8.Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabının Resim-Metin İlişkisi Açısından Değerlendirilmesi

Year 2020, Volume: 21 Issue: 2, 455 - 474, 31.08.2020

Turan Kaçar , Zafer Çakmak

Abstract

Ders kitapları öğrencilerin gerek okul içinde gerekse de okul dışında faydalandığı en önemli eğitim ve öğretim araçları arasında yer alır. Bu bağlamda ders kitapları okul öncesinden, ilköğretime ve ortaöğretimden yüksek öğretime kadar geniş bir yelpazede yararlanılan öğretim araçlarındandır. Bu çalışmanın amacı 2019-2020 eğitim-öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığının ülkemizde okuttuğu 8.Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabında yer alan resimlerin, metinlerle olan ilişkisini belirlemektir. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman incelemesi tekniğinden yararlanılmıştır. Bu çalışma kapsamında 8.Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük ders kitabında yer alan 10 resim ve metin, resim-metin ilişkisi açısından incelenmiştir. Bu doğrultuda veri toplama aracı olarak Kaçar ve Çakmak’ın (2020) geliştirdiği resim-metin ilişkisi değerlendirme kriterlerinden yararlanılmıştır. Bu çalışma doğrultusunda elde edilen veriler betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Bu çalışma sonuçlarına göre; İncelenen resimlerin tamamı öğrencilerin sınıf düzeyine uygundur ve incelenen resimler önemli oranda metinle uyumlu ve ilişkilidir. Resimlerde kullanılan figürler metinle örtüşmektedir, resim ve metinlerde zemin-fon ilişkisine dikkat edilmiştir, öğrenciler resimlerden önemli oranda doğru çıkarımlarda bulunabilir ve incelenen resimler metinle çelişmemektedir. Resimler büyük ölçüde öğrencileri metin üzerinde düşündürmeye sevk edebilecek düzeydedir, resimler hafızada uzun süreli kalıcıdır ve resimler net bir şekilde algılanabilir özelliktedir. Resimlerin çoğunun hatırlatıcı bir özelliği vardır ancak hiçbir resimde metinle ilgili herhangi bir açıklayıcı bilgiye yer verilmemiştir.

Keywords

Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük dersi, Ders kitabı, resim-metin ilişkisi, 8.sınıf

References

• Ayhan, Y. (2010). İlköğretim 5. sınıf Türkçe ders kitabı resimlemelerinin biçim ve içerik açısından 11 yaş grubuna uygunluğu ve aynı yaş grubu öğrencilerin yaptığı resimlemelerle karşılaştırılması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ceyhan, E. ve Yiğit, B. (2005). Konu alanı ders kitabı incelemesi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Çakır, U. (2016). Türkiye Cumhuriyeti inkılap tarihi ve Atatürkçülük ders kitabı görsellerinin bazı özellikler açısından incelenmesi. Ihlara Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 06-18.
• Çakmak Güleç, H. ve Geçgel, H. (2005). Çocuk edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Demirel, M. (1996). Bilgilendirici metin türünün ve okuduğunu anlama becerisinin altıncı sınıf öğrencilerinin öğrenme düzeyine etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12). 245-254.
• Demirel, Ş., Kökçü, Y. ve Akbaba, R. S. (2018). 5. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(2), 224-243.
• Demirezen, S. ve Akhan, N. E. (2011). İnkilâp tarihi ve atatürkçülük ders kitabindaki görsel ögelerin öğrenmede kaliciliğa etkisi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 27, 1-11.
• Fang, Z. (1996). Illustrations, text, and the child reader: What are pictures in children's storybooks for?. Reading Horizons: A Journal of Literacy and Language Arts, 37(2). Erişim adresi: https://scholarworks.wmich.edu/reading_horizons/vol37/iss2/3
• Ginesar, Ö. ve Güven, C. (2018). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin 8. sınıf T.C. inkilap tarihi ve Atatürkçülük ders kitabıyla ilgili görüşlerinin değerlendirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1017-1041.
• Gök, F. (2003) Vatandaşlık ve insan hakları eğitimi ders kitapları, ders kitaplarında insan hakları: Tarama sonuçları içinde. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M. ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(160), 250-265.
• Gülersoy, A. E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2(1), 8-26.
• Hali, S. (2014). Tarih öğretimi ve ders kitapları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3, 158-166.
• İşcan, A. (2004). İlköğretim ikinci kademe sekizinci sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin öğrencilere estetik zevk kazandırmadaki rolü (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• İnan Yıldız, F. (2015). İlkokul 2. sınıf Türkçe ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• İşcan A. ve Cımbız, A. T. (2018). Ortaokul 5. sınıf Türkçe ders kitabındaki resimlerin metinlerle uyum düzeyinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(1), 250-272.
• Kaçar, T. ve Çakmak, Z. (2020). 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitabının resim-metin ilişkisi açısından değerlendirilmesi. Turkish Studies-Educational, 15(3),
• Karatay, H. (2011). Çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler, Taceddin Şimşek (Editör). Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı (s. 77-125) içinde. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kasmaienezhadfard, S., Pourrajab, M. and Rabbani, M. (2015). Effects of pictures in textbooks on students’ creativity. Multi Disciplinary Edu Global Quest (Quarterly), 4(2), 83-96.
• Mentiş Taş, A. (2007). Yeni sosyal bilgiler ders kitaplarına ilişkin öğretmen görüşlerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 519-532.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (2th edition). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (2016). Nitel veri analizi (2.baskı). (Çev. Ed. S. Akbaba Altun & A. Ersoy). Ankara: Pegem Akademi.
• Pilatin, U. (2016). Ortaokul ders kitaplarındaki değerlerin göstergebilimsel açıdan incelenmesi (Yayımlanmamış doktora tezi). Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
• Sever, S. (2010). Çocuk ve edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Şahin, H. (2004). Etkili bir sosyal bilgiler ders kitabının nitelikleri. Kazım Karabeki Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 365-375.
• Şahin, M. (2014). Sosyal bilgiler ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 31-46.
• Tural, A., Şahan, G., Işık, A., Özdemir, S., Uysal, H. ve Yılmaz, O. (2017). Türkiye ve Almanya’daki hayat bilgisi ders kitaplarının resim-metin ilişkileri ve kullanımları bakımından karşılaştırılması. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 770-782.
• Tür, G. ve Turla, A. (1999). Okul öncesinde çocuk, edebiyat ve kitap. İstanbul: Ya-Pa Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.