THE ENDLESS JOURNEY OF HERO IN THE AK PLEK EPIC

Year 2024, Volume: 3 Issue: 1, 120 - 127, 04.06.2024

Gülay Çakır Aynur Koçak

Abstract

Folkloric images and motifs, which constitute the codes of historical reality and national culture, are among the most important elements reflecting the worldviews of peoples. The epics, which have an important place in the oral culture of the Shor, one of the South Siberian Turks, are a rich source for analysing the artistic codes of oral culture through these images and motifs. In this article, Ak Plek epic, one of the Shor heroic epics, is analysed, and Joseph Campbell's monomyth theory in his work The Eternal Journey of the Hero is preferred as a method. Based on the views of Campbell, whose theory is shaped around the metaphor of journey, the epic of Ak Plek is considered as a monomythic text, and the hero's journey is analysed by dividing it into the stages of departure, maturation and return. In the epic of Ak Plek, which is analyzed in the context of Campbell's monomyth theory, the epic hero's journey to seek and find his wife and his struggles in three worlds have brought order and peace in the society, and it has been determined that the journey metaphor is an ideal scale in making sense of this maturation adventure from individual to social.

Keywords

Monomyth, Shor Epics, Ak Plek, hero, adventure, initiation

AK PLEK DESTANINDA KAHRAMANIN SONSUZ YOLCULUĞU

Abstract

Tarihî gerçekliğin ve ulusal kültürün kodlarını oluşturan folklorik imge ve motifler, halkların dünya görüşlerini yansıtan en önemli unsurlar arasında yer almaktadır. Güney Sibirya Türklerinden Şorların sözlü kültüründe önemli bir yere sahip olan destanlar da bu imge ve motifler aracılığıyla sözlü kültürün sanatsal kodlarının çözümlenmesinde zengin bir kaynak görünümü sergilemektedir. Bu makalede Şor kahramanlık destanlarından biri olan Ak Plek destanı incelemeye tabi tutulmuş, yöntem olarak Joseph Campbell’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu adlı eserindeki monomit kuramı tercih edilmiştir. Teorisini yolculuk metaforu etrafında şekillendiren Campbell’ın görüşlerinden hareketle Ak Plek destanı monomitik bir metin olarak ele alınmış, kahramanın yolculuğu ayrılma, erginlenme ve dönüş evrelerine ayrılarak incelenmiştir. Campbell’in monomit kuramı bağlamında incelenen Ak Plek destanında epik kahramanın temelde eşini arayıp bulmak için çıktığı yolculuk ve üç âlemde gösterdiği mücadeleler toplumda düzen ve huzurun sağlanmasını da beraberinde getirmiş, yolculuk metaforunun, bireyselden toplumsala açılan bu erginlenme macerasının anlamlandırılmasında ideal bir ölçek olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

Monomit, Şor Destanları, Ak Plek, kahraman, yolculuk, erginlenme

References

• BİLEN, Osman, Çağdaş Yorumbilim Kuramları/ Felsefi ve Eleştirel Hermeneutik, Doğu Batı Yayınları, Ankara 2016.
• CAMPBELL, Joseph, Kahramanın Sonsuz Yolculuğu, (çev.: Sabri Gürses) Kabalcı Yayınları, İstanbul 2013.
• CAMPBELL, Joseph, Doğu Mitoloji Tanrıların Maskeleri, (çev.: Kudret Emiroğlu), İmge Kitabevi, Ankara 1994.
• ÇUDOYAKOV, A. İ., Şorskiye Skazki Legendı, Kemerovo, 2002.
• ERGUN, Metin ve AÇA, Mehmet, Tıva Kahramanlık Destanları I, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004.
• GRİMAL, Pierre, Mitoloji Sözlüğü, (çev.: Sevgi Tamgüç) Kabalcı Yayınları, İstanbul 2012.
• KIDIRBAYEVA, Burul ve MURATOY, Abdıkerim (1998). “Alplara Mahsus Evlilik”, (çev.: Mehmet Aça), Milli Folklor, Sayı: 37, 78-85.
• KUZMİNA, E.N. (ed.), Skazaniya Şorskoo Kayçı V. Ye. Tannageşeva, Rossiyskaya Akademiya Nauk Sibirskoye Otdeleniye İnstitut Filologii, Novosibirsk 2015.
• MAYNAGAŞEVA, N. S. “Funktsionalist Folklorno-Mitologiçeskih Motivov i Obrazov v Tvortçestve L. Arbaçakoyov B. G Kostoçakova”, Filologiçeskie Nauki. Voprosı Teorii i Praktiki, Cilt: 3, Sayı: 81, 2018, s. 30-38.
• ROSENBERG, Donna, Dünya Mitolojisi/Büyük Destan ve Söylenceler Antolojisi, (çev.: Koray Aktan, vd.), İmge Kitabevi, Ankara 2003.
• ROUX, J. P., Türklerin ve Moğolların Eski Dini, (çev.: Aykut Kazancıgil), Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2011.
• TECİMER, Ömer, Sinema Modern Mitoloji, Plan B Yayınları, İstanbul 2005.