Sosyal Medyada Dişil Söylemin İnşası: Instagram Örneği

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 118 - 140, 31.12.2022

Emel Uzun Yedekci , Filiz Aydoğan Boschele

https://doi.org/10.46442/intjcss.1175299

Öz

Sosyal medya günümüzün iletişim ortamının ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Bu atmosferde “toplumu yansıtan bir ayna” olan söylemler hızla yayılmakta ve yaygınlaşmaktadır. Bu bakımdan topluma hâkim olan cinsiyet kalıplarını görünür kılan “dişil söylem”, toplumsal eşitsizlikleri gözler önüne sermekte, farklı ama eşit bir toplum umudunu hatırlatmaktadır. Sosyal medyada inşa edilen dişil söylemin izini sürmeyi amaçlayan bu çalışma da dişil söylemin bu gücünü kullanarak toplumsal eşitsizlikleri açığa çıkarmaya çalışmaktadır. Bu bağlamda en popüler sosyal medya mecralarından biri olan Instagram üzerinden, eleştirel söylem analizi aracılığıyla dişil söylemin ne şekilde inşa edildiği konusu ele alınmıştır. İnşanın nasıl gerçekleştiğini çözümlemek kadar oluşturulan söylemin ne şekilde alımlandığını anlamak da son derece önemlidir. Zira anlam sürekli olarak inşa edilip yeniden üretilerek oluşmaktadır. Dolayısıyla araştırmanın ikinci bölümü sosyal medyada inşa edilen dişil söylemin toplumsal hayattaki karşılığının izini sürmektedir. Bu nedenle araştırma kapsamında incelenen hesapların kullanıcılarından oluşan gruplarla odak grup görüşmeleri gerçekleştirilmiş, çalışma kapsamında sosyal medyada dişil bir söylemin inşa edilip edilmediği ve söz konusu bu söylemin toplumsal hayatta bir karşılığı olup olmadığı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Söylem, Dişil Söylem, Toplumsal Cinsiyet, Sosyal Medya

Teşekkür

Teşekkürler

Construction of Feminine Discourse in Social Media: The Case of Instagram

Öz

Social media has become an integral part of today's communication environment. In this atmosphere, discourses that are "a mirror reflecting the society" are spreading and becoming widespread rapidly. In this respect, the "female discourse", which makes the gender stereotypes that dominate the society visible, reveals social inequalities and reminds us of the hope for a different but equal society. This study, which aims to trace the feminine discourse constructed in social media, tries to reveal social inequalities by using this power of feminine discourse. In this context, the issue of how feminine discourse is constructed through critical discourse analysis on Instagram, one of the most popular social media channels, is discussed. It is extremely important to understand how the discourse created is received, as well as to analyze how the construction takes place. Because meaning is formed by constantly constructing and reproducing. Therefore, the second part of the research is to trace the equivalent of the feminine discourse constructed in social media in social life. For this reason, focus group interviews were conducted with groups consisting of users of the accounts examined within the scope of the research, and it was examined whether a feminine discourse was constructed in social media within the scope of the study and whether this discourse had a counterpart in social life.

Anahtar Kelimeler

Discourse, Feminine Discourse, Gender, Social Media

Kaynakça

• Akar, E., Ö. Bayar ve N. Koçtürk (2021). İstanbul Sözleşmesi: Twitter Üzerinden Sözleşmeye Karşı Çıkanların Görüşlerine Yönelik Bir Söylem Analizi. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 4 (7), 88-106. DOI: 10.35235/uicd.893945
• Akyol Oktan, K. ve A. Oktan (18-19-20 Mayıs 2017). Yeni Medya ve Feminist Hareketler: “Üniversiteli Kadın Kolektifi” ve “Uçan Süpürge” Örnekleri. II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu. Alanya, 2663-2676
• Alikılıç, Ö. ve Ş. Baş (2019). Dijital Feminizm: Hashtag’in Cinsiyeti. Fe Dergi 11, no. 1. 2019, 89-111.
• Aydoğan, F. (2011). Küresel Medya. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Barthes, R. (2018). Çağdaş Söylenceler. T. Yücel (çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Best, S. ve D. Keller (2016). Postmodern Teori. M. Küçük (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bourdieu, P. (2018). Eril Tahakküm. B. Yılmaz (çev.). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Bridle, J. (2020). Yeni Karanlık Çağ. K. Güleç (çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Butler, J. (2014). Cinsiyet Belası. B. Ertür (çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Clark, R. (2016). “Hope in a Hashtag”: The Discursive Activism of #WhyIStayed. Feminist Media Studies. DOI: 10.1080/14680777.2016.1138235
• Çoban, B. (2015). Söylem, İdeoloji ve Eylem: İktidar ve Muhalefet Arasındaki Mücadeleyi Çözümleme Denemesi. Söylem ve İdeoloji içinde. B. Çoban ve Z. Özarslan (hzl.). İstanbul: Su Yayınevi.
• Dede Özdemir, Y. (2015). Taciz Anlatılarında Cinsiyetçi Söylemlerin Yeniden İnşası: #sendeanlat. Moment Dergi, 2 (2), 80-103.
• Direk, Z. (2018). Cinsel Farkın İnşası: Felsefi Bir Problem Olarak Cinsiyet. İstanbul: Metis Yayınları.
• Doğan, K. ve S. Arslantekin (2016). Büyük Veri: Önemi, Yapısı ve Günümüzdeki Durum. DTCF Dergisi, 56(1), 15-36. DOI: 10.1501/Dtcfder_0000001461.
• Donovan, J. (2013). Feminist Teori. A. Bora, M. Ağduk Gevrek ve F. Sayılan (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• DSJ Research – Mini Groups https://www.djsresearch.co.uk/glossary/item/Mini-Groups. (Temmuz, 2022)
• Eagleton, T. (2015). İdeoloji (4. Basım). M. Özcan (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• English, L. M. VE C. J. Irving (2019). Ağ Feminizmi ve Toplumsal Cinsiyet Öğrenimi. B. Tokat (çev.). Kültür ve Siyasette Feminist Yaklaşımlar, Sayı 37-38 (Haziran 2019).
• Erkayhan, Ş. (2013). Küresel Yerel Ölçekte Ağ Kültürü ve Sosyal Medya. C. Bilgili ve G. Şener (Ed.). Sosyal Medya ve Ağ Toplumu-2: Kültür, Kimlik, Siyaset içinde. 2. Basım. İstanbul: Reklam Yaratıcıları Derneği, 2013, 15-38.
• Fiske, J. (2014). İletişim Çalışmalarına Giriş. S. İrvan (çev.). Ankara: Pharmakon Yayınevi.
• Foucault, M. (2015). İktidarın Gözü Seçme Yazılar 4. I. Ergüden (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2017a). Kelimeler ve Şeyler. M. A. Kılıçbay (çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2017b). Cinselliğin Tarihi. H. U. Tanrıöver (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Fuchs, C. (2014). Sosyal Medya: Eleştirel Bir Giriş. D. Saraçoğlu ve İ. Kalaycı (çev.). Ankara: NotaBene Yayınları.
• Fuchs, C. (2017). Google Kapitalizmi. Ç. Çavuşoğlu (çev.). Yeni Medya Kuramları içinde. İstanbul: Der Yayınları, 2017, 71-83.
• Hall, S. (2017a). Giriş. S. Hall (Ed.). Temsil Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları içinde. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017, 7-20.
• Hall, S. (2017b). Temsil İşi. S. Hall (Ed.). Temsil Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları içinde. İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2017, 23-84.
• Irigaray, L. (2006). Ben Sen Biz: Farklılık Kültürüne Doğru. S. Büyükdüvenci & N. Tutal (çev.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Kırcelli, S. (2016). "Facebook'ta Kadın Konuşmaları". Toplumsal Cinsiyet ve Medya Temsilleri. Ş. Yavuz (drl.). İstanbul: Heyamola Yayınları.
• Kristeva, J. (2012). Kadınların Zamanı. İ. Savaşır (çev.). Defter Dergisi. 21, 7-29. https://defterdergisi.wordpress.com/2012/11/07/sayi-21/ (Kasım 7, 2012)
• Krueger, R. A. ve M. A. Casey (2009). Focus Group: A Pratical Guide for Applied Research. USA: Sage Publications.
• Lloyd, G. (2015). Erkek Akıl: Batı Felsefesinde 'Erkek' ve 'Kadın'. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Loza, S. (2014). Hashtag Feminism, #SolidarityIsForWhiteWomen, and the Other #FemFuture. Ada: A Journal of Gender, New Media, and Technology, No.5. DOI: 10.7264/N337770V (http://dx.doi.org/10.7264/N337770V)
• Manovich, L. (2001). The Language of New Media. London: MIT Press.
• Martin, C. E. ve V. Valenti (2013). #FemFuture: Online Revolution. Barnard Center for Research on Women. https://bcrw.barnard.edu/wp-content/nfs/reports/NFS8-FemFuture-Online-Revolution-Report-April-15-2013.pdf
• Morozov, E. (2017). Facebook ve Twitter Sadece Devrimcilerin Gittiği Yerlerdir. Y. Göksun (çev.). Yeni Medya Kuramları içinde. İstanbul: Der Yayınları, 2017, 23-27.
• Netchitailova, E. (2017). Flaneur, Aylak ve Empatik İşçi. F. Aydoğan (çev.). Yeni Medya Kuramları içinde. İstanbul: Der Yayınları, 2017, 1-21.
• Oskay, Ü. (2015). Önsöz. Söylem ve İdeoloji içinde. B. Çoban, Z. Özarslan (hzl.). İstanbul: Su Yayınevi.
• Öğüt Yıldırım, P. ve A. Ardıç Çobaner (2018). Türkiye’de Siyasal Parti Kadın Kollarının Sosyal Medya Kullanım Pratiklerinin Toplumsal Cinsiyet Yaklaşımı Bağlamında Analizi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi Özel Sayısı, 393-417. DOI: 10.31123/akil.454214
• Sancar, S. (2014). İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Şener, G. (2013). Önsöz: Sosyal Medyanın Postmodern İzleri. C. Bilgili ve G. Şener (Ed.). Sosyal Medya ve Ağ Toplumu-2: Kültür, Kimlik, Siyaset içinde. 2. Basım. İstanbul: Reklam Yaratıcıları Derneği, 2013, 5-12.
• Şimşek, A. (2015). İletişim Araştırmalarında Paradigma Değişimi. B. Yıldırım (Ed.). İletişim Araştırmalarında Yöntemler içinde. İstanbul: Literatürk Academia.
• Terkan, B. (2010). Kadın Örgütlerinin İnterneti Alternatif Medya Olarak Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. Selçuk İletişim, 6 (3), 34-55.
• Tiidenberg, K. (2017): Visibly Ageing Femininities: Women’s Visual Discourses of Being Over-40 and Over-50 on Instagram, Feminist Media Studies, DOI: 10.1080/14680777.2018.1409988
• Van Dijk, T. (2015). Söylem ve İdeoloji: Çokalanlı Bir Yaklaşım. Söylem ve İdeoloji İçinde. B. Çoban ve Z. Özarslan (hzl.). İstanbul: Su Yayınevi, 15-100.
• We Are Social (2022). https://wearesocial.com/uk/