Ergenlerde Umut ile Kariyer Adanmışlığı Arasındaki İlişkide Ebeveyn Desteğinin Aracılık Rolü

Year 2025, Volume: 26 Issue: 2, 995 - 1026, 02.09.2025

Mustafa Remzi Atay , Ayşenur Büyükgöze-kavas

https://doi.org/10.17679/inuefd.1626053

Abstract

Ergenlik dönemi, bireylerin geleceklerine yönelik hedefler belirlediği ve mesleki yönelimlerini şekillendirdiği kritik bir gelişim sürecidir. Bu süreçte umut, ergenlerin geleceğe dair olumlu beklentiler geliştirmelerine katkı sağlarken; kariyer adanmışlığı, bireylerin mesleki hedeflerine ulaşma konusundaki kararlılıklarını belirleyen önemli bir faktördür. Aynı zamanda, bu dönemde algılanan ebeveyn desteği, ergenlerin kariyer gelişimlerini ve kariyerle ilgili karar alma süreçlerini doğrudan etkileyebilmektedir. Bu bilgiler doğrultusunda, mevcut çalışmada umut, kariyer adanmışlığı ve ebeveyn desteği değişkenlerini içeren bir model geliştirilmiş; ergenlerde bu değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek ve umut ile kariyer adanmışlığı arasındaki ilişkide ebeveyn desteğinin aracılık rolünü belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmanın verileri, Amasya ilinde lise düzeyinde öğrenim görmekte olan 373 ergenden toplanmıştır. Verilerin toplanmasında ‘‘Sürekli Umut Ölçeği’’, ‘‘Kariyer Adanmışlık Ölçeği’’, ‘‘Ergen-Ebeveyn Kariyer Uyumu Ölçeği’’ ve ‘’Kişisel Bilgi Formu’’ kullanılmıştır. Ölçeklerden elde edilen verilerin analizinde doğrulayıcı faktör analizi, Pearson momentler çarpımı korelasyonu, yol analizi ve bootstrap yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulguları, çalışmada önerilen modelin doğrulandığını göstermiştir. Elde edilen sonuçlara göre; ergenlerde umut ile kariyer adanmışlığı, umut ile ebeveyn desteği ve ebeveyn desteği ile kariyer adanmışlığı arasında pozitif yönlü ve istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler bulunmaktadır. Ayrıca, aracılık analizine göre ebeveyn desteği, umut ile kariyer adanmışlığı arasındaki ilişkide anlamlı bir kısmi aracılık rolü üstlenmektedir. Çalışmanın sonuçları ilgili alan yazını çerçevesinde tartışılmış ve gelecekte yapılabilecek çalışmalara yönelik çeşitli öneriler sunulmuştur.

Keywords

Umut , Kariyer Adanmışlığı , Ebeveyn Desteği

The Mediating Role of Parental Support in the Relationship Between Hope and Career Engagement Among Adolescents

Abstract

Adolescence is a critical developmental period during which individuals set goals for their futures and shape their career paths. In this process, hope contributes to adolescents’ development of positive expectations about the future, while career engagement serves as a key factor in achieving their vocational goals. Additionally, perceived parental support during this period can directly influence adolescents’ career development and decision-making processes. Accordingly, the present study developed a model including hope, career engagement, and parental support, and to explore whether parental support mediates the relationship between hope and career engagement. Data were collected from 373 high school students in Amasya province. The data were collected using “Dispositional Hope Scale”, “Career Engagement Scale”, “Adolescent-Parent Career Congruence Scale”, and “Personal Information Form”. Confirmatory factor analysis, Pearson product-moment correlation, path analysis, and the bootstrap method were used to analyze the data obtained from the scales. Findings confirmed the proposed model and indicated positive and statistically significant relationships among hope and career engagement, hope and parental support, as well as parental support and career engagement in adolescents. Moreover, mediation analysis showed that parental support plays a significant partial mediating role in the relationship between hope and career engagement. The results are discussed within the context of the relevant literature, and various recommendations for future research are provided.

Keywords

Hope , Career Engagement , Parental Support

References

• Arslan, Ü. (2022). Relation between career decidedness and subjective wellbeing in university students: Does hope mediate the link?. Participatory Educational Research, 9(2), 103–117. https://doi.org/10.17275/per.22.31.9.2
• Bacanlı, F., Yıldız Akyol, E., Kaynak, S., & Özhan, M. B. (2018). Ergen-Ebeveyn Kariyer Uyumu Ölçeği'ni Türkçeye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 19(2), 389-407.
• Bakır, V., & Büyükgöze-Kavas, A. (2021). Çocukların kariyer gelişiminde ebeveyn desteği ve sosyo-demografik özelliklerin rolü. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 51, 119-136. https://doi.org/10.53444/deubefd.780311
• Barlow, P. J. (2002). The measurement of optimism and hope in relation to college student retention and academic success (Unpublished doctoral dissertation). Iowa State University.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173–1182. https://doi.org/10.1037/0022-3514.51.6.1173
• Beach, M. D. (2018). The relationship among career certainty, career engagement, social support and college success for veteran-students (Unpublished doctoral dissertation). University of Kansas.
• Browne, M. W., & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K. A. Bollen and J. S. Long (Eds.), Testing structural equation models (pp. 136-162). Sage.
• Bulgur, N. E., & Esen, E. (2021). İş hayatında sebat, umut ve kariyer iyimserliği arasındaki ilişkiler. Avrasya İşletme ve İktisat Dergisi, 1(1), 24-35.
• Buyukgoze-Kavas, A. (2016). Predicting career adaptability from positive psychological traits. The Career Development Quarterly, 64(2), 114–125. https://doi.org/10.1002/cdq.12045
• Büyükgöze-Kavas, A. (2014). Validation of the Career Adapt-Abilities Scale: Turkish form and its relation to hope and optimism. Australian Journal of Career Development, 23(3), 125-132. https://doi.org/10.1177/1038416214531931
• Çelik, M. (2020). Dördü bir arada: Kariyer uyumunun yordayıcıları olarak iyimserlik, umut, bölüm uygunluğu ve istihdam edilebilirlik. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 293-305.
• Edwards, L. M. (2009). Hope. In S. J. Lopez (Ed.), The encyclopedia of positive psychology (pp. 487–491). Hoboken, NJ: Wiley.
• Fuller, B., & Marler, L. E. (2009). Change driven by nature: A meta-analytic review of the proactive personality literature. Journal of Vocational Behavior, 75, 329-345. http://doi.org/10.1016/j.jvb.2009.05.008
• Heaven, P., & Ciarrochi, J. (2008). Parental styles, gender and the development of hope and self-esteem. European Journal of Personality, 22(8), 707-724. https://doi.org/10.1002/per.699
• Henry, C., Robinson, L. C., Neal, R. A., & Huey, E. (2006). Adolescent perceptions of overall family system functioning and parental behaviors. Journal of Child Family Study, 15, 308-318. https://doi.org/10.1007/s10826-006-9051-z
• Hirschi, A. (2014). Hope as a resource for self-directed career management: Investigating mediating effects on proactive career behaviors and life and job satisfaction. Journal of Happiness Studies, 15(6), 1495–1512. https://doi.org/10.1007/s10902-013-9488-x
• Hirschi, A., Abessolo, M., & Froidevaux, A. (2015). Hope as a resource for career exploration: Examining incremental and cross-lagged effects. Journal of Vocational Behavior, 86, 38–47. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2014.10.006
• Hirschi, A., & Freund, P. A. (2014). Career engagement: Investigating intra individual predictors of weekly fluctuations in proactive career behaviors. The Career Development Quarterly, 62(1), 5-20. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2014.00066.x
• Hirschi, A., Freund, P. A., & Herrmann, A. (2014). The Career Engagement Scale: Development and validation of a measure of proactive career behaviors. Journal of Career Assessment, 22(4), 575-594. https://doi.org/10.1177/1069072713514813
• Hirschi, A., & Jaensch, V. K. (2015). Narcissism and career success: Occupational self-efficacy and career engagement as mediators. Personality and Individual Differences, 77, 205–208. https://doi.org/10.1016/j.paid.2015.01.002
• Hirschi, A., Niles, S. G., & Akos, P. (2011). Engagement in adolescent career preparation: Social support, personality and the development of choice decidedness and congruence. Journal of Adolescence, 34(1), 173–182. https://doi.org/10.1016/j.adolescence.2009.12.009
• In, H. (2016). Acculturation and hope as predictors of career decision self-efficacy among Korean international undergraduate students. Journal of Career Development, 43(6), 526–540. https://doi.org/10.1177/0894845316633784
• Kemer, G., & Atik, G. (2005). Kırsal ve il merkezinde yaşayan lise öğrencilerinin umut düzeylerinin aileden algılanan sosyal destek düzeyine göre karşılaştırılması. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, (21), 161-168.
• Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (3rd ed.). The Guilford Press.
• Korkmaz, O., Kırdök, O., Alkal, A., & Akça, M, Ş. (2020). Kariyer Adanmışlık Ölçeği: Proaktif kariyer davranışlarının ölçümünün geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Social Sciences Studies Journal, 6(72), 4668-4677. https://doi.org/10.26449/sssj.2570
• Kristof, A. L. (1996). Person-organization fit: An integrative review of its conceptualizations, measurement and implications. Personnel Psychology, 49(1), 1-49. https://doi.org/10.1111/j.1744-6570.1996.tb01790.x
• Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79–122. https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1027
• Mahon, N., & Yarcheski, A. (2017). Parent and friend social support and adolescent hope. Clinical Nursing Research, 26(2), 224–240. https://doi.org/10.1177/1054773815619881
• Mürüvet, M. (2021). Lise öğrencilerinde umudun yordayıcıları olarak algılanan sosyal destek ve benlik saygısı (Yayın No. 676712) (Yüksek lisans tezi, Uludağ Üniversitesi). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Niles, G. S., & Harris-Bowlbey, J. (2013). 21.yüzyılda kariyer gelişimi müdahaleleri (F. Korkut Owen, Çev.). Ankara: Nobel Yayınları.
• Orlich, K., A (2004). The relationship between hope, appraisal, and coping: Student differences in response to subject differences in response to seubject matter and exam format (Unpublished doctoral dissertation). Wayne State University.
• Preacher, K. J., & Hayes, A. F. (2004). SPSS and SAS procedures for estimating indirect effects in simple mediation models. Behavior Research Methods, Instruments, & Computers, 36(4), 717-731. https://doi.org/10.3758/BF03206553
• Royle, M. T., Fox, G., & Gonzalez, L. (2016). The interactive effects of self-efficacy and informal accountability for others on career engagement. International Journal of Management and Marketing Research, 9(1), 29-45.
• Sawitri, D. R., Creed, P. A., & Zimmer-Gembeck, M. J. (2012). The Adolescent–Parent Career Congruence Scale: Development and initial validation. Journal of Career Assessment, 21(2), 210-226. https://doi.org/10.1177/1069072712466723
• Schumacker, R. E., & Lomax, R. G. (2016). A beginner's guide to structural equation modeling (4th Ed.). New York: Routledge.
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249–275. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1304_01
• Snyder, C. R., Cheavens, J., & Sympson, S.C. (1997). Hope: An individual motive for social commerce. Group Dynamics: Theory, Research and Practice, 1(2), 107-118. https://doi.org/10.1037/1089-2699.1.2.107
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585. https://doi.org/10.1037//0022-3514.60.4.570
• Tabachnick, B., & Fidell, L. S. (2015). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson Longman.
• Tanç, S. (1999). Benlik değeri, umutsuzluk ve kariyer beklentileri (Yayın No. 82394) (Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi). YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Tarhan, S., & Bacanlı, H. (2015). Sürekli Umut Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 1-14.
• Veldhoven, M., & Dorenbosch, L. (2008). Age, proactivity and career development. Career Development International, 13(2), 112-131. https://doi.org/10.1108/13620430810860530