflar, İstanbul: Paradigma.
• Yalçınkaya,T., Özsoy, E. (2003), “Risk Toplumu: Bilgi Toplumunun Evriminde Yeni Boyut”, II. Uluslararası Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Kocaeli Üniversitesi.
• Yıldız, N. (2013), “Kaos, Kriz ve Halkla İlişkileri Yeniden Düşünmek”, Halkla İlişkilerin KAZANCI, Der. Melike A. Yamanoğlu ve Pınar Özdemir, Ankara: De Ki Yayınları