FİZİKSEL OKURYAZARLIK DEĞERLENDİRME ENVANTERİNİN GELİŞTİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 45 - 58, 13.10.2024

Mehmet Akarsu , Mehmet Güllü , Yahya Doğar

Öz

Fiziksel okuryazarlık, bireyin yaşam boyu fiziksel aktivitelere katılımını sürdürebilmesi için gereken fiziksel yeterlilik, güven, motivasyon ve bilgi ve anlayış bileşenlerini kapsayan bir kavramdır. Bu çalışma, geçerli ve güvenilir bir fiziksel okuryazarlık değerlendirme envanteri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında tarama modeline dayalı bir yöntem kullanılmıştır. Çalışma grubunu, 2023 yılında Malatya'daki 5., 6., 7. ve 8. sınıflarda öğrenim gören 752 öğrenci ve envanteri değerlendiren 20 beden eğitimi öğretmeni oluşturmuştur. Pilot güvenirlilik analizi ve Bartlett’s küresellik testi sonucunda değişkenler arası korelasyonun yeterli olduğu, ölçeğin özgün ve homojen yapıda sorulardan oluştuğu kabul edilmiştir. Ardından Kaiser-Meyer-Olkin, Barlett ve Cronbach Alfa değerleri kontrol edilerek AFA için uygun ve yeterli oldukları tespit edilmiştir. AFA sonucunda 4 faktörde toplanan 17 madde elde edilmiştir. Bu faktörlerin açıkladığı varyans %64,238’dir. SPSS AMOS 24 programında yapılan DFA sonucunda ise, model uyum indekslerini karşılamayan 1 madde çıkarılmıştır. Model uyum indekslerini sağlayan 16 maddenin standartlaştırılmış madde yükleri 0,602 ile 0,874 arasında, R2 değerleri 0,363 ile 0,763 arasında ve standart hataları 0,029 ile 0,085 arasında değiştiği tespit edilmiştir. Güvenirlilik kapsamında ise AVE, CR ve iç tutarlık katsayıları incelenmiş ve koşulları sağladığı belirlenmiştir. Sonuç olarak, bu çalışmada, fiziksel okuryazarlık kavramının çok boyutlu yapısını dikkate alarak geçerli ve güvenilir bir fiziksel okuryazarlık değerlendirme envanteri geliştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilgi-anlayış, fiziksel yeterlilik, güven, motivasyon

Kaynakça

• Akarsu, M., Güllü, M., ve Doğar, Y. (2024). Perceived Physical Literacy Scale for Secondary School Students: A Study on Validity and Reliability. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(2), 149-162. https://doi.org/10.25307/jssr.1415600
• Bayram, N. (2004). Sosyal bilimlerde SPSS ile veri analizi. Ezgi Kitabevi.
• Bayram, N. (2010). Yapısal eşitlik modellemesine giriş AMOS uygulamaları. Ezgi Kitapevi.
• Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cairney, J., Clark, H., Dudley, D., ve Kriellaars, D. (2019). Physical literacy in children and youth—a constructive critique. Journal of Sport and Health Science, 8(6), 546-558. https://doi.org/10.1016/j.jshs.2019.03.002
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (2. baskı). Pegem Akademi.
• Edwards, L. C., Bryant, A. S., Keegan, R. J., Morgan, K., Cooper, S. M., ve Jones, A. M. (2017). ‘Measuring’ physical literacy and related constructs: A systematic review of empirical findings. Sports Medicine, 47(3), 603-616. https://doi.org/10.1007/s40279-016-0565-2
• Erkorkmaz, Ü., Etikhan, İ., Özdamar, K., ve Sanisoğlu, Y. (2013). Confirmatory factor analysis and fit indices: review. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 33(1), 210-223. https://doi.org/10.5336/medsci.2011-26747
• Gandrieau, J., Dieu, O., Potdevin, F., Derigny, T., ve Schnitzler, C. (2023). Measuring physical literacy for an evidence-based approach: Validation of the French perceived physical literacy instrument for emerging adults. Journal of Exercise Science ve Fitness, 21(3), 295–303. https://doi.org/10.1016/j.jesf.2023.06.001
• Hair, J.F., Anderson, R.E., Tatham, R.L., ve Black, W.C. (1998). Multivariate data analysis. Prentice Hall.
• Karadağoğlu Topal, Ç., Alpkaya, U., ve Mülazımoğlu Ballı, Ö. (2024). Çocuklarda fiziksel okuryazarlık ölçeği’nin Türkçe geçerlik ve güvenirliği: Metodolojik çalışma. Türkiye Klinikleri Spor Bilimleri Dergisi. 16(1), 71-80.
• Lounsbery, M. A. F., ve McKenzie, T. L. (2015). Physical activity behavior: Antecedents and benefits. Comprehensive Physiology, 5(2), 685-705. https://doi.org/10.1002/cphy.c140078
• Meydan, C. H., ve Şeşen, H. (2011). Yapısal eşitlik modellemesi AMOS uygulamaları. Detay Yayıncılık.
• Mohammadzadeh, M., Sheikh, M., Houminiyan Sharif Abadi, D., Bagherzadeh, F., ve Kazemnejad, A. (2022). Design and psychometrics evaluation of adolescent physical literacy questionnaire (APLQ). Sport Sciences for Health, 18(2), 397–405. https://doi.org/10.1007/s11332-021-00818-8
• Munusturlar, S., ve Yıldızer, G. (2020). Beden eğitimi öğretmenleri için algılanan beden okuryazarlığı ölçeği’nin faktör yapısının türkiye örneklemine yönelik sınanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(1), 200-209.
• Özgül, F., Semiz, K., ve Kangalgil, M. (2023). Ortaokul Öğrencileri için Bedensel Okuryazarlık Tutum Ölçeği’nin Geliştirilmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 6(1), 1-12.
• Sport for Life. (2022). PLAY tools-Physical literacy. 07.04.2024, Https://Physicalliteracy.ca/Play-Tools/.
• Sum, R. K. W., Cheng, C.-F., Wallhead, T., Kuo, C.-C., Wang, F.-J., ve Choi, S.-M. (2018). Perceived physical literacy instrument for adolescents: A further validation of PPLI. Journal of Exercise Science ve Fitness, 16(1), 26–31. https://doi.org/10.1016/j.jesf.2018.03.002
• Sum, R. K. W., Ha, A. S. C., Cheng, C. F., Chung, P. K., Yiu, K. T. C., Kuo, C. C., Yu, C. K., ve Wang, F. J. (2016). Construction and validation of a perceived physical literacy instrument for physical education teachers. PLOS ONE, 11(5), e0155610. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0155610
• Şimşek, Ö. (2007). Yapısal eşitlik modellemesine giriş. Ekinos.
• Tremblay, M. S., Costas-Bradstreet, C., Barnes, J. D., Bartlett, B., Dampier, D., Lalonde, C., Leidl, R., Longmuir, P. E., ve Martin, L. (2018). Canada's physical literacy consensus statement: Process and outcome. BMC Public Health, 18(2), 1034. https://doi.org/10.1186/s12889-018-5903-x
• Veneziano, L., ve Hooper, J. (1997). A method for quantifying content validity of health-related questionnaires. American Journal of Health Behavior, 21(1), 67–70.
• Whitehead, M. (2001). The concept of physical literacy. European Journal of Physical Education, 6(2), 127-138. https://doi.org/10.1080/1740898010060205
• Whitehead, M. (2010). Physical literacy: Throughout the lifecourse. Routledge.
• Yaşlıoğlu, M. M. (2017). Sosyal Bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör analizlerinin kullanılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(Özel Sayı), 74-85. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/iuisletme
• Yılmaz, A., ve Kabak, S. (2021). Ergenler için algılanan fiziksel okuryazarlık ölçeği (PPLSA): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Education and Literacy Studies, 7(1), 159–171.
• Yurdugül, H. (2005). “Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması”. XIV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.