Teknostres ile Sosyal Medya Yorgunluğu ve Süreksiz Kullanım Niyeti Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Year 2025, Volume: 11 Issue: 1, 114 - 139, 30.06.2025

Berrin Aslan Öztezcan , Ahmet Çetinkaya

Abstract

Son yıllarda, sosyal medya kullanımındaki artışa rağmen, aktif kullanıcı sayısındaki düşüş, sosyal medya yorgunluğu ile ilişkilendirilmektedir. Bu çalışma, kullanıcıların sosyal medya platformlarını terk etme veya kullanımını sınırlama kararlarını anlamayı ve bu kararların sosyal medya yorgunluğu kavramıyla ilişkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Mevcut literatürde, sosyal medya yorgunluğunu etkileyen temel faktörlerin tam olarak belirlenmediği vurgulanmaktadır. Bu çalışmanın temel hedefi, sosyal medya yorgunluğuna neden olan ana faktörleri belirlemektir. Bu çerçevede, teknostres faktörleri arasında yer alan aşırı enformasyon yükü, aşırı iletişim yükü ve aşırı sosyal yük kavramlarına odaklanarak, bu faktörlerin sosyal medya yorgunluğu ile ilişkisini ve sosyal medya yorgunluğu ile süreksiz kullanım niyeti arasındaki ilişkiyi araştırmayı amaçlamaktadır.
Bu çalışmada sosyal medya yorgunluğu kavramı teorik bir perspektifle ele alınmış ve mevcut literatür ışığında sosyal medya yorgunluğu ve süreksiz kullanım niyeti davranışlarına ilişkin kavramsal bir tartışma sunulmuştur. Araştırmanın metodolojisi detaylı bir şekilde açıklanarak, Sosyal Medya Yorgunluğu Ölçeği'nin 804 katılımcı üzerinde nasıl uygulandığı ve elde edilen verilerin SPSS programı kullanılarak nasıl analiz edildiği açıklanmıştır. Son olarak, araştırma bulguları sunularak, katılımcıların verdiği cevaplar istatistiksel testlerle değerlendirilip yorumlanmıştır.
Araştırma sonuçlarına göre, teknostresin sosyal medya yorgunluğu ile pozitif ilişkiye sahip olduğu ve sosyal medya yorgunluğunun süreksiz kullanım niyeti ile pozitif ilişkiye sahip olduğu ortaya çıkmıştır.

Keywords

Teknostres , Sosyal Medya , Sosyal Medya Yorgunluğu , Süreksiz Kullanım Niyeti

Examining the Relationship Between Technostress and Social Media Fatigue and Discontinuance Intention

Abstract

In recent years, despite the increase in social media usage, a decline in active user numbers has been associated with social media fatigue. This study aims to understand users' decisions to abandon or limit their use of social media platforms and examine the relationship of these decisions with the concept of social media fatigue. The existing literature emphasizes that the key factors influencing social media fatigue have not been fully identified. The primary objective of this study is to identify the main factors causing social media fatigue. Within this framework, focusing on technostress factors including information overload, communication overload, and social overload, the study aims to investigate the relationship of these factors with social media fatigue and the association between social media fatigue and discontinuous usage intention.
The concept of social media fatigue is approached from a theoretical perspective in this study, and a conceptual discussion regarding social media fatigue and discontinuous usage intention behaviors is presented based on the existing literature. The methodology of the research is detailed, explaining how the Social Media Fatigue Scale was administered to 804 participants and how the obtained data were analyzed using the SPSS program. Finally, the research findings are presented, and the responses of the participants are evaluated and interpreted through statistical tests.
According to the research results, technostress was found to have a positive relationship with social media fatigue, and social media fatigue was found to have a positive relationship with discontinuous usage intention.

Keywords

Technostress , Social Media , Social Media Fatigue , Discontinuous Usage Intention

References

• Acar, N. (2022). Sosyal Ağ Yorgunluğunun Öncülleri: Bir Model Önerisi (Yayınlanmış Doktora Tezi). Konya.
• Akbulut, Y. (2010). Sosyal bilimlerde SPSS uygulamaları (Sık Kullanılan İstatistiksel Analizler ve Açıklamalı SPSS Çözümleri). İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Alam, M. M., & Wagner, C. (2013). “Facebook Distress”: A Model to Investigate Discontinuation of Social Networking Site Use. PACIS 2013 Proceedings, (s. 1-13).
• Argın, E. (2019). Sosyal Medya Kullanım Amaçları ve Oyun Bağımlılığı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. 3.Uluslararası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Sempozyumu. Nevşehir: İksad Yayıncılık.
• Balcı, Ş., & Kaya, E. (2021). Sosyal Medyada Algılanan Sosyal Desteğin, Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkinliği: Üniversite Gençliği Araştırması. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi(36), 47-71.
• Bayrakcı, S. (2020). Dijital Yetkinlikler Bütünü Olarak Dijital Okuryazarlık: Ölçek Geliştirme Çalışması (Yayınlanmış Doktora Tezi). İstanbul.
• Beaudry, A., & Pinsonneault, A. (2010). The other side of acceptance: studying the direct and indirect effects of emotions on information technology use. MIS Quarterly, 34(4), 689-710.
• Bright, L. F., Kleiser, S. B., & Grau, S. L. (2015, Mart). Too much Facebook? An exploratory examination of social media fatigue. Computers in Human Behavior, 44, 148-155.
• Boksem, M. A. (2006). Mental fatigue: Costs and benefits (Thesis fully internal (DIV), University of Groningen).
• Byrne, B. M. (2001). Structural equation modeling with AMOS: Basic concepts. Applications, and Programming. New York.
• Brod, C. (1982). Managing technostress: Optimizing the use of computer technology. Personnel Journal, 61(10), 753-757.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research. T. A. Brown içinde, Confirmatory factor analysis for applied research (s. 35-82). New York: Guilford Publications.
• Business Line. (2024, Aralık 15). Social media fatigue is growing: Gartner Survey. https://www.thehindubusinessline.com/companies/social-media-fatigue-is-growing-gartner-survey/article20323994.ece1 adresinden alındı.
• Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32(32), 470-483.
• Çalışkan, M., & Mencik, Y. (2015). Değişen Dünyanın Yeni Yüzü: Sosyal Medya. Akademik Bakış Dergisi(50), 254-277.
• Cao, X., & Sun, J. (2018, Nisan). Exploring the effect of overload on the discontinuous intention of social media users: An S-O-R perspective. Computers in Human Behavior, 81, 10-18.
• Çapık, C. (2014). Geçerlik ve güvenirlik çalışmalarında doğrulayıcı faktör analizinin kullanımı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 196-205.
• Cho, J., Ramgolam, D. I., Schaefer, K. M., & Sandlin, A. N. (2011, January 25). The Rate and Delay in Overload: An Investigation of Communication Overload and Channel Synchronicity on Identification and Job Satisfaction. Journal of Applied Communication Research, 39(1), 38-54
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve LISREL Uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamaları. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Demir, E., Saatçioğlu, Ö., & İmrol, F. (2016). Uluslararası dergilerde yayımlanan eğitim araştırmalarının normallik varsayımları açısından incelenmesi. Current Research in Education, 130-148.
• Dhir, A., Kaur, P., Chen, S., & Pallesen, S. (2019, October). Antecedents and consequences of social media fatigue. International Journal of Information Management, 48, 193-202.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E., & Çinko, M. (2018). Sosyal Bilimlerde SPSS'le Veri Analizi. İstanbul: Beta Yayıncılık. Edison Research. (2019, Mayıs 6). The Infinite Dial 2019 . Ocak 2024 tarihinde Edison Research: https://www.edisonresearch.com/infinite-dial-2019/ adresinden alındı
• F.Hair, J., C.Black, W., J.Babin, B., & E.Anderson, R. (2010). Analysis, Multivariate Data. Pearson.
• Finsterer, J., & Mahjoub, S. Z. (2014). Fatigue in healthy and diseased individuals. American Journal of Hospice and Palliative Medicine, 31(5), s. 562-575.
• Fu, S., Li, H., Liu, Y., Pirkkalainen, H., & Salo, M. (2020, Kasım). Social media overload, exhaustion, and use discontinuance: Examining the effects of information overload, system feature overload, and social overload. Information Processing & Management, 57(6), 1-15.
• Gartner. (2023, Aralık 8). Gartner Predicts 50% of Consumers Will Significantly Limit Their Interactions with Social Media by 2025 . Ocak 2024 tarihinde https://www.gartner.com/en/newsroom/press-releases/2023-12-14-gartner-predicts-fifty-percent-of-consumers-will-significantly-limit-their-interactions-with-social-media-by-2025 adresinden alındı
• Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. R. (2008). Structural Equation Modelling: Guidelines for Determining Model Fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
• Karasek, R. A. (1979). Job Demands, Job Decision Latitude, and Mental Strain: Implications for Job Redesign. Administrative Science Quarterly, 24(2), 285-308.
• Karr-Wisniewski, P., & Lu, Y. (2010). When more is too much: Operationalizing technology overload and exploring its impact on knowledge worker productivity. Computers in Human Behavior, 26(5), 1061–1072.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kleinbaum, D. G., Kupper, L. L., & Muller, K. E. (1988). pplied Regression Analysis and Other Multivariable Methods. Boston: PWS-Kent.
• Köklü, N., Büyüköztürk, Ş., & Çokluk, Ö. (2007). Sosyal Bilimler için İstatistik. Ankara: Pegem Yayınları.
• Lee, A. R., Son, S.-M., & Kim, K. K. (2016, Şubat). Information and communication technology overload and social networking service fatigue: A stress perspective. Computers in Human Behavior, 55, 51-61.
• Lee, C.-C., Chou, S. T.-H., & Huang, Y.-R. (2014). A Study on Personality Traits and Social Media Fatigue-Example of Facebook Users. Lecture Notes on Information Theory, 2(3), 249-253.
• Lee, S. B., Lee, S. C., & Suh, Y. H. (2016). Technostress from mobile communication and its impact on quality of life and productivity. Total Quality Management & Business Excellence, 27(7), 775–790.
• Lee, O.-K. D., Lee, S., Suh, W., & Chang, Y. (2021, November 16). Alleviating the impact of SNS fatigue on user discontinuance. Industrial Management & Data Systems, 122(1), 292-321.
• Lin, J., Lin, S., Turel, O., & Xu, F. (2020, June). The buffering effect of flow experience on the relationship between overload and social media users’ discontinuance intentions. Telematics and Informatics, 49, s. 1-18
• Lin, S., Lin, J., Luo, X. (., & Liu, S. (2021, Ocak). Juxtaposed Effect of Social Media Overload on Discontinuous Usage Intention: The Perspective of Stress Coping Strategies. Information Processing & Management, 58(1), 1-15.
• Logan, K., Bright, L. F., & Grau, S. L. (2018). Unfriend Me, Please!”: Social Media Fatigue And The Theory Of Rational Choice. Journal of Marketing Theory and Practice,, 26(4), 357–367.
• Luqman, A., Cao, X., Ali, A., Masood, A., & Yu, L. (2017, May). Empirical investigation of Facebook discontinues usage intentions based on SOR paradigm. Computers in Human Behavior, 70, 544-555
• Maier, C., Laumer, S., Eckhardt, A., & Weitzel, T. (2012). When Socıal Networkıng Turns To Socıal Overload: Explaınıng The Stress, Emotıonal Exhaustıon, And Quıttıng Behavıor From Socıal Network Sıtes' Users. European Conference on Information Systems (ECIS), (s. 1-13).
• Maier, C., Laumer, S., Eckhardt, A., & Weitzel, T. (2015). Giving too much social support: social overload on social networking sites. European Journal of Information Systems, 24(5), 447-464.
• Maier, C., Laumer, S., Weinert, C., & Weitzel, T. (2015, March 25). The effects of technostress and switching stress on discontinued use of social networking services: a study of Facebook use. Information Systems Journal, 25(3), 275-308.
• Malik, A., Dhir, A., Kaur, P., & Johri, A. (2020, Mart 6). Correlates of social media fatigue and academic performance decrement: A large cross-sectional study. Information Technology & People, 34(2), s. 557-580.
• McKillup, S. (2011). Statistics Explained: An IntroductoryGuide for Life Scientists. Cambridge: Cambridge University Press.
• Meier, R. L. (1963). Communications overload: Proposals from the study of a university library. Administrative Science Quarterly, 7(4), 521-544.
• Rainie, L., Smith, A., & Duggan, M. (2013). Coming and going on Facebook. Pew Research Center's Internet and American Life Project.
• Ravindran, T., Chua, A. Y., & Dion Hoe-Lian, G. (2013). Characteristics of Social Network Fatigue. 10th International Conference on Information Technology: New Generations (s. 431-438). New York: IEEE.
• Ravindran, T., Kuan, A. C., & Lian, D. G. (2014, Kasım 11). Antecedents and effects of social network fatigue. Journal of the Association for Information Science and Technology, 65(11), s. 2306-2320.
• Ream, E., & Richardson, A. (1996). Fatigue: a concept analysis. International Journal Of Nursing Studies, 33(5), 519-529.
• Şencan, H. (2005). Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenirlik ve Geçerlik. Ankara: Seçkin.
• Sütcü, C. S., & Aytekin, Ç. (2018). Veri Bilimi. İstanbul: Paloma.
• Shokouyar, S., Siadat, S. H., & Razavi, M. K. (2018). How social influence and personality affect users’ social network fatigue and discontinuance behavior. Aslib Journal of Information Management, 70(4), 344-366.
• Smeeton, N. C., & Sprent, P. (2007). Applied nonparametric statistical methods(Fourth edition). United States: CRC Press.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics. Boston: Pearson.
• Tavşancıl, E. (2010). Tutumların Ölçülmesi ve SPSS ile Veri Analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Techopedia. (2017, Janurary 12). Social Media Fatigue. December 28 tarihinde Techopedia: https://www.techopedia.com/definition/27372/social-mediafatigue#:~:text=Social%20Media%20Fatigue- ,What%20Does%20Social%20Media%20Fatigue%20Mean%3F,spent%20onlin e%20maintaining%20these%20connections. adresinden alındı.
• Usluel, Y. K., Demir, Ö., & Çınar, M. (2014). Sosyal AğlarınKullanım Amaçları Ölçeği. Eğitim Teknolojileri Araştırma Dergisi, 5(2), 1-18.
• Ünal, Ç. (2019). Çevrimiçi Sosyal Destek, Gelişmeleri Kaçırma Korkusu ve Sosyal Anksiyete Bozukluğu Arasındaki İlişkinin Açıklanmasında Sosyal Medya Bağımlılığı ve Sosyal Medya Yorgunluğunun Aracı Rolü. Ankara.
• We Are Social. (2024). Digital 2024 Turkey.
• Xiao, L., Mou, J., & Huang, L. (2019). Exploring The Antecedents of Social Network Service Fatigue: A Socio-Technical Perspective. Industrial Management & Data Systems, 119(9), 2006-2032.
• Yaşlıoğlu, M. (2017). Sosyal Bilimlerde Faktör Analizi ve Geçerlilik: Keşfedici ve Doğrulayıcı Faktör Analizlerinin Kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46, 74-85.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Yperen, N. W., & Hagedoorn, M. (2003). Do high job demands increase intrinsic motivation or fatigue or both? The role of job control and job social support. Academy of Management Journal, 46(3), 339-348.
• Zhang, S., Zhao, L., Lu, Y., & Yang, J. (2016, Kasım). Do you get tired of socializing? An empirical explanation of discontinuous usage behaviour in social network services. Information & Management, 53(7), 904-914.